MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Müs
əlmanın özü deyil, izi d ə, 140 xroniki azarıdı – sonra (59, 13). Frazeologizmin bu şəkildə işlədilməsi xalq dilinin zəngin ifad ə və idiomların şeir dilinə gətirməyin ən bariz nümunəsidir. Bel ə hallarda frazeoloji novatorluğun daha dolğun ifadə vasit ələrinə doğru təkamülü baş verir və bu tədrici təkamülün n əticəsində forma kamilliyi məzmun dərinliyinə uyğunlaşdırılır. Bun ların birinin digərinə güzəştə getməməsi olduqca mühüm və mür əkkəb yaradıcılıq aktı kimi özünü göstərir. Frazeologizml ərin müxtəlif məna çalarlarını tuta bilmək bacarığı dilin bütün potensiallığını hərəkətə gətirir. Frazeoloji novatorluq xalq t əfəkkürü və xalq dilindən mayalanır. Ən əsası da budur ki, frazeoloji novatorluq n əyinsə naminə süni surətdə işlədilmir, onlar daha çox şeirin ümumi ruhunda doğur. Ümumiyy ətlə, 1960-1980-ci illər poeziyasında frazeoloji novatorluq f əal üslubi fiqura çevrilmiş, şeir dili üçün səciyyəvi material olmuşdur. Onun yaratdığı kolorit bu dövr poeziyamızda olduqca f əaldır. Onlar güclü bədii-üslubi xarakter daşıyır, ən ön əmlisi isə ondan ibarətdir ki, şeir dili üçün çox vacib bir key- fiyy əti – dilə qənaət prinsipini ödəyə bilir. Mətndə xüsusi aksent yaratmaq, güclü b ədii-emosional təsirə çevrilmək frazeoloji birl əşmələrin imkanları daxilindədir. Onların dil-ifadə yeniliyind ə fəallığı üslubi əməliyyət qəliblərinin çərçivəçini böyütm ək imkanlarına yol açır. 1960-1980-ci illər şeir dilində frazeoloji birl əşmələrin aktuallaşdırılması göstərir ki, ənənəvi q əliblərin yeni formalara düşüb orijinal məna çalarları kəsb etm əsi novatorluq naminə edilən əməliyyatdır. Bədii forma yeniliyi namin ə frazeoloji birləşmələrdə edilən dəyişikliklərin oxucuya ba ğışladığı təsir isə bu dil vahidinin ən əhəmiyyətli poetik mü əyyənliyidir. Bu üsulla ən adi həyati detal qeyri-adi m əzmunla qabarıq obraza keçir, onu üslubi rənglərlə poetikl əşdirir. Frazeoloji novatorluq fikrin canlı və daha da qabarıq tərzdə ifadə olunmasına zəmin yaradır. 141 Verdiyin ə bir əvəz Qoparmasa g əbərən Xeyri üçün qulağa dürtül ən, gözə girən Minn ətə salam alan Minn ətlə salam verən M ədəsində əqidə Tipl ər tanıyıram mən (107, 84). «Göz ə girmək» frazeologizminin işığında meydana gələn « qulağa dürtülmək» ifadəsi ona görə uğurludur ki, buradakı söz işlətmə üslubu xalq dilinə məxsus məna qarşılaşdırılması prinsipi əsas götürülmüşdür. Mətndə ona görə konkretləşmişdir ki, burada t əsvir obyektinin özü də konkretdir. Şair frazeoloji birl əşmənin linqvistik-üslubi mahiyyətinə nüfuz edib onu başqa şəkildə mənalandırmaqla təsvir obyektinin mahiyyətini üzə çıxarır. R.Rza «Anonimçi» şeirində «qulağa dürtülmək» motivinə uyğun tamamilə orijinal ifadə forması yaradır. Hiss olunur ki, böyük istedad sahibi sözün poetik n əfəsini dərindən duymuş, ondakı ülviyyəti hiss etmişdir. Ən ümdəsi isə novatorcasına deyilmiş ifadəni bədii mətnə daxiletmə məqamını düzgün müəy- y ənləşdirmişdir. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|