Ma’ruzalar matni
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8-mavzu. Niderlandiya, Germaniya, Frantsiya va boshqa Garbiy Evropa mamlakatlarida Uygonish davri san’ati.
|
Tayanch tushunchalar. Garmoniya - nafislik «David» - afsonaviy qahramon Gattamelatta - shu davrning jangchi qahramoni. «Madonna» - Bibi Maryam Grafika - sana’tning keng tarqalgan turlaridan biri. Bu san’atga oddiy qora qalamda chizilgan surat, mavzuli kompozitsiya, kitobga ishlangan turli suratlar, bezak rasmlardir. Gravyura - grafikaning bir turiga kiradi. Savollar: 1. Uyg’onish davri san’ati deyilganda qaysi davr san’ati tushuniladi? 2. Protorenessans nima va bu davrda qanday rassomlar yashab ijod qilgan? 3. Renessans davrining qanday yirik san’atkorlarini bilasiz? 4. Ularning san’at taraqqiyotiga qo’shgan hissalari nimada? 8-mavzu. Niderlandiya, Germaniya, Frantsiya va boshqa Garbiy Evropa mamlakatlarida Uygonish davri san’ati. Italiyada boshlangan uyg’onish harakati 15 asrdan boshlab, Evropaning bir qancha erlarida ham tarqaldi. Bu harakat shu erdagi mamlakatlarning iqtisodiy jihatdan mustaxkamlanishi, dastlabki kapitalning to’planishi bilan bog’liq xolda amalga oshdi. Evropa mamlakatlarida gumanistik g’oyalarning tarqalishi, milliy birlik mustaqillik uchun kurash, din qurshovidan chiqish va dunyoviy madaniyatga qiziqish bilan birga namoyon bo’la bordi. Bu qiziqishning amalga oshishiga Italiya gumanistik san’ati va uning san’atkorlari katta ta’sir ko’rsatdilar. San’atkorlar italyan gumanistlarini o’z ustozlari deb biladilar. Antik madaniyatni qiziqib o’rgandilar, uning asl namunalarini ko’rish ishtiyoqida Italiyaga sayoxat qildilar. Evropa mamlakatlaridagi uyg’onish davri madaniyati va san’atini boshlanishi hamma erda bir hil va bir vaqtda rivojlandi deb bo’lmaydi. Bu vaqt ba’zi mamlakatlar san’ati va adabiyotida yutuqlar sezilarli bo’lsa, boshqa mamlakatlarda esa tasviriy san’at va me’morlikning gumanistik harakat printsiplari o’zini to’liq ifoda etdi. Ayrim mamlakatlarda Italiya gumanizmining inqiroz davri san’ati an’analari ta’sirida rivojlanishi ham shu mamlakat san’ati taraqqiyotining gumanistik harakatlariga ta’siri sezilarli bo’ldi. Shuningdek ayrim mamlakatlarda feodal munosabatlarining sekinlik bilan chekinishi bu erlarda uyg’onish san’atining gurkirab o’sishiga to’sqinlik qildi. Jumladan, Frantsiyada uyg’onish harakati 15-asr o’rtalaridan boshlanib, uning rivoji bevosita gotika me’rosining realistik tomonlarini rivojlantirish bilan birga asta-sekin Italiya renesansini o’zlashtirish va tadbiq etish bilan birga namoyon bo’ladi. Frantsiyada Uyg’onish harakati 15 asr o’rtalaridan boshlanib, uning rivoji bevosita, gotika me’rosining realistik tomonlarini rivojlantirish bilan birga, asta- sekin Italiya renesansini o’zlashtirish va tadbiq etish bilan birga namoyon bo’ldi. Frantsiyada Uyg’onish harakatining kuchayishi bu erda ko’plab italyan san’atkorlarining kirib kelishi bilan bog’liqdir. 15 asrda Frantsiyada millat shakllandi. Shu yillarda Renesans san’atining asoslari paydo bo’ldi, ya’ni ilk Renesans davri boshlandi. 15 asr o’rtalarida Frantsiya erlari yagona davlat bo’lib birlashdi. Bu yagona davlat milliy san’at va madaniyatning shakllanishida muhim o’rinni egalladi. Fan va madaniyat gurkirab rivojlandi. Fransiyaning italiya bilan yaqin aloqada bolishi bu yerda Renessansning kirib kelishini tezlashtirdi. Bu xol me’morchilikda Renesans me’morlik uslubining kirib kelishida, arkalar, yuzaning yaxlit bo’lishiga e’tibor berishda ko’rindi. Lekin gotika san’atining ta’siri hamon sezilarli edi. 15 asrda o’zining eng gullagan davrini boshidan kechirgan miniatyura san’atida davr kishilarining muhitga bo’lgan munosabatlari, bilimga bo’lgan intilishlario’z ifodasini topdi. Aka-uka Limburglar miniatyuralarida realizmga intilish, hayotiy lavxa va detallar, real hayotning tasvirini ishlashga harakat qilish yaqqol seziladi. Bu miniatyuralarda fazoviylik etishmaydi, kompozitsiya yarusli (ustma-ust joylashtirish) echimga ega, rassomning kompozitsiyada hamma komponentlarga deyarli bir xilda qarashi esa fikrni yaqqol ifodalashga halaqit bergan. Lekin shunga qaramay, realistik tendentsiyaning kuchayib borayotganligini ko’rish mumkin. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|