Mühazirəçi: baş müəllim G. N. Əliyeva Ədəbiyyat

Mövzu 6. Düz xətt tənlikləri

1. 
   Düz xəttin bucaq əmsallı tənliyi.
   
2. 
   Verilmiş nöqtədən verilmiş istiqamətdə keçən düz xəttin tənliyi.
   
3. 
   Düz xətlər dəstəsinin tənliyi
   
4. 
   Verilmiş iki nöqtədən keçən düz xəttin tənliyi.
   
5. 
   Düz xəttin parçalarla tənliyi.
   

6. Düz xəttin ümumi tənliyi və onun araşdırılması

7. Düz xəttin normal tənliyi

8. İki düz xətt arasındakı bucaq

Düz xəttin bucaq əmsallı tənliyi.

Əgər düz xəttin ordinat oxundan kəsən parcası və düz xəttin absis oxunun müsbət istiqaməti ilə əmələ gətirdiyi meyl bucağı məlum olarsa, belə düz xəttin müstəvidəki vəziyyəti tamamilə təyin olunur və bu düz xətt yeganədir. Bu müddəanı düz xəttin bütün nöqtələri üçün ümumi xassə kimi qəbul etmək olar. (şəkil 1)

Tutaq ki, düz xətt oxunu nöqtəsində kəsərək oxu ilə

bucağı əmələ gətirir. Düz xətt üzərində ixtiyari nöqtəsini götürək və meyl bucağının tangensini -dən tapaq:

(1)

qəbul edək. -ya düz xəttin bucaq əmsalı deyilir. Onda (7.2) ifadəsindən:

(2)

alarıq. Göstərmək olar ki, (2) düsturu üçün də doğrudur. Beləliklə, göstərdik ki, düz xəttin hər bir nöqtəsi (2) tənliyini ödəyir. Lakin düz xəttin üzərində olmayan heç bir nöqtənin koordinatları bu tənliyi ödəməz. Beləliklə, (2) tənliyi düz xəttin bucaq əmsallı tənliyi adlanır.

(2) tənliyinin xüsusi hallarına baxaq.

1) Əgər olarsa, onda tənliyini alarıq. Bu isə koordinat başlanğıcından kecən düz xəttin tənliyidir. olarsa, onda bucağı oxu ilə iti bucaq, olduqda isə bucağı oxu ilə kor bucaq əmələ gətirər (şəkil 2). Xüsusi halda olarsa, onda (2) tənliyi şəklinə düşər. Bu isə koordinat sisteminin I və III rüb tənböləninin tənliyidir. Əgər: olarsa, onda alınar ki, bu da koordinat sistemində II və IV rüb tənbölənin tənliyidir.

2) Əgər olarsa, onda alınar və (2) tənliyi şəklinə düşər. Bu isə ordinat

oxundan parçasını kəsərək absis oxuna paralel olan düz xəttin tənliyidir. Aydındır ki, oxunun tənliyi olar (şəkil 3).

3) Əgər olarsa, onda təyin olunmayıb və düz xətt oxuna perpendikulyar olar. Bir sözlə, belə düz xətt bucaq əmsalına malik deyildir. Indi tutaq ki, düz xətt oxundan parcasını kəsir və bu düz xətt oxuna perpenkdikulyardır. Onda belə düz xəttin tənliyi olar. Xüsusi halda oxunun tənliyi olur. (şəkil 4).