Müəllim: Sərbəst iş: Həzm kanalı, bağırsaqlar, onların quruluşu və funksiyası. Qanın laxtalanmasına təsir edən dərman maddələri

Yoğun bağırsqda həzm; Nazik bağırsaqdan ximus hissəsi ( porsiyası ) ileosekal sfinktor vasitəsi ilə yoğun bağırsağa keçir. Sfinktor qapaq rolu oynayır və bağırsaq möhtəviyyatını yalnız bir istiqamətdə buraxır.

Qida qəbul olmayanda ileosekal qapaq bağlıdır. Qida qəbulundan 1-4 dəqiqə sonra qapaq açılır və ximus kiçik ( o,0151 ) hissələrlə nazik bağırsaqdan kor bağırsağa keçir. Qapağın açılması reflektoru icra olunur. Reflektor reaksiyanın səbəbi peristaltik dalğalar nəticəsində nazik bağırsaqda təzyiqin yüksəlməsidir. Əksinə, yoğun bağırsaqda təzyiqin yüksəlməsi ileosekal qapağın ( sfinktorun ) tounusunu artırır və nazik bağırsaq möhtəviyyatının yoğun bağırsağa keçməsini ləngidir. Həzm prosesində yoğun bağırsağın rolu çox azdır. Çünki nazik bağırsaqda qida təxminən tamamilə ( bəzi bitki mənşəli maddələr ) həzm olunur və sorulur. Az miqdarda qida və həzm şirələri ilə yoğun bağırsaqda hidrolizə uğradılır. Bu prosesdə nazik bağırsaqlardan gətirilən fermentlər və yoğun bağırsağın öz şirəsi iştirak edirlər.

Mexaniki qıcıqlandırma olmadan, yoğun bağırsaq şirəsi az miqdarda ifraz olunur. Onun tərkibində duru və qatı hissələr ayırd edilir, reaksiyası qələvidir ( pH=8,5-9,0 ). Qatı hissəsi selikli topa olub, qopmuş epitelial hüceyrələrdən və selikdən ibarətdir ( selik qədəhəbənzər hüceyrələrdən ayrılır ).

Şirənin tərkibindəki əsasən qatı hissədə tapılır. Yoğun bağırsaq şirəsində enterokinaza və saxaraza yoxdur. Qələvi fosfataza isə nazik bağırsaqda olduğundan 15-20 dəfə az olur. Burada az miqdarda katepsin, peptidazalar, lipaza, amilaza və nukleaza vardır.

Yoğun bağırsaqda şirə ifrazı yerli mexanizmlərə tabedir. Mexaniki qıcıqlanma sekresiyanı 8-10 dəfə artırır.

İnsanlarda 24 saat ərzində nazik bağırsaqdan yoğun bağırsağa 400 q qədər ximus keçir. Yoğun bağırsağın proksimal hissəsində bəzi maddələrin həzmi mövcuddur. Burada suyun sorulması çox intensivdir və bu hadisədə bağırsağın motor fəaliyyəti böyük əhəmiyyətə malikdir. Ximus tədricən kal kütləsinə çevrilir. 24 saat ərzində 150-250 q kal hazırlanır və xaric olur. Bitki mənşəli qida qəbul etdikdə kal kütləsi qarışıq və ətli qida qəbulunda olduğundan çox törənir. Tərkibində çoxlu liflər ( sellüloza, pektin, piknin ) olan qida yalnız həzm olunmayan liflər hesabına deyil, həm də ximusun hərəkətini tezləşdirərək, işlədici vasitələr kimi, bağırsaq boyu formalaşmasını da tezləşdirir.