Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 6,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kaynakça Câhız, (2002), Türklerin Faziletleri-Fezâilü’l-Etrâk, Haz. ve Terc. Ramazan Şeşen, ISAR Yay., Istanbul 2002. Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, ed. Mustafa Tatçı, Hoca Ahmet Yesevi Uluslar Arası Türk-Kazak Üniversitesi Yay., Ankara 2016. Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice, Ankara 2010. Ibn Miskeveyh, Ahlakı Olgunlaştırma, Çev. A. Şener-I. Kayaoğlu-C. Tunç, Ankara 1983.
Ibn Sina, el-İşârât ve’t-Tenbihât, Çev. Ali Durusoy-Muhittin Macit-Ekrem Demirli, Istanbul 2005. Karaman, Hüseyin, “Islam Ahlak Filozofları”, İslam Ahlak Esasları ve Felsefesi, Ed. Müfit Selim Saruhan, Ankara 2013, s. 171-190. Orhun Âbideleri, Çev. Muharrem Ergin, Istanbul 2003. Tosun, Necdet, “Yesevîliğin Ilk Dönemine Ait Bir Risâle: Mir’âtü’l Kulûb”, (1 997), İLAM Araştırma Dergisi, c. II, sayı: 2, s. 41-86. Ülken, Hilmi Ziya, Aşk Ahlakı, Ankara 1971. 32 Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, s. 49, 163 Çağdaş Türk Düşünce Hayatında Yesevîlik İzleri İbrahim TELLİOĞLU * Ahmed Yesevî Türk-Islam tarihinin en önemli şahsiyetlerinden birisidir. Düşünceleri ile sadece Türkler arasında değil mesajının ulaştığı her toplumda büyük itibar gören bir yol göstericidir. Türklerin Islamiyet’i algılamalarında ve inanç dünyalarının şekillenmesinde büyük rolü olan bir kişidir. Onun mil- letine dini anlatırken takip ettiği yol din psikolojisi, dil ve edebiyat, Islam fel- sefesi, tasavvuf tarihi, din eğitimi, din sosyolojisi başta olmak üzere pek çok bilim dalının ilgi sahasına girer. Onun Türkistan’da başlattığı hareket kısa sü- rede Balkanlara kadar yayılarak Yesevî düşüncesini sınırlar ötesine taşımıştır. Ahmed Yesevî hakkında Türkiye’deki ilk çalışmalardan birisi 1909’da neş- redilen Yesevî Divanı’nın tercümesidir. 1 Bu çalışmanın girişinde Ahmed Ye- sevî’nin kim olduğu hakkında bir tanıtım yapılmakla birlikte esas itibariyle o ve eseri hakkında ayrıntılı bilgi verilmemiştir. Ancak, Ahmed Yesevî’nin Türk düşünce hayatında tanınmasında M. Fuad Köprülü’nün büyük yeri var- dır. O, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar eserini yazana kadar Ahmed Yesevî, daha çok tasavvuf çevrelerinde tanınan bir kişiydi. Ancak bu kitap 1919’da neşredildikten sonra 2 Ahmed Yesevî’nin hayatı ve fikirleri kamuoyunu ta- rafından daha yakından bilinmeye başlanmıştır. O zamana kadar Yesevî’den bu kadar ayrıntılı olarak bahseden bir çalışma olmaması, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar eserinin ne kadar önemli bir boşluğu doldurduğunu göstermek- tedir. Kitabın birinci kısmını tamamen Ahmed Yesevî ve tesirlerine ayıran yazar, onun tarihî ve menkıbevi hayatı, Türkistan’dan Balkanlara düşüncele- rinin yayıldığı saha, halifeleri ve tarikatı, eseri Divan-ı Hikmet ile tesirleri ve * Prof. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, SAMSUN. telli- ogluibrahim @gmail.com 1 Tercüme-i Divan-ı Ahmed Yesevî Kuddise Sırrehu, Istanbul 1909. 2 Mehmed Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Musatavvıflar, Istanbul 1919. 580 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî takipçileri konularında bilgi vermektedir. 153 sayfayı bulan bu bölüm o za- mana kadar Ahmed Yesevî hakkında Türkiye’de yazılmış en kapsamlı ilmî ça- lışmadır. Nakşibendilik ile Bektaşiliğin Yesevîlikle alakası hususunda tarikat çevreleri dışından akademik bir bakış açısıyla ayrıntılı bilgi verilen bu eserde Ahmed Yesevî’nin Anadolu Türklüğünün inanç kodlarındaki yeri etraflıca an- latılmaktaydı. Türklerin Türkistan’dan Anadolu’ya getirdiği itikadi düşünce- ler de Ahmed Yesevî öznesinde oldukça geniş bir biçimde aktarılmaktaydı. Ayrıca Divan-ı Hikmet’in tasavvufî öneminin yanı sıra ilk kez edebî ve lisani önemine de ayrıntılı bir şekilde temas edilmekteydi. Bu eseri Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakayık ile karşılaştıran yazar, ahlakçı şair olarak nitelediği Ahmed Yesevî’nin Mevlânâ ve Yunus Emre’den farkları üzerinde de durmaktaydı. Ge- nel itibariyle sınırları çizilen Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar eseri, Ahmed Yesevî’nin çağdaş Türk düşünce hayatında etkili olmasında büyük yer sahibi olmuştur. M. Fuad Köprülü’den sonra 1964’te Enver Behnan Şapolyo, Mezhepler ve
ayırmıştır. 3 Aynı genişlikte olmasa da mutasavvıf yönüyle Ahmed Yesevî’den bahseden ikinci çalışma olan bu eserden sonra 1967’de Türk Yurdu dergisinde Ahmed Yesevî’yi tanıtan bir makale yayınladı. 4 Ardından 1977’de bir bilimsel çalışma ile onun edebî yönü ele alınmıştı. Kemal Eraslan’ın Yesevî’nin Fakr- nâme’si konulu araştırması, Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde neş- redilmiştir. 5 Bu çalışma, Köprülü’nün eserinden sonra Ahmed Yesevî ve eser- lerinin akademik çevreler tarafından ele alınması ve yayımlanması açısından önemli bir başlangıçtı. Ancak Ahmed Yesevî ve Yesevîliğin hâlâ düşünce haya- tında ve halk arasında popüler olduğunu söylemek mümkün değildi. Dar bir akademik çevrede onun tasavvufi kişiliği ve edebî yönü üzerinde duruluyordu. Türk düşünürlerin Ahmed Yesevî ve eserleri hakkındaki çalışmaları 1980’li yıllarda çoğalır. Bu gelişimde Kültür Bakanlığı’nın katkıları oldukça büyüktür. Fakr-nâme’yi yayınlayan K. Eraslan’ın Divan-ı Hikmet’ten yaptığı seçmelerin bakanlık yayınlarından çıkmasıyla 6 Ahmed Yesevî’nin dinî ve edebî yönü geniş bir okur kitlesiyle buluşmuştur. Böylece ilk kez Ahmed Yesevî ve Yesevîlik, halk arasında tanınır/bilinir hâle gelmeye başlamıştır. Kısa süre sonra Ahmed 3 Enver Behnan Şapolyo, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, Istanbul 1964. 4 Güngör Gençay, “Ahmed Yesevi”, Türk Yurdu, 6/9 (1967), s. 4-9. 5 Kemal Eraslan, Yesevî’nin Fakr-nâme’si, Istanbul 1977. 6 Kemal Eraslan, Divân-ı Hikmet’ten Seçmeler, Ankara 1983. Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 581
Yesevî, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre’yi bir arada ele alan çalışmanın ya- yınlanması ise bu konulara ilginin arttığını gösterir mahiyettedir. 7 Bu arada Ahmed Yesevî’nin bir Türk önderi olarak tanınmasında büyük katkısı olan Can Ocağında Pişen Aş romanı yayımlanmıştır. 8 Ilk planda milliyetçi camianın ba- şucu kitaplarından birisi olan bu eser sayesinde bilhassa gençlik arasında Ah- med Yesevî’nin bilinirliği artmıştır. 1989’da Türk Edebiyatı Dergisi’nin Hoca Ahmed Yesevî özel sayısı çıkarması 9 , Türk düşünce hayatında bir ilktir. Ahmed Yesevî’nin hayatı, dünya görüşü, fikir adamlığı, Divan-ı Hikmet’i gibi konular üzerinde durulan bu dergi, Türk düşünce hayatında önemli bir yere sahipti. Hâliyle Ahmed Yesevî’ye özel bir yer ayırmaları önemliydi. Böylece 1980’li yıllarda uzun bir aradan sonra Ahmed Yesevî’nin edebî kişiliği, tasavvufi yönü ile ilgili çalışmalar yeniden ortaya çıkmaya başladı. Ancak hepsinden önemlisi, onun kamuoyuna mal olmasını sağlayan romandı. Bu eserden sonra Ahmed Yesevî’nin bir Türk bilgesi, iman önderi, gönül adamı vs. olduğu temelinde yükselen ilgiye paralel olarak onunla alakalı araştırmalar da çoğaldı. 1980’li yıllarda yapılan çalışmalar kısa sürede etkisini gösterdi. 1990’lı yıllar, Türkiye’de Ahmed Yesevî ilgisinin hızla artmaya başladığı yıllardır. Bu dönemde yapılan çalışmalar ile Ahmed Yesevî ve düşünceleri hakkında ay- rıntıya inen ilk araştırma ve çeviriler de ortaya çıkmış oldu. Hoca Ahmed Yesevî türbesi çalışması buna örnektir. 10 Ancak Türkiye’deki düşünce ha- yatında Ahmed Yesevî ilgisinin artmasına en güzel örnek, 1991 ve 1993’te Ahmet Yesevî ile ilgili uluslararası sempozyumlar düzenlenmesidir. Bunların ilki Kültür Bakanlığı tarafından 1991’de yapılmıştır. Bu sempozyumda yerli ve yabancı bilim adamları, Ahmed Yesevî’nin hayatı ve düşünceleri üzerine bildiriler sundular. Türk bilim adamları Ahmed Yesevî’den hareketle yazılı kültürün sözlü kültüre etkileri, Ahmed Yesevî’nin Fakr-Name’si ile Hacı Bek- taş-ı Veli’nin Makalât’ı arasındaki benzerlikler, Divan-ı Hikmet nüshalarının dil özellikleri, Anadolu Türk halk sufiliğinde Ahmed-i Yesevî geleneğinin te- şekkülü gibi konulara temas ettiler. 11 1993’te icra edilen diğer sempozyuma ise Anadolu’daki önemli kültür merkezlerinden birisi olan Kayseri’deki Erci- 7 Mürsel Öztürk, Ahmed Yesevî, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre, Ankara 1988. 8 Mustafa Necati Sepetçioğlu, Can Ocağında Pişen Aş, Istanbul 1981. 9 Türk Edebiyatı Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 192 (Ekim 1989). 10 Naim-Bek Nurmuhammedoğlu, Hoca Ahmet Yesevî Türbesi, Ankara 1991. 11 Milletlerarası Ahmed Yesevî Sempozyumu (26 Eylül-27 Eylül 1991) Bildirileri, Ankara 1992. 582 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî yes Üniversitesi ev sahipliği yapmıştır. Bu sempozyumda Ahmed Yesevî’nin Anadolu’daki halifeleri, onun düşüncelerinde ilahî aşk, miraca bakışı, tebliğ metodu, devlet anlayışı, dinî toleransı, insana bakışı, yetiştiği kültür çevresi, edebî etkileri, Türklerin Islam’ı algılamasında ve uygulamasındaki yeri, on- daki insan sevgisinin Osmanlı devlet siyasetine yansımaları, hikmetleri ile Yunus Emre şiirleri arasındaki tasavvufi benzerlikler, Divan-ı Hikmet’te insan eğitimi, Nizamiye medreseleri geleneği ile Yesevîlik arasındaki bağlantı, tarihî Türk romanlarında Yesevî dervişleri, ona bağlı ahi ve gazilerin Anadolu’nun Türkleşmesindeki yeri, Yesevî kültürünü günümüze ulaştıranlar gibi konular ele alınmıştır. 12 Böylece ilk kez Türk aydınları ve akademisyenleri hem farklı disiplin dallarında bu konudaki birikimlerini ortaya koymuşlar hem de başka ülkelerden de gelen meslektaşları ile Ahmed Yesevî hakkındaki düşüncelerini paylaşma imkânı bulmuşlardır. Bu iki toplantıda sunulan bildiriler, Ahmed Yesevî ve eseri hakkında yapılan önemli ilk çok yönlü bilimsel çalışmalar ola- rak kabul edilmelidir. Her iki toplantı da Türkiye’de bu konu hakkındaki biri- kimin çoğalmasında önemli sıçrama noktalarıdır. 1991 ve 1993’te düzenlenen sempozyumların yanı sıra aynı yıllarda çeşitli ilmî dergilerde yayımlanan bazı makalelerle de Ahmed Yesevî’nin hayatına ve düşüncelerine ait çalışmalar çeşitli çevrelerde farklı okuyucu kitlelerine ulaşmaktaydı. Ahmed Yesevî’nin hayat hikâyesinden Anadolu’daki etkilerine, eğitimci ve mutasavvıf yönünden etkilediği/etkilendiği kişilere, şiirlerinin dil özelliklerinden menkıbelerine kadar pek çok meseleye temas eden bu yazıla- rın tamamı önemli ilmî dergilerde yayımlanmıştı. 13 Bu arada bazı önemli der- 12 Milletlerarası Hoca Ahmed Yesevî (26-29 Mayıs 1993) Bildirileri (nşr. A. Yuvalı-M. Ar- gunşah-A. Aktan), Kayseri 1993. 13 Şafak Baran, “Ahmed Yesevî”, Diyanet İlmi Dergi, 29/2 (Nisan-Mayıs-Haziran 1993), s. 3-16; Edhem Cebecioğlu, “Hoca Ahmed Yesevî” A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXIV (1993), s. 87-132; Ismail Ünver, “Ahmed Yesevî’nin Anadolu’daki Etkileri Üzerine”, Türk Dili, 504 (1993) s. 598-605; Efrasiyap Gemalmaz, “Ahmed-i Yesevî’nin Hikmetlerinin Dili”, Atatürk
“Eğitici Bir Şahsiyet Olarak Ahmed Yesevî”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmala- rı Enstitüsü Dergisi, 1 (1994), s. 19-27; Kemal Eraslan, “Hoca Ahmed Yesevî’nin Islâma Karşı Görüşlere Itibar Etmemesi”, Türk Dili, 1994-1/506 (Şubat 1994), s. 120-123; Rıdvan Canım, “Pir-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî’de Tasavvuf Düşüncesi”, Bilig, 1 (Bahar 1996), s. 9-12; Necdet Tosun, “Ahmed Yesevî’nin Menâkıbı”, İLAM Araştırma Dergisi, 3/1 (Ocak- Haziran 1998), s. 73-81; Ali Yılmaz, “Ahmed-i Yesevî, Yunus Emre ve Hacı Bektaş-ı Velî’nin Islam Çizgisindeki Bütünlük”, Bilig, 9 (Bahar 1999), s. 65-83; Mehmet Kazar, “Ahmed Ye- sevî’de Dil ve Şekil Hususiyetleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 583
gilerin Ahmed Yesevî özel sayısı çıkarmaları oldukça kıymetlidir. Bunlardan ilki, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi olan Erdem Dergisi’nin 1991’de yayım- lanan 21. sayısıdır. 14 Hoca Ahmed Yesevî’yi anma toplantısının düzenlendiği Atatürk Kültür Merkezi, burada sunulan bildirileri Erdem dergisinde özel bir sayıda neşretmiştir. Hoca Ahmed Yesevî’nin hayatıyla ilgili üç yazının bu- lunduğu dergide onun düşünce yapısından Anadolu’nun Türkleşmesindeki etkilerine, tasavvuf dünyasındaki yerinden Bektaşiliğin onunla ilgisine kadar pek çok konuya temas edilmiştir. Erdem Dergisi’nin ardından 1993 Ahmed Yesevî’nin doğumunun 900. yılı olması münasebetiyle Ahmed Yesevî yılı ilan edilince bazı hususi programlar düzenlenmiş ve bu sebeple üç dergi özel sayı çıkarmıştır. Bunlardan biri olan Türk Dili Dergisi’nin 1993 yılındaki 504. Sayısını Hoca Ahmed Yesevî özel sayısı olarak çıkarılması 15 dilciler arasında Ahmed Yesevî ve fikirlerine yönelik alakanın çoğaldığının delilidir. Burada yer alan makalelerde Türklerdeki dinî toleransta Ahmed Yesevî’nin konumu, onun Anadolu’ya etkileri, dil ve edebiyat açısından önemi, din anlayışı gibi çeşitli meseleler uzmanları tarafından aydınlığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Ikinci olarak Türk Yurdu Dergisi Eylül 1993’te yayımlanan 73. sayısını Ah- med Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarmıştır. 16 Farklı disiplinlere mensup bilim ve fikir adamları, Türk Yurdu Dergisi’nin bu sayısı için Ahmed Yesevî’nin hayatı ve etkilerinden Orta Asya Türklüğünün kendine dönüşü konusundaki yerine, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Islamlaşmasındaki konumundan Divan- ı Hikmet eserinin dil ve edebiyat açısından önemine kadar çeşitli yazılar ka- leme almışlardır. Aynı şekilde Diyanet Dergisinin 1993 yılındaki son sayısını Ahmed Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarması, Ilahiyat çevrelerinde Ahmet Ye- sevî ilgisinin yükseldiğini gösterir. 17 Ocak 1994’te “Sevgi Dergisi” alt başlı- ğıyla Yesevî Dergisi isimli bir derginin yayın hayatına atılması, Ahmed Yesevî ve fikirlerinin sevgi temelinde kabul görmeye başladığının işaretidir. Aylık olarak yayınlanan bu dergi Haziran 2016 itibariyle 23 yıldır yayınlanmakta olup 270. sayıya ulaşmıştır. Bu birikim, hem Türk dergiciliği açısından mü- him bir başarıdır hem de Yesevî düşüncesinin popüler hâle gelmesinde önem-
14 Erdem, Hoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 7/21 (Eylül 1991). 15 Türk Dili, Hoca Ahmed Yesevî [Özel Sayısı], 1993-2/504 (Aralık 1993). 16 Türk Yurdu, Hoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 73 (Eylül 1993). 17 Diyanet İlmi Dergi, 29/4 (Ekim-Kasım-Aralık 1993). 584 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî li bir kilometre taşıdır. 1995’ye yayınlanan Yesevi Irmakları isimli roman ise Hacı Bektaş-ı Veli, Sarı Saltık, Yunus Emre ve Mevlana’nın, Ahmed Yesevi dergâhından öğrendikleri ölümsüzlük iksirini insanlara anlattıkları ana fikri üzerine kurulmuştur. 18 Ahmed Yesevî hakkındaki bu sempozyumlardan kısa süre sonra ardı ardı- na onunla ilgili kitapların çıkması, ülkede konuya ilginin birdenbire arttığını gösterir. Bu eserlerle Ahmed Yesevî ve Yesevîlik çok yönlü olarak ele alınmaya başlanmış ve pek çok başlık altında ilk müstakil kitaplar yayınlanmıştır. Ah- med Yesevî’nin hayatı, 19 hikmetleri, 20 etkileri, 21 Türk sufiliği içerisindeki yeri, 22 bilim ve dini birleştiren yaklaşımı, 23 Alevilik ve Bektaşilik üzerindeki etkileri 24 gibi pek çok konuya temas edilen bu eserler, aynı zamanda onun toplumun pek çok farklı kesiminde ilgi görmeye başladığını gösterir. Ilk kez o yıllarda dillendirilmeye başlanan Türk Müslümanlığı içerisinde Ahmed Ye- sevî’nin konumu da tartışmaya açılmıştır.
1998’de Istanbul’da Hoca Ahmed Yesevî vakfı kurulması ise Ahmed Yesevî’nin Türkiye’de manevi bir önder olarak kazandığı kıymetin delili olarak görülebilir. Son dönemde yapılan çalışmalardaki nitelik ve nicelik artışı Ahmed Ye- sevî’nin Türk düşünce hayatında oldukça önemli bir kişi hâline geldiğini gös- termektedir. Daha önce Can Ocağında Pişen Aş ile onu anlatan Mustafa Necati Sepetçioğlu, 2002’de üç ciltlik Yesili Hoca Ahmed serisini neşrederek Ahmed Yesevî’yi Türk okuyucusuna anlatmaya devam etmiştir. 25 Ahmed Yesevî’nin hayatı ve görüşleri hakkında pek çok yeni eser çıkmaya devam etmesi 26 , oku-
18 Durali Yılmaz, Yesevî Irmakları, Istanbul 1995. 19 Mustafa Uslu, Pir-i Türkistan Hoca Ahmet Yesevî, Yozgat 1997. 20 Hoca Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet (nşr. Y. Azmun), Istanbul 1995; Ibrahim Hakkulov, Ahmed Yesevî Hikmetleri (nşr. E. S. Toplu), Ankara 1995; Hayati Bice, Divan-ı Hikmet, Ankara 1998. 21 Cemal Anadol, Pir-î Türkistan, Hoca Ahmet Yesevî ve Yesevîlik: Anadolu’yu Aydınlatan Güneş, Istanbul 1994; Ahmed Yesevî Hayatı Eserleri Tesirleri, Istanbul 1996; Ahmed Yesevi Vakfı, Yesevilik Bilgisi, Ankara 1998; 22 Ahmed Yaşar Ocak, Türk Sûfîliğine Bakışlar, Istanbul 1996; Hoca Ahmed Yesevî Ocağı, Ankara 1998. 23 Hamdi Mert, Bilimi Öne Alan Din Anlayışının Temsilcisi Hoca Ahmet Yesevî, Ankara 1990. 24 Mehmet Şimşek, Dede Korkut ve Ahmed Yesevî’den Günümüze Uzanan Ünlü Alevi Ozanlar, Istanbul 1996. 25 Mustafa Necati Sepetçioğlu, Yesili Hoca Ahmed, Istanbul 2002. 26 Munzur Muzaffer Gündüzkanat, Hoca Ahmed Yesevi Şeceresi, Istanbul 2013; Hakan Keleş, Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 585
yucunun konuya ilgisinin arttığını gösterir. Ayrıca Yesevîliğin Türk kültürünü Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıması meselesi işlenmeye devam ederken 27 Ah-
med Yesevî’nin dini anlatma yöntemi, hadislere bakışı, tasavvuf tarihindeki yeri, din anlayışının sevgi teması üzerine kurulu olması, Ahilikle münasebetle- ri üzerinde de durulmaktadır. 28 Ayrıca yeni yapılan çalışmalar içerisinde Alevi- lik-Bektaşiliğin Ahmed Yesevî ve Yesevîlikle bağlantıları konusundaki araştır- malarda da artış dikkat çekici boyuttadır. 29 Yine onun düşünce sisteminde hoş- Gönülleri Fetheden Bilge Hoca Ahmet Yesevî, Istanbul 2013; Ahmet Eğilmez Rıdvanoğlu, Ahmed Yesevî Açıklamalı Divan-i Hikmet, Istanbul 2014; Ahmed Yesevî (nşr. N. Tosun), Ankara 2015; Durali Yılmaz, Ahmed Yesevî, Istanbul 2015; Ibrahim Sarı, Ahmed Yesevî, Istanbul 2016; vb. 27 Ali Yaman, Orta Asya’dan Anadolu’ya: Yesevîlik, Alevilik, Bektaşilik, Istanbul 2006. 28 Namık Kemal Zeybek, Allah’a Aşk İle Ulaş: Hoca Ahmed Yesevî ve Hikmetleri, Istan- bul 2015; Ahmet Yıldırım, Hoca Ahmed Yesevî’nin Hadis Kültürü, Ankara 2012; Ahmet Vehbi Ecer, “Ahmed Yesevi Dervişi Ahi Evren ve Kayseri’de Ahilik”, Erciyes Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2001), s. 1-18; Hüseyin Algül, “Islâm Dininin Türkler Arasında Yayılmasında Hoca Ahmed Yesevî Örneği”, Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 Haziran 2007), Isparta 2007, s. 45-51; Osman Türer, “Hoca Ahmed-i Yesevî’nin Türk Tasavvuf Tarihindeki Yeri ve Önemi, Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 Haziran 2007), Isparta 2007, s. 59-63; Nadirhan Hasan, “Orta Asya’da Islamın Gelişmesi ve Hoca Ahmed-i Yesevi’nin Bu Gelişmedeki Tarihi Hizmetleri”, Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 Haziran 2007), Isparta 2007, s. 65-70; M. Askeri Küçükkaya, “Hoca Ahmed Yesevi’de Peygamber Sevgisi”, I. Kutlu Do- ğum Sempozyumu (Şanlıurfa 21-22 Nisan 2007), Şanlıurfa 2008, s. 299-316; Veli Atmaca, “Anadolu’da Yesevilik (Yesevi Menâkıbnâmesi Özelinde Peygamber Tasavvuru”, 38. ICANAS (Ankara 10-15 Eylül 2007) Bildiriler, Din, I, Ankara 2008, s. 43-67; vb. 29 Ibrahim Arslanoğlu, “Alevîlik Nedir?”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Der- gisi, 13 (2000), s. 153-184; aynı yazar; “Alevilikte Temel Inanç Unsurları ve Pratikler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 20 (2001), s. 33-134; Seyfullah Kork- maz, “Ahmed Yesevî ve Hacı Bektaş Veli”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2001), s. 325-355; Hüseyin Bal, “Dini Grupların Anlamı, Sınıflandırılması ve Alevi-Bektaşi Gruplar”, Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, Yüklə 6,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|