MahirəNərimanqızı

məkan, zaman və hərəkət kimi mürəkkəb növləri mövcuddur. 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

47 

47 

47 

47 

47 

47 

47 

47 

47 

Məkan  qavrayıĢı.  Məkan  materiyanın  mövcudluq 

formasıdır. Məkanın qavranılması dedikdə cisimlərin obyektiv 

məkan  xüsusiyyətlərinin  və  münasibətlərinin  formasının, 

həcminin,  relyefinin,  fəzada  tutduğu  yerin,  uzaqlığının 

qavranılması baĢa düĢülür. 

        Məkanın qavranılmasında bələdləĢmə hərəkət analizatoru 

əsas  rol  oynayır.  Onun  köməyi  ilə  müxtəlif  analizatorlar 

arasında  əlaqə  yaranır.  Məkan  bələdləĢməsinin  xüsusi 

mexanizmlərinə  analizator  fəaliyyətinin  hər  iki  yarımkürə 

arasındakı  sinir  əlaqələrini:  binokulyar  görməni,  binaural 

eĢitməni, bimanual lamisəni, dirinik iybilməni və s.aid etmək 

lazımdır. ƏĢyaların məkan xassələrinin inikasında bütün qoĢa 

analizatorlar  üçün  xarakterik  olan  asimmetriya  mühüm  rol 

oynayır. 

       Cisimlərin  məkan  xüsusiyyətlərinin  beynimizdə  inikası 

mürəkkəb  prosesdir.  Məkan  qavrayıĢında  baĢlıca  olaraq 

görmə analizatoru iĢtirak edir. Lakin tədqiqat göstərmiĢdir ki, 

bu  mürəkkəb  prosesdə  təkcə  görmə  deyil,  bununla  birlikdə 

lamisə, əzələ-hərəkət duyğuları, bəzi hallarda eĢitmə duyğuları 

da  iĢtirak  edir.  Bu  duyğuların  birgə  və  qarĢılıqlı  fəaliyyəti, 

cisimlərin məkan xüsusiyyətlərini və münasibətlərinin tam və 

dəqiq  qavranılmasını  təmin  edir.  Məkanın  qavranılmasında 

həyat təcrübəsi də böyük əhəmiyyətə malikdir. 

 Cisimlərin  həcminin  qavranılması  onların  gözün  torlu 

qiĢasında  alınan  əksinin  böyüklüyündən  və  həmin  cisimlərin 

müĢahidəçinin  gözündən  nə  dərəcədə  uzaqda  olmasından 

asılıdır. Bununla bağlı olaraq uzaqda olan cisimlərin həcminin 

düzgün  qavranılması  iki  cür  mexanizmin:  akkomodasiya  və 

konvergensiya  vasitəsilə  həyata  keçirilir.  Akkomodasiya  göz 

büllurunun  əyriliyinin  dəyiĢməsindən  asılı  olaraq  onun  iĢığı 

sındırma  qabiliyyətinin  dəyiĢməsindən  ibarətdir.  Göz  bülluru 

qavranılan cismin yaxın və ya uzaqda olmasından asılı olaraq 

---