İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında



Yüklə 2,89 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/9
tarix02.12.2016
ölçüsü2,89 Kb.
#680
1   2   3   4   5   6   7   8   9

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
89 
Ня заманса бу дашларла 
 
 
бир дил тапан тапылаъаг. 
Бу дашларын, гайаларын 
 
 
кечмишини ойадаъаг. 
Орду-орду гайалыглар 
 
 
инсанлыьа гайыдаъаг. 
Бу басылмаз нярляр-ярляр, 
Бу гайа сяркярдяляр 
Онда мяни – бир балаъа даш ясэяри 
 
 
гойар йягин 
 
 
гошулмаьа бу ъярэяйя, 
Гайаларын кечмишини 
 
 
гайалара йаздым дейя. 
Онда Вятян санар мяни 
 
 
Бир балаъа вятян дашы, 
Вятян дашы олмайандан 
 
 
олмаз юлкя вятяндашы...
71
 
 
Сонунъу  мисралар  шаирин  бир  чох  мисралары  кими 
афоризмляшмиш мисралардыр. "Вятян мяня оьул деся" мисрасы бу 
эцн нечя-нечя şeirин тяркибиня гатылыб, нечя публисистик йазынын 
бир  ифадясиня,  бялкя  дя  адына  чеврилиб.  Бу  şeirдян 
бящрялянянляр,  бу  şeirя  нязиря  йазанлар,  игтибас  едянляр 
онларладыр.  Бу  эцн  бир  ъянублу  сойдашымыз  Давуд  Ризаи  иля 
растлашдыг. Şeirдян сюз дцшдц, деди ки, "Дцнян китабында беля 
бир  сюзя  раст  эялдим,  о  вахт  Балаш  Азяроьлуда  да  раст 
эялмишдим.  О  бу  сюзц  сяндян  эютцрцб?  Дедим  ки,  онун 
кимдян эютцрдцйцнц билмирям, амма мян Мяммяд Араздан 
эютцрмцшям. Бир дя ки, сюз бирдир, дейяни миндир. Бахыр дейим 
тярзиня.  Щяр  щалда  Мяммяд  Араз  дейими  даща  эцълцдцр  ки, 
йаддашларда  дярин  из  салыб:  "Вятян  мяня  оьул  деся,  ня 
дярдим,  Мамыр  олуб  гайасында  битярдим".  Бу  сюзляри  "Вятян 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
90 
90 
мяня  ювлад  деся"  адлы  şeirимя  епиграф  кими  вермишдим. 
Ялбяття,  бу  о  гядяр  дя  эцълц  şeir  дейил,  садяъя  ону  шаирин 
фикриня истинадян йазмышдым: 
 
Щаны торпаьым тяк эцлцстан, щаны? 
Щяр йанан оъаьым щяйат дастаны. 
Вятянсиз црякдян вяфа эюзлямя, 
Вятянчин йананы кюзцндян таны. 
 
Цряйим баьланмаз бир ан йад йеря, 
Йормаз мяни Вятян, олса даь-дяря. 
Десяляр дяйишяк, биръя дашынын 
Явязи ъяннятся, йеня вермярям. 
 
Арзусуйла, истяйийля исиндим, 
Вятян йалныз ону севян кясиндир. 
Мян Вятяни анам дейиб чаьырдым, 
Вятян мяня ювлад деся, бясимдир.
72
 
 
Бу  şeirи  Маъарыстана  турист  сяфяриндян  гайыдандан  сонра 
йазмышдым. Биринъи дяфя иди ки, узаг йеря эедирдим. Еля биринъи 
эеъядян  дарыхырдым  Бакы  цчцн.  Амма  бизля  эедян  гызлар  вар 
иди  ки,  мяня  эцлцрдцляр,  "бура  дарыхмаьа  эялмямишик  ки, 
эялмишик  эюрмядикляримизи  эюряк,  елямядикляримизи  еляйяк". 
Гярибя эялирди мяня, амма мян онлара эцля билмирдим. Чцнки, 
артыг  бир  щяфтядян  сонра  щяр  эцн  аьлайырдым.  Маъарыстанын 
биръя  килсяляри  мараглы  олурду,  даща  доьрусу  бизи  еля  ян  чох 
килсяляря апарырдылар. Бир дяфя бизи бир тцрк мясъидиня апардылар, 
олдугъа  касыб  иди.  Ян  касыб  килсядян  дя  пис  иди.  Амма 
диварларындакы  Аллащ  кяламларыны  охуйанда  адам  сакитляширди. 
Бир  ан  еля  билдим  ки,  юз  йурдумдайам.  Гайыдандан  сонра 
узун-узады  дцшцндцм.  О  вахт  Маштаьа  Мядяниййят  Евиндя 
Сямяд Вурьун поезийа клубумуз вар иди. Новруз Эянъяли рящ-
бярлик  едирди  она.  Мян  орада  бу  şeirи  охуйанда  мяълис 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
91 
цзвляриндян  бир  ядябиййат  мцяллими  (адыны  чякмяк  истямирям) 
ирадыны  билдирди  ки,  Маъарыстан  сосиалист  республикасыдыр,  ора 
эяряк  сянинчин  йад  йер  олмасын.  Бу  сюзцн  мцгабилиндя 
Новруз  Эянъяли  эцлцмсяйиб  деди:  "Сян  шаир  дейилсян,  бялкя 
она  эюря  сийаси  тяряфи  даща  чох  габардырсан.  Амма  биз  еля 
щамымыз  щансы  юлкяйя  эедирикся,  ейни  щисси  йашайырыг. 
Маъарыстанда йаздыьым бцтцн şeirляри охудум, щамысында ейни 
щясрят  вар  иди.  Щямин  адам  деди:  Беля  чыхыр  ки,  сян  еля 
Бакыдан чыхандан фикрин Бакыда галыб. Новруз мцяллим йеня дя 
мяни  мцдафия  едиб,  ону  мязяммят  еляди  вя  юзцнцн  сяфяр 
тяяссцратларындан  данышды...  Сюз  сюзц  эятирди  бунлары 
хатырладым.  Доьрудан  да  шаирляр  ади  адамлардан  ня  гядяр 
фяргли  олурлар.  Хцсусян  дя  Мяммяд  Араз  кими  бир  юмцр 
йанмаьы баъаранлар... Шаир Р.Язизля мцсащибясиндя журналистин 
"Вятян  мяня  оьул  деся..."  мисраныз  ушагдан  бюйцйя  кими 
щамынын дилиндя бир щимн тяк язбярдир. Шаир цчцн бундан артыг 
хошбяхтлик  ола  билмяз.  Юмрцнцзцн  даща  щансы  анларында 
юзцнцзц хошбяхт щесаб етмисиниз?" суалына гысаъа беля ъаваб 
верир: "–Вятян мяня оьул деся" йарыммисрасы цряйимин сямими 
сясидир. Бу сяс халгымын гялбиндя якс-сяда верибся вя верирся, 
мцяллиф цчцн бундан бюйцк хошбяхтлик ня ола биляр?"
73
 
Шаирин  афоризмляшян  мисраларына  "Мяндян  ютдц,  гардашыма 
дяйди..."  şeirиндя  дя  раст  эялирик:  "Сяндян  ютян  мяня  дяйди, 
Мяндян ютян сяня дяйди. Сяндян мяндян ютян зярбя Вятян, 
вятян  сяня  дяйди..."  Бу  şeirиндя  шаир  дашлашан,  торпаглашан 
улу бабасыны суала тутур. Ондан айаьа галхмаьы, онун сясиня 
сяс вермясини, суалларына ъаваб вермясини тяляб едир. Дилимизин 
"сянин,  мяним  габарындан,  щаралысан  дамарындан"  вя  бу 
сюзлярин  дилимиздя  ня  заман  битмясиндян  сюз  ачыр.  Вя  бу 
заманы арайыр, бу мясяля гол чякян эцнащкары ахтарыр. Бурада 
"Мяндян  ютдц"  кялмясини  дили  йана-йана  тякрар  едян  шаирин 
цряк аьрысыны, кюнцл губарыны эюрцрцк: 
 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
92 
92 
Мяндян ютдц!.. 
Гулаьымдан эетмир бу сяс, 
Зярбяляри гардашына, 
Сирдашына ютцрян кяс 
Еля бил ки, бах бу эеъя 
Гулаьымын дибиндяъя 
Хятаинин сцгутуна 
 
 
гящ-гящ чякди. 
Сонра, сонра 
Сящяряъян башына йцз гядящ чякди. 
О гящ-гящин дальасындан, 
О мястлийин баш фырладан 
Щавасындан 
 
 
гопан дашды – 
Азярбайъан торпаьында 
Араз бойда шырым ачды.
74
 
 
Араз  сюзц  Мяммяд  Араз  адынын  йарысы  олдуьу  кими  Араз 
дярди  дя  Мяммяд  Араз  дярдинин  йарысыдыр  десяк  бялкя  дя 
йанылмарыг. Амма Мяммяд Аразын бцтцн дярдлярини тярязинин 
бир  эюзцня  йыьсаг,  о  бири  эюзцня  дя  Араз  дярдини,  ким  билир, 
бялкя дя Араз дярди аьыр эяляр. Бялкя дя бцтцн дярдляр еля бу 
бир  дярддян  доьулуб?..  Шаир  "Йаша,  уъал,  доьма  торпаг"  адлы 
мягалясини  беля  башлайыр:  "Араз  сащилиндя  дцнйайа  эюз 
ачмышам. Араз сащилиндян дцнйайа бахмышам. Щярдян мяня 
еля эялир ки, бу торпагда щяр чайын, щяр булаьын,  дилини билирям, 
щяр дашын, щяр гайанын тяръцмейи-щалына бялядям".
75
 
Шаирин  Аразла  баьлы  щиссини,  дуйьусуну  якс  етдирян  хейли 
ясяри вар: Араз цстя чинар эюрдцм, "Аразын ишыглары", "Мян Араз 
шаирийям",  "Араз  йадыма  дцшцб",  "Охуйан  Тябриз"  şeirляри, 
"Араз  ахыр"  адлы  поемасы  вя  с.  Шаирин  "Мян  Араз  шаирийям" 
ясяри "Араздан чох йазырсан", – дейян бирисиня ъавабдыр. Шаир 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
93 
фикрини  беля  ясасландырыр:  "Нейляйим  ки,  ялимя  гялям  эютцрян 
кими  дилимя  Араз  эялир.  Ахы  Аразын  сащилиндя  кцлякляр  беля 
мяним гядяр эязмяйиб, суларында юрдякляр беля мяним гядяр 
цзмяйиб. Эцндцзляр айнам, эеъяляр гамышындан кясилян тцтяк 
лайлам  олуб.  Анамдан  сцд  ямдийим  тяк  ондан  су  ичмишям. 
Мян Аразсыз галсам судан чыхан балыг кими юлярям, тайы итмиш 
ъейран тяк мялярям. Мян Араза садяъя чай кими бахмырам, о 
мяним тарихимдир, мян ону тарихим кими охумаг истяйирям". 
"Аразын ишыглары"нда ися шаир гялбинин арзулары дюйцнцр: "Нур 
тайлары  сюкцляъяк,  бурда  ишыг  дяйирманы  тикиляъяк,  сащиллярин 
гаранлыьы йуйунаъаг, ишыг дили йаранаъаг. Ишыглар дярдлярини щяр 
ики  сащилля  бюлцшяъяк,  о  тай-бу  тайын  шящярляриндя  кцчялярин 
йазышмасы башлайаъаг". 
"Араз  цстя  чинар  эюрдцм"  şeirиндяся  шаир  ики  чинары  йениъя 
евлянмиш  ики  эянъля  мцгайися  едир.  Эялин  чинар,  иэид  чинар 
адландырдыьы  бу  ъцт  щейкяля  щясрятля  бахыр  вя  шаир  горхур  ки, 
бирдян  яли  балталы  бири  бу  севэини  йаралайа  биляр.  Ян  писи  ися 
онларын арасындан арх газа билярляр вя бу арх яввял кичик олар, 
дайаз олар, сонра бюйцйцб Араз олар... 
"Араз  йадыма  дцшцб"  şeirиндя  (шаир  досту  Сющраб  Тащиря 
йазылыб)  шаир  бир  эюзцндя  севинъ,  бириндя  гям  йашы  олдуьуну 
билдирир, йадына Аразын дцшдцйцнц, телли сазын дцшдцйцнц дейир. 
Сащилиндя  эяздийи,  суларында  цздцйц  Аразын  гайасына  баш 
гоймаг,  дальаларында  сачыны  йумаг,  кюрпя  кими  уйумаг 
истяйир. 
"Араз  ахыр"  адлы  поема  ися  мцгяддяс  щиссляря,  сону 
олмайан мящяббятя, хяйала чеврилян бир щяйат щягигятиня, бир 
мцщяндисин,  ейни  заманда  ясэярин  хяйали  арзуларына  щяср 
олунуб.  Тикинти  мцщяндисинин  дилиндян  верилян  "Араз  йадыма 
дцшцб" щарайы еля яввял щаггында данышдыьымыз ейниадлы şeirин 
паралели  кимидир.  Мцщяндис  иш  йерини  дяйишмяк  истяйир,  яризя 
йазыр:  "Даща  дюзя  билмирям,  Араз  йадыма  дцшцб,  о  саз 
йадыма  дцшцб,  мяним  йерим  Аразын  о  тайыдыр.  Мян  эяряк  сол 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
94 
94 
сащилдя  евляр  тикям,  ордан  Айа,  Марса  даш  пилляляр  чякям, 
ордан  о  тайа  Тябризя  бахам,  лап  дяринляря,  лап  узаглара 
бахам.  Бу  шаирин  арзусудур:  Бу  тайлыларын  о  тайда  гуруб-
йаратмаг, гардашларына кюмяк яли узатмаг. Бу тайдан о тайа 
севэиляр  йаратмаг,  мящяббят  кюрпцляри  атмаг,  айрылыьа  од 
гоймаг,  бу  айрылыьы  саланлары  одламаг,  Араз  дярдиня  сон 
гоймаг... 
 
Бахам лап дяринляря, 
Бахам лап узаглара. 
О йурду сатанлара, 
О йурду уданлара... 
Араз йадыма дцшцб, 
Араз чай дейил йалныз: 
Араз нечя милйонлуг 
Инсанлардыр, елдир о. 
Эюй кишнядян эуршаддыр, 
Даь йыхаъаг селдир о, 
О ахыр, габаьына 
Бянд дя чяксян ахаъаг. 
О ахыр, даьлар йарыб 
Мяърасыны тапаъаг.
76
 
 
Шаирин  "Охуйан  Тябриз"  адлы  şeirи  Ашыг  Щцсейн  Ъаванла 
Истису йайлагларындакы эюрцшцндян алдыьы тяяссцратдан йараныб. 
Бурада шаирин гярибя дцшцнъясинин шащиди олуруг. Ашыг Щцсейн 
Ъаван  сазына  сарылмышдыр,  дцнянинин  йасына  той  гурмушдур. 
Щейрятиндян  Дялидаь  донмушдур,  од-оъаг  няфяс  чякиб 
гышгырырды,  фярйаддан  гойун-гузу  дурухмушду,  аьлайан  су, 
чаьлайан су дурухмушду, дяряляр йаз йаьышындан сянэимишди, 
санки  даьлар  башында  Тябриз  аьлайырды.  Шаир  şeirин  дюрд 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
95 
бяндинин сонунда "Тябриз аьлайырды даьлар башында" дейир. Вя 
бирдян айылыр: 
 
Тябриз аьлайырды – дедим... 
Ня дедим?! 
Аьлайан бир сазын телиня дедим, 
Сары йамаъларын селиня дедим. 
Аьламаз сюз йурду даьлар башында, 
Тябриз охуйурду даьлар башында!
77
 
 
Сонракы  бяндлярдя  гары  нянянин  эизли  ащындан,  думанларын 
даьлар  башында  йас  гурмасындан,  дяли  эцлцшляринин  башында 
аьламасындан  сюз  ачса  да,  щяр  бяндин  сонунда  "Тябриз 
охуйурду  даьлар  башында"  йазыр.  Бяли,  дярди  дуйса  да  дярдя 
сябяб  олан  наданлыьы,  ъащиллийи  анласа  да  шаир  дярдя  тяслим 
олмаг  истямир.  Йеня  дя  аьы  демир,  лайла  дейир  йурдуна 
Мяммяд  Араз!  Бу  Мяммяд  Араз  гцрурудур,  шаир  язмидир. 
Шаир  Назиля  Ясядли  иля  мцсащибясиндя  дейир:  "Йаралы,  нисэилли 
Араз  щаггында  сайсыз  şeirляр  йазылыб.  Талейими  Араза 
баьладыьым  эцндян  Араз  дярди  поезийамын  шащ  дамарына 
чеврилиб.  Империйа  зянъирляриня ясир  дцшмцш Аразын бу  тайында 
– гядим Нахчыванда дцнйайа эюз ачмышам. Аьлым кясяндян 
дя Араз дярди дярдимя чеврилиб".
78
 
Шаирин  Аразла  баьлы  şeirляриндя  юзцнямяхсуслуг  вар.  Неъя 
ки,  Сцлейман  Рцстямин  Тябриз  şeirляри  юзцнямяхсуслуьуна 
эюря  сечилирди  вя  Тябриз  şeirляри  дейяндя  йада  Сцлейман 
Рцстям  дцшцр,  еляъя  дя  Араз  şeirляри  дейиляндя  илк  нювбядя 
Мяммяд  Араз  эялир  эюзцмцз  онцня  вя  онун  Араз  дярдини, 
Араз арзуларыны дцшцнцрцк. ня гядяр йазса да, йеня дя Араз 
дярдляри тцкянмяйян шаир "Галыр щяля" адлы şeirиндя йазыр: 
 
Мяммяд Араз, язилсян дя язим-язим, 
Араз бойу мещ олмазсан биръя ясим. 
Цряйиндян црякляря кючцляси 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
96 
96 
Нур дашгыны, 
 
 
нур туфаны галыр щяля.
79
 
 
Шаир "Нахчыван албому" адлы йазысында "Бизим бу эцнцмцз" 
мягалясинин  сонуну  беля  битирир:  "Дцнйанын  щяр  щансы  бир 
нюгтясиндя дайансам, айдын эюрцнян, эцняш ишыьында пар-пар 
парылдайыб,  щейрятамиз  рянэляри  иля  эюз  гамашдыран  мяним 
тябии  албомум,  щяля  сяни  чох  вараглайаъаг,  гайаларынын 
гулагларына 
щязин 
ушаг 
няьмями, 
Араз 
няьмями 
охуйаъаьам. 
Ня  гядяр  эцняш  вар,  инсан  вар,  охуйаъаьам.  Бабаларын 
дцняни барядя, бизим бу эцнцмцз барядя..."
80
 
Аразда  шахялянян  чинарын  щяр  ики  тяряфдяки  будаглары  şeir 
йарпаглады.  Мяммяд  Араз  şeirи  о  тайлы-бу  тайлы  Вятяни  вясф 
еляди. Араз дярди, Хязяр дярди, Гарабаь дярди. Мяммяд Араз 
юмрц бу дярдлярля бярабяр йашады. Шаир бу дярдлярля йатды, бу 
дярдлярля дурду, бу дярдлярля гялямя сарылды, бу дярдлярля ахды, 
бу  дярдлярля  дурулду  вя  нящайят  бир  инсан  юмрц  йашады. 
Щардаса  бу  юмрцн  даш-кясякли,  кешмякешли  йолларына  нязяр 
саланда няйи дцз, няйи яйри етдийини, щцнярининми, эцнащынынмы 
чох олдуьуну дцшцндц, şeirляриндя бязян буну охуъуларындан 
сорушду,  бязян  дцшцндцйц  кими  йозду,  бязян  юзцндян 
шцбщяли  галды,  бязян  щяр  шейи  ачыг  етираф  еляди.  Амма  ня 
елядися,  Вятян  наминя  еляди.  Цряйинин  сясиня  гулаг  асды, 
виъданынын  щюкмцнц  динляди.  Бу  ъящятдян  шаирин  "Етираф"  şeirи 
сяъиййявидир: 
 
Билмирям нейлядим юз ясримдя мян, 
Нейлядим – эяляъяк нясил дейяъяк. 
Бу эцнцн ятрини няьмяляримдян 
Сабаща апаран нясим дейяъяк. 
 
Щцнярим чох олуб, юзцм биляни 
Эцнащым ондан да чох олуб щяля. 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
97 
Бир эюдяк юмцрдя бир аиляни 
Йарыда билмядим мящяббятимля. 
 
Бязян бир сящвимя йцз тянбещ йедим, 
Чырпыныб дцзялдим, эюрян олмады. 
Бюйцк бир ишимя мцкафат нядир, 
Бир чимдик "саь ол" да верян олмады. 
 
Йазмышам щяр шейи кюнцл намямя, 
Биръя бу эцнащым баьышланаъаг. 
Нейлядим – вятяни севмяк наминя, 
Уъалтмаг наминя елядим анъаг...
81
 
 
Мяммяд  Араз  şeirиндя  вятян  щясряти,  вятян  мящяббяти, 
вятян тяяссцбкешлийи, бир сюзля вятянпярвярлик дуйьулары ян чох 
нязяря  чарпан,  ян  чох  диггяти  ъялб  едяндир.  Араз  шаирийям 
дейян  Мяммяд  Араз  яслиндя  вятян  шаиридир.  Вятянин  тябияти 
дя,  инсанлары  да,  ъанлы-ъансыз  щяр  шейи  дя  шаирин  сятирляриндя, 
мисраларында юз щягиги гиймятини алыб. Мяммяд Араз вятяндян 
чох  йазыб,  вятяндашлыгдан  чох  йазыб.  Ня  йазыбса,  црякля 
йазыб,  виъданла  йазыб.  Вятян  дярдини  дамарларында  ахыдыб, 
цряйиндян кечириб, йашантысына чевириб сонра йазыб. Шаир Рясул 
Рза  йарадыъылыьындан  бящс  едян  "Фикир  щягигят  ахарында"  адлы 
йазасында шаирин "Мяним фикримъя..." адлы китабындан данышыр вя 
вятянля,  вятяндашлыгла,  сцлщля  баьлы  публисист  йазыларына 
мцнасибятини  билдиряндя  вятяня  беля  тяриф  верир:  "Вятян 
мцъярряд  мяфщум  дейил,  вятян  бцтцн  кяндин,  шящярин,  тябии 
сярвятляри,  мадди-мяняви  немятляри,  онлара  сащиблик  едян 
вятяндаш инсанлары иля вятяндир. Щяр чай да, щяр булаг да, щяр 
аьаъ вя щяр  гуш  да  вятянин бир  щиссясидир.  Одур  ки,  вятяндаш 
Вятян  кешийиндя  уъалыр,  Вятян  вятяндаш  севэисиндя 
мцгяддясляшир".
82
 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
98 
98 
Шаирин вятян щаггында, торпаг щаггында йаздыьы бцтцн şeir-
ляриндян  вя  мягаляляриндян  данышмаг  имканымыз  йохдур,  щяр 
щалда Мяммяд Аразын вятян севэисини охуъуйа юз сюзцмцзля 
чатдырмаг  истядик.  Бу  барядя  чохлары  йазыб,  чохлары  дейиб,  биз 
дя  шаиря,  онун  йарадыъылыьына  олан  мцнасибятимизи  билдирмяк 
истядик.  Шаирин  вятян  торпаьы  иля  баьлы  щиссини,  дуйьусуну  бир 
даща  билдирмяк  цчцн  сюзцмцзц  онун  "Сян  ютцр  мяни"  адлы 
şeirинин сон бянди иля битиририк: 
 
Ня гядяр бюйцсям кюрпяням йеня, 
Щяр йердя чийниня сян эютцр мяни. 
Беляъя, бир юмрцн сон мянзилиня 
Азяри торпаьы, сян ютцр мяни.
83
 
 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
            Sona Xəyal                       Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
99 
НАМЯРДНЯН  МЯРД  ЙАНАШЫ  ЭЮЙЯРДИ 
 
Дцнйа  йаранандан  хейирля  шяр  мцбаризя  апарыр.  Мярд  иля 
намярдин  йоллары  паралелиндя  йашайыр  дцнйа.  Ахы  паралел 
хятлярин  эюрцш  нюгтяси  олмур.  Йанашы  йашам  тярзиндя  даим 
мярдляр  намярдлярин  ъащиллийиндян  язиййят  чякир.  Намярдлярся 
Иблисин  торуна  дцшдцкляри  замандан  эуйа  ки,  сяадят  долу  бир 
дцнйада  йашайырлар.  Яслиндяся  бу  защири  эюрцнтцдцр. 
Дахилдяся, онларын да йашайышы еля о бириляринкиня бянзяйир. Ахы, 
Иблис  адына  инсан  дейилян  бир  варлыьа  сяадят  веряъяк  гцввя 
дейилдир. Защирян эюзляря шякяр кими эюстярдийини яслиндя зящяр 
кими  ичирдяр,  инсанлара  севинъ  донунда  кядяр  веряр.  Садяъя 
онлар  ъащилликляриндян  буну  анламазлар.  Гур'ани-кяримин  Али-
Имран сурясинин 185-ъи айясиндя буйурур: "Бу дцнйанын щяйаты 
алдадыъы матащдан башга бир шей дейилдир". Наданлары бу дцнйа 
алдадыр.  Мярдляр  ися  бу  намярд  дцнйада  йашайаъаглары  бир 
юмрц  ляйагятля  баша  вурмаг  цчцн  юзляри  юзлярини  алдадырлар. 
Мяммяд Араз "Алдада билирям юзцмц щярдян" адлы şeirини бу 
сонлугла битирир: 
 
Дцнйа гулаг асыр сюзцн сясиня, 
Дилимин уъунда илан дурубду. 
Ня бцксям щягигят гийафясиня, 
Кешикдя йараглы инам дурубду. 
 
Мяни мян оланлар 
 
 
тез дуйуб анлар, 
Дцнйада ня гядяр йаланчы вардыр! 
Бялкя дя юзцнц алдатмайанлар 
Дцнйада ян бюйцк йаланчылардыр.
84
 
 
Дейирляр, Аллащ-тяала Иблиси, Адями алдатдыьы цчцн бещиштдян 
гованда  Иблис  она  дейир:  "Мян  нечя  илляр  Сяня  гуллуг 

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
           
Sona Xəyal                           Məmməd Araz (yaradıcılığı əsasında)
 
 
100 
100 
елямишям. Инди ки мяни говурсан, онда иъазя вер, йер цзцндя 
истядийими  едим.  Аллащ  да  разы  олур".  О  замандан  Иблис  йер 
цзцндя  эязир,  баъардыьы  гядяр  инсанлары  писликляря  сювг  едир. 
Иманы  оланлар  дцз  йолдан  чыхмыр,  зяиф  оланлар  ися  Иблисин  бу 
дцнйадакы  ъяннятиня  уйурлар.  Вя  бу,  бу  эцняъян  дя  давам 
едир. Бир дя эюрцрсян ки, йахшы билдийин, щяйалы, абырлы эюрдцйцн 
бир  адам  бирдян-биря  щяйасызлашды,  абырсызлашды  вя  инсанлара 
писликляр етмяйя башлады. Бу лап црякаьрыдыъы бир щалдыр. Хейирля 
шярин мцбаризясинин эцъляндийи сон иллярдя биз бунун дяфялярля 
шащиди олмушуг. Бу илляр бир ъящятдян файдалы иди ки, кимин неъя 
олдуьуну  эюстярди  бизя.  Йахшылары  лап  йахшы  еляди,  писляри  лап 
пис.  Ортабаблар  да  иманлары  зяиф  олдуьундан  писляря 
гошулдулар.  Амма  пислярдян  дя  бетяр  олдулар.  Инсан 
цмумиййятля пислийя даща тез мейл едян варлыгдыр. Ахы, пислийя 
доьру  ирялилямяк  йахшылыьа  доьру  эетмякдян  гат-гат  асандыр. 
Чятинлийи йарыб кечмяк цчцнся, инсанда эцълц иман олмалыдыр. 
Сон  илляр  совет  дюврцнц  динсизликдя  иттищам  едянляр, 
Азярбайъанда  эуйа  дини  бяргярар  елядиляр.  Амма  ня  файда, 
бу защири тяряф иди. Динин ясил елми мащиййятини ачыглайан олмады. 
Яряб  юлкяляриндян  вагон-вагон  Гур'ан  да  эятирдиляр,  щяр 
мящяллядя  мясъидляри  дя  бярпа  елядиляр,  йенилярини  дя  тикдиляр. 
Ирандан  мцяллимляр  дя  эятирдиляр,  дини  китаблар  да  тяръцмя 
олунду.  Амма  неъя?  Бу  китаблара  баханда  дцшцнцрсян  ки, 
доьруданмы  иранлылар  бизи  бу  гядяр  сявиййясиз  щесаб  едир?.. 
Амма  нейлямяли  ки,  бцтцн  бунлар  щягигятдир.  Нятиъяси  ися  бу 
олду  аз-чох  иманы  оланлар  да  цзцашаьы  эетдиляр.  Аьыллылар  да 
олан-галан аьлыны итирдиляр. Вя бу эцн биз бунун аъы нятиъялярини 
эюрцрцк,  щяля  сабащ  бундан  да  бетярлярини  эюряъяйик. 
Мяммяд Араз щяля совет дюврцндя йазырды: 
 
Аьыллы башларын гязяби – кибрит, 
Дцнйамыз бир тайа гуру кцляшдир. 
Эял, инди бу бойда йаньыны кирит – 

Yüklə 2,89 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin