Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   50

“Psixiatriya  icmalı”
 
adlı  jurnalda  Lazurskinin  ―Fərdi  psixologiyanın 
müasir və
ziyy
əti‖ adlı mə
qal
əsi çap olunmuşdu.
 
O
,  ―
Xarakterl
ər  haqqında  elm  oçerkləri”
 
(1909)  adlı  ə
s
ə
rind
ə
  elmi 
xarakterologiyanın  orijinal  konsepsiyasını  yaratdı.  Lazurski  qeyd  edirdi  ki, 
insanların  fərdi  xüsusiyyə
tl
əri  onların  sinir  sisteminin  fə
aliyy
ə
ti  il
ə
 
bağlıdır. 
Ona görə
 d
ə, müxtə
lif psixi prosesl
ə
rin f
ə
aliyy
əti haqqında em
prik m
ə
lumatlar 
t
əcrid  olunmuş  şə
kild
ə
 
deyil,  sistem  halında  öyrə
nilm
ə
lidir.    Eksperimental 
t
ədqiqatlar insanın bütöv psixoloji portretini yaratmalıdır. Meyllə
r, qabiliyy
ə
tl
ə
r, 

 
58 
 
 
temparamentl
ə
r  v
ə
 
insanın  digə
r  f
ərdi  xüsusiyyə
tl
ə
rini  xarakterl
ə
rin  tam  t
ə
bii 
t
əsnifatı əsasında qurmaq mümkündür. Lazurskinin fikrincə, bütün bunlar yeni 
elmin 
əsasını  təşkil  etmə
lidir.  1912-ci  ild
ə
  onun 
“Ümumi  və
  eksperimental 
psixologiya”,  ölümündə
n  sonra  is
ə
  1922-ci  ild
ə
 
“Şə
xsiyy
ə
tl
ə
rin  t
əsnifatı”
 
a
dlı ə
s
ə
rl
əri çap olundu. 
 
Lazurskinin  mövqeyi  Qərb  psixoloqları  V.Ştern,  A.Bine  və
  F.Haltonun 
mövqeyində
n  f
ə
rql
ə
nirdi.  O,  t
ə
tbiqi  t
ədqiqatları  zə
ruri  hesab  ets
ə
  d
ə
,  f
ə
rdi 
f
ə
rql
ərin  öyrə
nilm
ə
sinin  elmi  c
ə
h
ə
td
ə

əsaslandırılmış  nə
z
ə
riyy
ə
sinin  d
ə
 
yaradılmasının vacibliyini irəli sürürdü. Fərdi psixologiyanın nə
z
ə
ri bir elm kimi 
t
əqdim olunması onun fikrincə, bu elmin heç də
 t
əcrübi ə
h
ə
miyy
ətini azaltmır. 
H
əmin  dövrdə
 
Moskva  Dövlə
t  Universitetinin  f
ə
ls
ə
f
ə
 
kafedrasının  müdiri 
Q.İ.Çelnanov  Lazurskinin  ideyalarına
  t
ə
r
əfdar  çıxaraq  qeyd  edirdi  ki,  praktik 
psixologiya  kursu  üzrə
  proqramlara  n
ə
z
ə
ri  m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r
ə
 
aid  bölmə
nin  daxil 
edilm
ə
si  z
ə
ruridir.  Bel
ə
 
ki,  ümumi  qanunauyğunluqları  və
  metodoloji  
prinsipl
ə
ri  bilm
ə
d
ən uşaqların psixikasını savadlı şə
kild
ə
  t
ə
dqiq  etm
ə
k  qeyri- 
mümkündür.  Sonralar  həyat  Çelnanovun  fikirlərinin  doğruluğunu  tə
sdiq  etdi. 
Yüksə
k t
ədqiqatların aparılmasında, xüsusilə, diaqnostika üzrə
 
işin təşkilində
 
qüsurların olduğu tə
sdiq olundu. 
Qeyd  etm
ə
k  z
əruridir  ki,  uşaqların  psixi  inkişafının  öyrə
nilm
ə
s
i  bir  çox 
aliml
ə
ri  bu  prosesd
ə
  ail
ə
nin  v
ə
  ail
ə
daxili  iqlimin 
ə
h
ə
miyy
ə
ti 
haqqıda fikirə
 
g
ətirdi.  Ona  görə
  d
ə

bir  sıra  alimlə
r  ail
ə
  t
ə
rbiy
ə
sinin 
ə
sas  v
ə
zif
ə
l
ə
rini    t
ə
hlil 
etm
ə
kl
ə
 kifay
ə
tl
ə
nm
ə
d
ə
n valideynl
ə
rin sistematik olaraq maarifl
ə
ndirilm
ə
sinin 
z
ə
rurili
yini  ön  plana  çə
kirdil
ər.  Bunun  üçün  valideyn  də
rn
ə
kl
ə
ri  t
əşkil  olunur, 
ail
ə
  t
ə
rbiy
ə
sin
ə
 
aid  kitabların  nəşrinə
 
üstünlük  verilirdi.  Bu  dövrdə
 
P.F.Kapterev ail
ə
d
ə
 t
ə
rbiy
ə
 v
ə
 t
ə
lim probleml
ə
rin
ə
 
aid bir sıra kitabçalar çap 
etdirirdi. 
XX 
ə
srin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
  rus  pedaqoq,  psixoloq  v
ə
  h
ə
kiml
ə
ri 
əlbir  şə
kild
ə
 
s
ə
m
ə
r
əli  iş  apardılar.  Hə
kim-pediatrlardan  N.P.Qundobin  v
ə
  E.A.Pokrovski 
m
ə
kt
ə

x
ə
st
ə
likl
ərinin  profilaktikası

psixoloqlardan 
P.F.Kapterev, 

 
59 
 
 
B.P.Lenski,  M.M.Rubinşteyn  və
.b.  t
ədqiqatçılar  isə
  m
ə
kt
əb  yorğunluğu
,  oxu 
v
ə
 
yazının  formalaşması  dinamikası,  də
rsd
ə
 
ixtiyari  davranış  və
  intellektin 
inkişafı  problemlərini öyrə
nirdil
ə
r. 
Uşaqların  psixi  inkişafı  problemlə
rinin  t
ə
dqiqind
ə
 
rus  psixiatır  və
 
pedaqoqu  İ.A.Sikorskinin  müstəsna  rolu  olmuşdur.  O,  uşaqların  psixi 
inkişafındakı  qusurların  və
  l
ə
ngim
ə
l
ərin  yaranmasında  affektlə
rin  rolunu 
araşdırmaqla  yanaşı,  onların  korreksiya  edilməsi  üçün  tövsiyə
l
ə
r  d
ə
 
işlə
yib 
hazırlayırdı. 
Onun  m
ə
kt
ə
b  h
əyatı  üçün  praktik  ə
h
ə
miyy
ə
t  k
ə
sb  ed
ə

t
ə
dqiqatlar, 
içə
risind
ə
 
əqli  yorğunluğun 
s
ə
b
ə
bl
ərinin  öyrə
nilm
ə
sin
ə
  aid 
eksperimental t
ədqiqatları müstə
sna 
ə
h
ə
miyy
ə
t
ə
 
malik olmuşdur.
 
İ.A.Sikorski  müə
llim  v
ə
 
şagirdlə
rin  d
ə
rsd
ə
 
yorğunluğunun  aradan 
qaldırılmasını  tə
min  ed
ə
n  d
ərs  proqramları  təklif  etmiş,  ilk  də
f
ə
  olaraq 
Kiyevd
əki  Frebel  adına  mə
rk
ə
zd
ə
  eksperimental  m
ə
kt
ə
b  v
ə
  psixoloji 
m
ə
sl
ə
h
ə
txana t
əşkil etmişdi.
 
XX 
ə
srin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
 
rus  pedoloqları  uşaq  psixologiyası  və
  t
ə
hsil 
probleml
ə
ri  il
ə
 
bağlı  intensiv  tədqiqatlar    aparırdılar.
  1906-1916-
cı  illə
rd
ə
 
Rusiyada  pedaqoji  v
ə
  eksperimental  psixol
ogiyaya  aid  beş  qurultay 
keçirilmişdi. Ötə

ə
srin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
   
Rusiyada uşaq və
  pedaqoji  psixologiya 
probleml
ə
rin
ə
 h
əsr olunmuş sistematik kitab nəşrinə
 
başlanılmışdı. Bu dövrdə
 
M.M.Rubnşteynin redaktorluğu ilə
 
“Böyük pedaqoqlar”
,  N.D.Vinoqradov  v
ə
 
A.A.Qr
ombaxın  redaktorluğu  ilə
 
“Uşaqların  ruhi  həyatı”
  v
ə
  s.  kimi  d
ə
y
ə
rli 
ə
s
ə
rl
ə

n
əşr  olunmuş,  “Psixoloji  kitabxana”

“Praktik  mə
kt
ə

ensklopediyası”
 
seriyasından  bir  sıra  kitablar  nəşr  olunmuş,  çoxlu  sayda 
d
ə
rn
ə
kl
ə
r v
ə
 
açıq universitetlər yaradılmışdı.
 
Bütün  bunların  nə
tic
ə
sind
ə
 
praktik  psixologiya  elminin  aparıcı 
sah
ə
l
ə
rind
ə
n  birin
ə
 
çevrilmiş psixoloji diaqnostikanın zəruriliyi ideyası və
 
psixoloqun  t
ə
hsil  sistemind
ə
 
iştirakının  zə
ruriliyi 
ə
d
ə
bi  olaraq  m
ə
kt
ə

h
əyatına daxil olmuşdu.
 

 
60 
 
 
Rusiyada  1917-ci  ild
ə
 
baş  vermiş  oktyabr  çevrilişindən  sonra  bir  çox 
filosof v
ə
 aliml
ər ölkə
d
ən sürgün edilsə
 d
ə, uşaq psixologiyası problemlə
ri il
ə
 
m
əşğul  olan  tədqiqatçılar  öz  fə
aliyy
ə
tl
ə
rini  davam  etdirirdil
ə
r.  Bununla  bel
ə

sovet  hakimiyy
ətinin  artıq  ilk  illə
rind
ə
 
müasir,  marksist  pedologiyanın 
yaradılması  istiqamə
tind
ə
  s
ə
yl
ər  genişlə
nirdi.  A.B.Zalkind,  P.P.Blonski, 
K.N.Kornilov,  M.Y.Basov,  L.S.Vıqodski  və
 
başqa  psixoloqlar  qeyd  olunan 
sah
ə
d
ə
 f
əal iş aparırdılar.
 
XX 
ə
srin 20-ci ill
əri yeni praktik uşaq psixologiyasının yaranması,
 onun 
metodoloji 
əsaslarının və
 
inkişaf yollarının fəal axtarışı ilə
 diqq
ə
ti c
ə
lb edir. Bu 
dövr 
sovet  psixologiya  elminin  prinsip  v
ə
 
metodlarının,  istiqamə
tl
ə
rinin 
axtarışı  ilə
  s
ə
ciyy
ə
l
ənir.  Ona  görə
  d
ə
,  1917-ci  ild
ən  sonrakı  ilk  6
-7  il  sovet 
pedologiyasının inkişafında çətin bir dövr kimi nə
z
ə
rd
ən keçirilə
 bil
ər. Bu dövr 
çoxsaylı  elmi  konfrans  və
 
qurultaylar,  psixologiyanın  nə
z
ə
ri  probleml
ə
rinin 
h
əlli  yollarının  axtarışına  yönəlmiş  geniş  diskusiyalar  dövrü    kimi  tarixdə
 
qalmışdır.
 
Praktik  psixologiyanın  bu
 
dövrdə
 
qarşısında  duran  ə
sas  v
ə
zif
ə
  yeni 
c
ə
miyy
ə
tin  yeni  v
ə
t
əndaşının  tə
rbiy
ə
  edilm
ə
sind
ə
n  ibar
ət  idi.  Bu  dövrdə
 
daha  s
ə
m
ə
r
ə
li  t
əlim  metodlarına  ə
saslanan  yeni  sovet  m
ə
kt
ə
binin 
əsası 
qoyuldu,  yeni  insanın  tə
rbiy
əsi  işində
  psixologiya  elminin  rolu  v
ə
 
ə
h
ə
miyy
ə
ti 
yüksə
lm
ə
y
ə
 
başladı.  Pedoloq  və
 
praktik  psixoloqların  qarşısında  yeni  və
 
yüksə
k  t
ə
l
ə
b  qoyulurdu:  pedoloq  v
ə
 
psixoloqların  fə
aliyy
ə
t  istiqam
ə
tl
ə
ri 
müə
yy
ə
nl
əşdirilir,  uşaq  psixikasının  öyrə
nilm
əsi  üçün  yeni  və
 
çoxsaylı, 
maraqlı  metodlar  işlənib  hazırlanır,  mə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ər  müə
ssis
ə
l
ə
rd
ə
  v
ə
 
m
ə
kt
ə
bd
ə
 
praktik  psixoloqların  və
 
pedoloqların  fə
aliyy
ə
t  istiqam
ə
tl
əri,  hüquq 
v
ə
 v
ə
zif
ə
l
ə
ri d
ə
qiql
əşdirilir.
 
Praktik  psixologiya  qarşısında  duran  və
zif
ə
l
ər  sırasına  uşaq 
kollektivl
ə
rinin  v
ə
 
―çətin‖

xüsusilə
 
baxımsız  uşaqların  psixoloji  xüsusiyyə
t-
l
ərinin  öyrə
nilm
əsi,  onların  tə
limi  v
ə
 
davranışındakı  kənaraçıxma  hallarının 
korreksiyası  və
  s.  kimi    yeni  v
ə
zif
ə
l
ə
r  d
ə
    daxil  edildi.  Bu  v
ə
zif
ə
l
ə
rin  yerin
ə
 

 
61 
 
 
yetirilm
ə
si  t
ə
l
ə
bl
əri  yeni  konsepsiyaların  və
 
metodikaların    işlə
nib 
hazırlanmasını zə
rur
ə
t
ə
 
çevirmişdi.  Belə
likl
ə
, elmi-t
ədqiqat institutları nə
z
ə
ri, 
pedaqoji v
ə
 
klinik müə
ssis
ə
l
ə
r birl
əşdirilə
r
ə
k n
ə
h
ə
ng elmi m
ə
rk
ə
zl
ər şə
klind
ə
 
f
ə
aliyy
ə
t
ə
 
başladı.  V.M.Bexterevin  rə
hb
ə
rliyi  il
ə
  1918-ci  ild
ə
 
əsası  qoyulmuş 
Psixonevroloji instit
ut Akademiyaya çevrildi, onun nə
zind
ə
 is
ə
 A.S.Qriboyedov 
adına  Uşaq  Müayinə
 
İnstitutu
 
yaradıldı  və
  onun  n
ə
zind
ə
 
ə
qli  c
ə
h
ə
td
ə

gerid
ə
qalan, 
ə
s
ə
b x
ə
st
ə
liyi  olan  100  n
ə
f
ə
r  4-
18 yaşlı uşaqlar üçün stasionar 
şöbə
  t
əşkil  olundu.  Bu  institutda  psixi  qüsurları  olan  uşaqların  diaqnostikası 
il
ə
 
yanaşı, ə
qli c
ə
h
ə
td
ən normal uşaqların da öyrə
nilm
əsi üçün yeni metodlar 
işlə
nilir,  m
əşhur  testlərin  modifikasiyaları  yaradılırdı.  Həmin  dövrdə
 
uşaq 
müayinə
 
inctitutu  bir  neçə
  ali  m
ə
kt
əb  üçün  eksperimental  baza  rolunu 
oynayırdı.  Burada  təcrübə
 
keçə
n  tibb  v
ə
 
pedaqoji  institutların  tə
l
ə
b
ə
l
ə
ri  yeni 
metodikalarla  işlə
m
ək  qaydalarını  öyrənir,  müasir  psixodioqnostikanın 
metodları  ilə
 
tanış  olur,  ―çətin‖  uşaqlarla  ünsiyyət  yaratmağın  üsullrına 
yiy
ə
l
ə
nirdil
ə
r.  1923-
cü  ildə
 
Uşaq  Müayinə
 
İnstitutunda  müayinə
  kabineti  v
ə
 
pedol
oji müalicə
xana t
əşkil olundu.
 
Ötə

ə
srin 20-ci ill
ə
rind
ə
  Rusiyada f
ə
aliyy
ət göstə
r
ə
n ikinci iri psixoloji 
m
ə
rk
ə
z  Peterburqda 
A.İ.Gertsen  adına  Pedaqoji  İnstitut  idi.  Bu  institutda 
psixoloji  t
ədqiqatlara,  o  cümlə
d
ə

yeni  diaqnostik  metodikaların  hazırlan
-
masına A.P.Boltunov rə
hb
ə
rlik edirdi. Bu ali m
ə
kt
ə
bin t
ə
l
ə
b
ə
l
ə
ri N.A.Nekrasov 
v
ə
 
K.D.Uşinski  adına  Pedaqoji  Texnikumlarda  təcrübə
 
keçir,  yalnız  tə
dris 
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 
deyil,  müalicəxanalarda,  uşaq  müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 
d
ə
 
pedaqoqlarla    birg
ə
 
―çətin‖  uşaqların  valideynlə
ri  il
ə
    maarifl
ə
ndirici  v
ə
 
m
ə
sl
ə
h
ət  işləri  aparırdılar.  1919
-cu  ild
ə
  E.V.Quryanovun  r
ə
hb
ərliyi  altında 
Moskva  xalq  t
əhsili  şöbə
sinin  M
ə
rk
əzi  Pedaqoji  laboratoriyası  yaradıldı.  Bu 
laboratoriyanın ən mühüm və
zif
ə
l
ə
rind
ə
n  biri  m
ə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ə
r  v
ə
  m
ə
kt
əb yaşlı 
uşaqların  diaqnostikasının  yeni  metodlarını  işləyib  hazırlamaqdan,  mövcud 
testl
əri  standartlaşdırmaq  və
  modifikasiya  etm
ə
kd
ə
n  ibar
ə
t  idi.  Burada 

 
62 
 
 
pedaqoqların sadə
 
diaqnostik metodikalarla tanış edilmə
sin
ə
,  onlar 
arasında 
psixoloji bilikl
ə
rin t
əbliğinə
 
xüsusi diqqə
t yetirilirdi. 
Yeni proqramlara v
ə
 
yeni iş metodlarına artan tə
labat n
ə
tic
ə
sind
ə
 1922-
ci  ild
ə
 
RSFSR Xalq  Maarif  Komissarlığında  Mə
kt
ə

İşinin 
M
etodları İ
nstitutu 
yaradıldı. Bu institutun aparıcı şöbə
l
ə
rind
ə
n biri t
ədqiqatçılıq və
 yeni  diaqnos- 
tik metodikaların işlə
nilm
ə
si il
ə
 m
əşğul olan pedoloji şöbə
 idi. 
1920-ci  ild
ən  başlayaraq  yalnız  Rusiyanın  mə
rk
əzi  şə
h
ə
rl
ə
rind
ə
  deyil, 
ucqarlarında  da  Quberniya  uşaq  sə
hiyy
ə
 
ambulatoriyaları,  Psixotexniki  və
 
Pedoloji kabinetl
ə
rin t
əşkili sahə
sind
ə
 
xeyli işlər görülmüşdü. Bu müə
ssis
ə
l
ə

M.Y.Basovun r
ə
hb
ərliyi altında əlbir iş aparırdılar. M.Y.Basovun bu dövrdə
 bir 
sıra  ə
s
ə
rl
əri  çap  olundu.  Onların  sırasında  “Uşaqlar  üzə
rind
ə
  psixoloji 
müşahidə
l
ərin  metodikası”
  (1929), 
“Pedaqoq  və
 
uşaqlar  üzə
rind
ə
 
t
ədqiqat  işi”
  (1930), 
“Pedologiyanın  ümumi  əsasları”
  (1931)  qeyd  etm
ə

olar. 
Rusiyanın  bütün  ə
razil
ə
rind
ə
,  h
ə
tta  Sibirin  Xabarovsk,  Krasnoyarsk, 
İrkuts
k v
ə
 
s. kimi şə
h
ə
rl
ə
rind
ən tutmuş, ucqar ə
razil
ə
rind
ə
, h
ə
tta Orta Asiyada 
da 
praktik  uşaq  psixologiyasına  maraq  get
-ged
ə
 
artır,  yeni  laboratoriya  və
 
şöbə
l
ər  yaradıldı.  Belə
  laboratoriyalardan  m
ə
hz  biri  d
ə
  1926-
cı  ildə
 
Bakıda 
yaradılmışdır.
 
1928-ci ilin sonu, 1929-cu ilin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
 Rusiyada I Pedoloji qurultay 
keçirildi. 
Qurult
ayda uşaq psixologiyasının nə
z
ə
ri v
ə
 praktik m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin
ə
 aid 
vahid  platforma  hazırlandı.  1930
-cu  ild
ən  başlayaraq  keçmiş  SSRİ
-d
ə
 
c
ə
miyy
ə
td
ə
  v
ə
  m
ə
kt
ə
b  h
əyatında  baş  verə
n  d
əyişikliklə
rl
ə
 
ə
laq
ə
dar  olaraq 
uşaq  psixologiyasına  və
 
praktik  psixologiyaya  qarşı  hücumlar  artmağa 
başladı.  Kadrlara  münasibə
t  m
ə
s
ə
l
əsi  Sovet  hökumə
tinin  yeni  siyas
ə
ti  kimi 
ortaya  çıxdığından  praktik  psixoloqların  hazırlığı  ilə
  pedaqoji  institutlar  deyil, 
tibb institutları məşğul olmalı idi.
 
1936-
cı  ildə
  is
ə
 
ÜİK(b)P  MK
-
nın  ―Xalq  Maarif  Komissarlığı  sistemində
 
pedoloji  t
ə
hrifl
ər‖  haqqında  qərarı  ilə
  pedologiya  bir  elm  kimi  l
əğv  edildi. 

 
63 
 
 
Bunun n
ə
tic
ə
sind
ə
 
görkə
mli psixoloq aliml
ə
rin g
ə
rgin 
ə
m
ə
yi il
ə
 uzun ill
ə
r boyu 
yaradılmış  psixologiya  elminə,  o  cümlə
d
ə
n  praktik  psixologiya  elmin
ə
  ciddi 
z
ə
rb
ə
 d
ə
ydi. 
Praktik  psixologiyanın  inkişafı  bütün  pedaqoji  sistemin  humanistləş
-
dirilm
əsini şə
rtl
əndirmiş və
 
dünyanın bir sıra inkişaf etmiş ölkə
l
ə
rind
ə
  praktik 
psixoloji xidm
ətin müxtə
lif sah
ə
l
ə
rinin meydana g
ə
lm
ə
sin
ə
 z
əmin yaratmışdır. 
Böyük Britaniya, Fransa, ABŞ, Kanada, İspaniya və
 
Yaponiya kimi  ölkə
l
ə
rd
ə
 
v
ə
 t
ə
hsil sistemind
ə
 psixoloji xidm
ə
tin meydana g
ə
lm
əsinin uzun tarixi vardır. 
 
 
Keçmiş  SSRİ
-d
ə
  is
ə
 
yalnız    ötə
n   
ə
srin    60-
cı    illərinin    sonlarından  
başlayaraq psixoloqların  mə
kt
ə
bin  h
əyatında praktik  iştirakının  formalarının 
f
ə
al   
axtarışına    başlanılmışdır.  Bu    dövrdə
    pedaqogika    v
ə
    psixologiya  
elml
ə
rin
ə
  d
ə
   
bunun    üçün    zə
ruri    n
ə
z
ə
ri    v
ə
 
praktik    şərait  yaranmışdı.   
B.Q.Ananyev,    B.B.Davıdov,    A.B.Zaporojets,    A.N.Leontyev,    B.C.  Merlin,
  
D.B.Elkonin  v
ə
 
b.  rus  psixoloqlarının  psixi  inkişafın  ümumi    qanunauyğun
-
luqlarının öyrə
nilm
ə
si v
ə
 
aşkara çıxarılması sahə
sind
ə
 
apardıqları  tə
dqiqatlar  
şə
xsiyy
ətin    inkişafı    prosesinə
    pedaqoji    v
ə
    psixoloji    t
əhlil    baxımında
n  
sistemli  yanaşmanın 
 z
əruriliyini  ön  plana  çə
kdi. 
Bu  yanaşmada  aşağıdakı  
c
ə
h
ə
tl
ə
r  diqq
ə
ti c
ə
lb edirdi: 

şə
xsi    v
ə
   
psixi  inkişaf    sə
viyy
əsinin    müə
yy
ə
n    edilm
əsi    üçün  
diaqnostik  vasit
ə
l
ərin  işlənilib  hazırlanması;
 
-  t
ə
rbiy
ə
y
ə
  
inkişafın  idarə
  
olunması prosesi  kimi
 
yanaşılması, fə
rdi  v
ə
 
kollektivd
ə
  
inkişafın  qarşılıqlı  ə
laq
əsinin  anlaşılması;
 
-  pedaqogika  s
ə
viyy
ə
sind
ə
 elmi  bilikl
ərin  inteqrasiyasının  də
rinl
əşdiril 

    m
ə
si; 
-  g
ə
l
ə
c
ək  müə
lliml
ərin  psixoloji hazırlığının  yaxşılaşdırılması  və
  s.  
 
Keçmiş    SSRİ
-d
ə
    m
ə
kt
ə
b    psixoloji    xidm
ə
tinin    t
əşkili   sahə
sind
ə
    ilk  
işlər  ötə
n  
ə
srin  80-
cı  illə
rinin  
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
  Estoniyada   X.Y.Liymets  v
ə
  
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin