Lipidlarning almashinuvi

Yu q o r i   m o l e k u l a l i   yo g’   k i s l o t a l a r i   ning keyingi o’zgarishi, Knoop (1904), so’ngra F. Linen, D. Grin, S. Ochoa, G. Lardi, A. Lenindjer kabi olimlarning tadqiqotlari tufayli, b - oksidlanishi yo’li bilan sodir bo’lishi aniqlangan. Bunda to’yinmagan yog’ kislotalari (oleinat, linolat, linolenat va hokazo) dastlab, to’yingan yog’ kislotalariga aylanadi. Knoopning fikricha yog’ kislotalarining b - oksidlanishi zanjirdagi b - uglerod atomining oksidlanishidan kelib chiqqan: unda quyidagi o’zgarishlar kuzatiladi:

b - oksidlanish yo’lini, keyingi yillarda Shonxaymer bilan Rittenberg degan olimlar izotoplar bilan o’rganib, tasdiqlaganlar, ularni amalga oshiruvchi fermentlar ham aniqlangan. Yu. Kennidi, A. Lenindjerlarning 1949 yildagi tadqiqotlariga ko’ra, oksidlanuvchi yog’ kislotalari, dastlab mitoxondriyalarning tashki membranasi (kobigi) da, asil-KoA sintetaza fermenti ta’sirida, faollashadi, ya’ni yog’ kislotasining molekulasi ATF bilan ta’sirlashib fosforlanadi va faol shakli  a s i l   - KoA ga aylanadi:

         Hosil bo’lgan asil - KoA mitoxondriyaning ichki qobig’iga karnitin (vitamin V_t) bilan bog’langan holda kuchiriladi, ya’ni sitoplazmadan mitoxondriya matriksiga o’tadi. U yerda quyidagi o’zgarishlar bilan b - oksidlanishning oxirgi mahsuloti asetilkoenzim (CN3 - SO - s KoA) ga aylanadi:

         1). Asil - KoA degidrogenlanib to’yinmagan yog’ kislotasi mahsulotiga aylanadi

         2). Hosil bo’lgan oraliq modda suv bilan o’zaro ta’sirlashib, a - oksikislota hosil qiladi               

 

         3). b - oksikislota NAD ga moil gidroksiasildegidrogenaza fermenti ta’sirida b - ketokislotaga aylanadi                   

                                                             

   4). Hosil bo’lgan yangi koenzim uni asetil - KoA gacha parchalaydi

         Hullas, b - oyesidlanish jarayonida yog’ kislota quyidagi umumiy uzgarishlar bilan   a s ye t i l   -  KoA ga aylanadi: