H. P. Lovecraft

Bu öykü ilk kez Ekim 1919'da Pine Cones, Vol. 1. No: 6'da
yayınlanmıştır.
 
(1)
  Burada, 'Freud'un simgeciliği'ni, bilinçaltında baskıya alınmış duygu ve
dileklerin kılık değiştirerek bilinç alanına çıkma durumu olarak anlamak
doğru olur.
(2)
  Catskill Dağları : ABD'de Allegheny Yaylası'nın ayrı bir parçası ve
Apalaş Dağları'nın bir bölümü. New York eyaletinin güneydoğusunda yer
alır. Washington Irwing'in efsanevi Rip Van Winkle hakkında yazdığı kısa
öyküler dağların ünlenmesine yol açmıştır. Rip Van Winkle'ın, parkın doğu
girişinde, Hudson Irmağı üzerindeki Catskill kasabası yakınlarında yıllar
süren bir uykuya yattığı söylenir.
(3)
  
Arktürüs : Geceleri gökyüzünde görülen en parlak beş yıldızdan biri ve
kuzeydeki Çoban takımyıldızının en parlak (alfa) yıldızı (Alpha Boötis)
Görünür kadri 0,2 olan Arktürüs, Yerküre'den yaklaşık 40 ışık yılı uzaklıkta,
turuncu renkte dev bir yıldızdır. Büyükayı'nın kuyruğuyla hemen hemen aynı

---

hizada yer alır; bu nedenle de adı 'ayı kuyruğu' anlamına gelen Yunanca
sözcükten türemiştir.
(4)
  Umacı : Algol olarak da bilinir. Kuzey gökküre takımyıldızlarından
Perse'nin ikinci (beta) en parlak yıldızı (Beta Persei). Değişen yıldızların
örten çiftyıldız sınıfının tipik bir örneğidir. Görünür kadri yaklaşık 2,2 ile
3,5 arasında değişir. Umacı en soluk durumunda bile çıplak gözle
görülebilir.
(5)
  Nemesis : Nemesis, hem soyut bir kavramı simgeler hem de bir tanrıça
adıdır. Zeus, Nemesis'i elde etmek için onun peşine düşer. Kurtulmak için
Nemesis kaz biçimini bürününce Zeus da kuğuya dönüşür ve isteğine ulaşır.
Birleşmenin ürünü olarak Nemesis'in bıraktığı yumurtadan Helena doğar.
(6)
  Orion'un Kılıcı : Astronomide 5 saat 30 dakika açılımında ve sıfır derece
yükseliminde bulunan büyük takımyıldızın bölümü. Orion takımyıldızı
adını, eski Yunan efsanesindeki avcıdan alır. Pek çok kültürde, Orion'un
şafak zamanı doğması yazın yaklaşmakta olduğuna, akşam doğması kışın
başladığına ve fırtınalara, gece yarısı doğması ise bağ bozumu zamanının
geldiğine işaret eder. Orion takımyıldızında, avcının kılıç bölümünde çıplak
gözle görülebilen, parlak yayınımlı Orion Bulutsusu yer alır.
(7)
  Perse Novası : Nova Persei olarak da bilinen ve mutlak kadri 9,2'ye
ulaşan parlak nova. 190T de görülen nova üzerinde yapılan spektroskopik
gözlemler sonucunda; yıldızlararası gazlar üzerine önemli bilgiler elde
edildi. Patlayan yıldızın fırlattığı kabuk asimetrikti. Ve yıldızın yakınlarında
inanılmaz hızla genişleyen parlak bir bulutsu (nebula) oluştu. Bu hızın
yıldız çevresinde daha önceden bulunan karanlık bir bulutsunun içindeki
yansımanın bir sonucu olduğu sanılmaktadır. Işık yankısı olarak da bilinen
bu olaydan yararlanılarak bu bulutsu ile yerküre arasındaki uzaklığın 650
ışık yılı olduğu saptanmıştır.
(8)
  Kapella : Arabacı takımyıldızının en parlak (alfa) yıldızı (Alpha Aurigae)
Gökyüzünün de altıncı parlak yıldızıdır. Görünür kadri 0,05'tir. Kapella 10.
kadirden bir kırmızı yıldızla spektroskopik çiftyıldız oluşturur. Yerküreden
yaklaşık 50 ışık yılı uzaklıktadır.

---

Hafıza
 
 
Lanetlenmiş soluk ay, cılız boynuzlarıyla, büyük bir upas
ağacının
(1)
 ölümcül yaprakları arasında ışığına yol açarak, Nis
vadisinde kuvvetsizce parlıyordu. Vadinin, ışığın ulaşmadığı
derinliklerinde görülmemesi gereken suretler dolaşıyordu.
Aşırı büyümüş otlar, uğursuz sarmaşıkların ve sarılarak
ilerleyen bitkilerin yıkılmış sarayların taşları arasına
yayıldığı, kırılmış sütunlara, tuhaf, yekpare taştan oyulmuş
abidelere sıkıca dolandıkları, unutulmuş eller tarafından
döşenmiş mermer kaldırımların arasından fışkırdıkları,
kabarttıkları her yamacı kaplamışlardı. Derin hazine
kasalarından içeri ve dışarı zehirli yılanlar, üzerleri pullarla
kaplı adlandırılamayan yaratıklar sürünürken harap olan
avlularda, devleşen ağaçların dallarında küçük maymunlar
zıplıyordu. Nemli yosunların örtüsü altında uyuyan devasa
taşların düştükleri duvarlar bir zamanlar güçlü ve
görkemliydi. İnşa edenlerin onları yükselttikleri günler adına,
is içinde ama yine de asaletle hizmet ediyorlardı, çünkü
altlarında gri kurbağanın evi vardı.
Vadinin en dibinde yabani otlarla dolu, çamurlu sularıyla
Than nehri uzanır. Gizli kaynaklarından doğup yeraltındaki
mağaralara akar ve bu yüzden de Vadinin Demon'u
(2)
 ne
sularının niçin kırmızı olduğunu ne de nereye gittiklerini
bilmezdi.
Ay ışınlarını lanetleyen Cin, Vadinin Demon'uyla konuştu.
"Ben yaşlıyım ve çok unutuyorum. Bana bu Taş'tan şeyleri
inşa edenlerin adlarını, nasıl göründüklerini, neler yaptıklarını
anlat." dedi. Ve Demon yanıtladı: "Ben Hafızayım, geçmiş

---

zaman ilmine sahibim ama artık ben de çok yaşlıyım. Bu
yaratıklar, Than nehrinin suları gibiydi, anlaşılmazdılar.
Yaptıklarını hatırlamıyorum, çünkü anlıktılar. Görünüşlerini
belli belirsiz hatırlıyorum, ağaçlardaki küçük maymunlara
benziyorlardı. Adlarınıysa kesin bir biçimde hatırlıyorum,
çünkü nehrin adıyla kafiyeliydi. Bu dünün yaratıklarına İnsan
denirdi."
Böylece Cin ince boynuzlu aya geri uçup harap olan avluda
büyüyen bir ağaçtaki küçük bir maymuna dikkatle baktı.
 
1919
 
Bu öykü ilk kez The United Coopetative, 1. No: 2'de
(Haziran 1919; s. 8) yayınlanmıştır.
 
(1)
  Upas ağacı: Cava adasına özgü, özsuyu zehirli bir ağaç.
(2)
  Şeytan, ifrit, iblis gibi sözcüklerle karşılanmaya çalışılan Demon'u artık
olduğu gibi bırakmanın daha rahat ve daha doğru bir okuma
sağlayacağına inandığımızdan ...

---