Kafedra: Fənn: Fakültə: Qrup: Elektromexanika və elektrik avadanlıqları

Kafedra:
Fənn:
Fakültə:
Qrup:
Elektromexanika və elektrik avadanlıqları
Kabel xətləri
Energetika, elektrotexnika və avtomatika

AZƏRBAYCAN TEXNİKİ UNİVERSİTETİ
Müəllim:
Tələbə:
Mövzu: Elektrik kabel xətləri
Plan

• Kabel nədir?
• Elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanmasının ümumi prinsipləri.
• Kabel məmulatlarının təsnifatı.
• Energetik təyinatlı kabel və naqillər.
• Tikilmiş polietilen izolyasiyalı kabellərin konstruktiv əlamətləri.
• Hazırlanma texnologiyası və istehsalında istifadə olunan materiallar.
• Kabellərin sınağı.
• Kabellərin tətbiq sahələri.

Kabel nədir?

• Kabel məmulatları elektrik enerjisinin və ya informasiyanın müəyyən məsafəyə ötürülməsi və onun istehlakçılar arasında paylaşdırılması üçün istifadə olunan vasitədir.

Elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanmasının ümumi prinsipləri
Energetika sistemi
Elektrik enerji sistemi
Elektrik şəbəkələri
Elektrik təchizat sistemi
Kabel məmulatlarının təsnifatının əsas prinsipləri
Məhsulun bircinslik qrupu
Konstruktiv elementlərin tərkibi
İzolyasiya materialı
Təyinatı
Tətbiq sahəsi
Kabel məmulatlarının əsas konstruktiv elementləri
Bütün kabel məmulatlarını üç qrupa bölmək olar:
Kabel
Naqil
Şnur
Energetik təyinatlı kabel və naqillər
Hava elektrik veriliş xətləri üçün naqillər
Güc kabelləri
Ağırlığını özü daşıyan naqillər
Nəzarət kabelləri
Güc naqilləri
Müxtəlif tipli güc kabelləri
Alçaq gərginlikli kabellər
Tikilmiş polietilen izolyasiyalı kabellərin konstruktiv əlamətləri
Normal gərginlik diapazonuna görə 4 qrupa ayırmaq olar:

• Alçaq gərginlik kabelləri

<6kV

• Orta gərginlik kabelləri

6-36 kV

• Yüksək gərginlik kabelləri

36-161 kV

• İfrat yüksək gərginlik kabelləri

>161 kV

Kabelin konstruksiyası
Konstruksiyanın əsas elementləri:

• Cərəyan keçirən damar;
• Daxili yarımkeçirici ekran, izolyasiya və xarici yarımkeçirici ekran;
• Keçirici ekran;
• Ekstruziya üsulu ilə alınmış xarici örtük;
• Polad lentlərdən ibarət zireh;
• Alüminium məftillərdən ibarət zireh;
• Dairə formalı polad məftillərdən və lentlərdən ibarət zireh;
• Yastı polad məftillərdən və lentlərdən ibarət yumşaq zireh;
• Yanmayadavamlı örtük;
• Yanmayadavamlı və ya az miqdarda tüstü və aktiv qaz ayrılan örtüklü;
• Yanmayadavamlı və halogensiz örtüklü;
• Tropik şəraitdə istifadə üçün örtük və s.

Kabelin markası
Kabellərin markasına onların konstruktiv elementlərini xarakterizə edən qısa şərti işarələr daxildir. Bəzi ölkələrin plastik kütlə, o cümlədən tikilmiş polietilen (XLPE) izolyasiyalı kabellərin markaları və şərti işarələri aşağıdakı cədvəllərdə göstərilmişdir:
Nominal gərginlik
Tikilmiş polietilen izolyasiyalı kabellər yerlə əlaqələndirilmiş və ya izolə edilmiş neytrala malik elektrik şəbəkələrində istifadə olunmaq üçün 49-61 Hs tezlikli dəyişən gərginliyə hazırlanır. Nominal gərginlik seçilən zaman İEC60183, 1984 və İEC60502-2, 2005 standartlarına görə elektrik şəbəkələri A, B və C kateqoriyalarına bölünür:

• A kateqoriyasına faza damarları yerlə və ya yerlə birləşmiş kontaktda olan və sistemdən 1 dəq müddətində açılan şəbəkələr aiddir.
• B kateqoriyasına deşilmə baş verən şəraitdə, nisbətən qısa müddət ərzində yerlə əlaqəli bir faza ilə işləyən şəbəkələr aiddir.
• C kateqoriyasına A və B kateqoriyalarına aid olmayan kateqoriyalar aid edilir.

Şəbəkənin kateqoriyasından və gərginliyindən asılı olaraq kabelin nominal gərginliyinin (U) qiyməti aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
Hazırlanma texnologiyası və istehsalında istifadə olunan materiallar
Yüksək sıxlıqlı polietilen
Polivinilxlorid plastikat

• Supertəmiz tikilmiş polietilen izolyasiya və yarımkeçirici kompozisiya;
• Xarici örtük üçün yüksək sıxlıqlı polietilen;
• Polivinilxlorid plastikat;
• Odadavamlı və yanğın təhlükəsi aşağı olan polivinilxlorid plastikatda örtük materialı;
• Su keçirməyən və sudan şişən su bloklayıcı material.

Su bloklayıcı material
Kabellərin sınağı
Kabellərin təhvil-təslim, periodik və nümunəvi sınaqları aparılır. Təhvil-təslim zamanı aşağıdakı sınaqlar həyata keçirilir:

• Konstruksiyanın elementlərinin uyğunluğunun yoxlanılması;
• Xarici örtüyün hermetikliyinin yoxlanılması;
• Cərəyan keçirən damarın elektrik müqavimətinin ölçülməsi;
• Markalanmanın və qablaşdırılmanın yoxlanılması.

Kabelin nümunələri üzərində aşağıdakı sınaqlar aparılır:

• Konstruktiv elementlərin və əsas ölçülərin yoxlanılması;
• Izolyasiyanın istilik deformasiya sınağı.

Periodik sınaqlara aşağıdakılar aiddir:

• kabellərin quraşdırılma əyilmələrinə dayanıqlığı;
• 4 saat müddətində yüksəldilmiş dəyişən gərginlikdə sınaq.

XLPE izolyasiyalı kabellərin tətbiq sahələri
SON
Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm
BAKI