|
4) şəkilçi artırmaqla yaranan sözlər: Məsələn, sakitçilik, qaçqınçılıq,
piyadaçı, aşağılaşdırmaq, sorqulanmaq və s.
5) sözlərin yerində işlənilməməsi. Məsələn: Azərbaycan xalqı yaxsı
yaşamağa məhkumdur. (layiqdir evəzinə); Biz bunlara müdaxilə qöstərməyə
(etməyə əvəzinə) çalışdıq; və s.
6) söyüş xarakterli sözlər, ifadələr.
Qrammatik normalar dilin qrammatik quruluşunun nitq prosesində
fəaliyyətini nizamlayır. Bu normalara dilin öz təbiəti, qanunauyğunluğu, dildə
axıcılıq, rəvanlıq, ardıcıllıq və s. tələblərin gözlənilməsi baxımından məqbul
sayılan əlaqə formaları, şəkilçilərin ardıcıllığı, sözlərin sıralanması, qrammatik
kateqoriyaların işlənməsi və s. ile bağlı qaydalar daxildir. Qrammatik normalara
dair aşağıdakılan misal göstərək. Məs.: söz kökündən sonra əvvəlcə sözdüzəldici
(söz yaradan), sonra isə sözdəyişdirici şəkilçi işlənir. Məs.: arı-cı-lıq-dan, sənət-ci-
lər və s;
Nitq kommunıkasiyasında sözlər müəyyən düzümə, düzülüş qaydasına
malik olur mübtəda cümlənin əvvəlində, xəbər sonunda, təyin isim və isimlə ifadə
olunan üzvdən əvvəl, tamamlıq ismi və feil xəbərin, zərflik xəbər, xəbər qrupunun
əvvəlində işlənir.
Bir qrammatik qaydaya görə cümlədə və ya abzasın əvvəlində işlənilən
isimlər sonra gələn cümlədə (eləcə də abzasda) şəxs əvəzlikləri və ya münasib
sözlərlə, ifadələrlə əvəz olunmalıdır. Bu eyni söz və ya ifadənin təkrarını aradan
qaldırmaqla nitqin ahəngdarlığını təmin edir. Amma bu qaydaya həmişə əməl
olunmur. Məsələn, M.M.Nəvvabın pedaqoji görüşləri ilə bağlı yazılmış
avtoreferatda yanaşı gələn iki səhtfədəki on beş abzasın hamısı «M.M.Nəvvab»
sözü ilə başlanır. Belə hal, şübhəsiz ki, yazılı nitq üçün qüsur sayılır.
Dostları ilə paylaş: | 
