Mavzu: O‘qituvchining kasbiy faoliyatidagi "Men-konsepsiya"si

Mavzu: O‘qituvchining kasbiy faoliyatidagi "Men-konsepsiya"si

Urgench 2023.

Reja:

1. “Men konsepsiya” si kelib chiqish tarixi va uning rivojlanishi.

2. Shaxsning “men” obrazi va “men” konsepsiyalari.

“MEN KONSEPSIYA” SI KELIB CHIQISH TARIXI VA UNING RIVOJLANISHI.

“Men” konsepsiyasi” (inglizcha self-concept) – insonning o’zi haqidagi tasavvurlarining rivojlanib boruvchi tizimi, uning tarkibiga: a) o’zining jismoniy, intelektual, xarakterologik, ijtimoiy va boshqa hususiyatlarini idrok qilish; b) o’z-o’ziga baho berish; v) shaxsiyatga tasir o’tkazuvchi tashqi omillarni subyektiv idrok etish kiradi. “Men” konsepsiyasi tushunchasi 1950- yillarda fenomenologik, gumanistik psixologiya yo’nalishlari ichida paydo bo’lgan. (A.Maslou, K.Rodjers), bioxviorist va freydistlarga ko’ra, insonning “Men”ni uning axloq va rivojlanishning asosiy omili sifatida umumiy ko’rib chiqishiga intilishgan. “Men” konsepsiyasi shakillanishiga simvolik interaksionizm (Ch.Kuli, D.Mid) va identifikatsiyalash konsepsiyasi (E.Erikson) muhim ta’sir ko’rsatgan. Biroq birinchi nazariy ishlanmalar shu yo’lda U.Djeyms tomonidan olib borilgan. U birinchi bo’lib, shaxsning global “Men” ni (Self) o’zaro bog’langan “Men-yaratuvchi” (I) va “Men-obyekt”ga (Me) bo’lgan.

“MEN KONSEPSIYA” SI KELIB CHIQISH TARIXI VA UNING RIVOJLANISHI.

“Men” konsepsiyasini ko’pincha yo’naltirilgan tushunchalar sifatida aniqlanadi va attityudday, uning ichida uchta tarkibiy qisimlarni ajratadi;

1) Kongnitiv qism – “Men” qiyofam (ingl. Self-image), o’z ichiga shaxsning o’zi xaqida ta’ssurotni qamrab oladi;

2) Emotsional-qadriyatlar (affektiv) –o’ziga shaxs sifatida, o’z faoliyatiga bo’lgan munosabati. Bu tarkibiy qism, boshqacha aytganda, o’z-o’ziga baho berish tizimini ichiga o’zini baholash tizimi (angl. self-esteem) kiradi;

3) Axloqiy fel-atvor qism, bu kognitiv va baholash qismlarining fel-atvorida namoyon bo’lishini xarakterlaydi. Masalan: nutqda, o’zi haqidagi fikirlarda o’zini anglab ko’rsatadi.[1]