Dİl nöropsikolojiSİ Özlem ÖZTÜRK



Yüklə 446 b.
səhifə2/19
tarix18.04.2017
ölçüsü446 b.
#14409
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19

Bu lezyon çalışmaları, Broca-Wernicke-Lichteim olarak bilinen konuşma üretimi modeline kaynak olmuştur. Bu model der ki genellikle beyindeki konuşma alanları birbiriyle ilişkili ve özelleşmiştir. Konuşmanın işitsel temelleri sol temporal kortekste, Wernicke alanında ve motor temsilleri sol frontal kortekste, Broca alanında lokalize olmuştur. Bu görünüşte inandırıcı, nöral açıdan çekici ve psikolojik olarak ikna edici model 1970-80lerdeki olay rapor etme çalışmalarıyla zayıflamaya başlamıştır. Bu görünüşte çekici ve güzel olan modelin konuşmanın nöroanotomisini basitçe ayırdığı düşünülmüştür.



Araştırmacılar, anlamsal karar testi sırasında sol inferior ve orta frontal kortekste; okuma sırasında sol hemisferin temporal bölgesindeki kan akışında artış gözlemlemişlerdir (Price ve diğerleri 1994); Wood ve arkadaşları 1991; Flowers ve arkadaşları 1991). Söylenen kelimelerin pasif algısı sırasında da sol frontal korteksteki aktivasyonda artış gözlenmiş ama uydurulan kelimelerde böyle bir gözleme rastlanmamıştır.

  • Araştırmacılar, anlamsal karar testi sırasında sol inferior ve orta frontal kortekste; okuma sırasında sol hemisferin temporal bölgesindeki kan akışında artış gözlemlemişlerdir (Price ve diğerleri 1994); Wood ve arkadaşları 1991; Flowers ve arkadaşları 1991). Söylenen kelimelerin pasif algısı sırasında da sol frontal korteksteki aktivasyonda artış gözlenmiş ama uydurulan kelimelerde böyle bir gözleme rastlanmamıştır.

  •  Sesleri bir araya getirerek anlamlı kelimeler oluşturmaktan (fonetik üretimin bir parçası) sorumlu beyin bölgelerinin yerini belirlemeye çalışmak problemli görüntüleme çalışmalarını sunar. Mesela çalışmalar, katılımcıların aşağıdaki görevleri yerine getirmeleri gerekirken sol frontal kortekste Broca alanının yanında aktivasyon artışı gözlemişlerdir. 1) Söylenen kelimeleri fonetik yapılarına göre ayırmak (Fiez ve diğerleri1995); 2) Ses uyumu olanlar arasında ayrım yapmak (Zatorre ve diğerleri 1996); 3) Fonolojik benzerliklerin (uyak) kararını vermek ve fonolojik kısa süreli bellek görevlerini üstlenmek (Paulesu ve arkadaşları 1996). Zatorre ve iş arkadaşları bu bulguların, fonetik konuşma bölümünün manüpülasyonunda ve çıkarmasında Broca alanının önemini gösterdiğini tartışmışlardır. (Zatorre ve arkadaşları 1992a)



Gur ve arkadaşları (1994) sözlü benzerlikleri teşhis etme sırasında sol hemisferin angülar girusunda kan akışında artış bulundu. Bu paradigmada, katılımcılara iki alternatif kelime tarafından takip edilen bir hedef kelime sunuldu.Bir tanesi hedef kelimeyle bağlantılıydı ve görev, benzerliği teşhis etmekti. Bu olayın temelinde hala tartışılan konu şudur ; konuşmanın fonetik manüpülasyonu gerektiğinde Broca alanının aktivasyonu meydana gelmesi ama konuşmanın anlamsal alanizi gerektiğinde posterior temporal kortekste aktivasyon oluşması. Bu fikre destek normal okuyucuların kısa süreli bellek ve uyak görevleri sırasında Broca ve Wernicke alanlarında aktivasyonun incelendiği çalışmalardan geldi.

  • Gur ve arkadaşları (1994) sözlü benzerlikleri teşhis etme sırasında sol hemisferin angülar girusunda kan akışında artış bulundu. Bu paradigmada, katılımcılara iki alternatif kelime tarafından takip edilen bir hedef kelime sunuldu.Bir tanesi hedef kelimeyle bağlantılıydı ve görev, benzerliği teşhis etmekti. Bu olayın temelinde hala tartışılan konu şudur ; konuşmanın fonetik manüpülasyonu gerektiğinde Broca alanının aktivasyonu meydana gelmesi ama konuşmanın anlamsal alanizi gerektiğinde posterior temporal kortekste aktivasyon oluşması. Bu fikre destek normal okuyucuların kısa süreli bellek ve uyak görevleri sırasında Broca ve Wernicke alanlarında aktivasyonun incelendiği çalışmalardan geldi.



ERP (tepkisel potansiyel) çalışmaları da dili işleme sürecinde sol hemisferi içermekte. (Segalowitzve Berge 1995). Mesela, katılımcılardan harf dizilerini açıkça belirtmelerinin istendiği çalışmalar, sol hemsifer üstündeki N100 ve P200 şiddetinin sağ hemisferden daha geniş olduğunu göstermişlerdir (Papanicolaou ve arkadaşları. 1983). N100 ve P200 erken duyusal işlemeyi yansıttığı düşünülen potansiyellerdir. Benzer asimetri, anlamsız kelimelerin algısı (Segalowitz ve Berge 1995) ve sesli-sessiz harf ses birimleri (Brunswick ve Rippon 1994) ve katılımcıların ‘v’ ile ritimli harfleri isimlendirmelerinin gerektiği fonolojik görevleri (Taylor 1993) sırasında da bulunmuştur.

  • ERP (tepkisel potansiyel) çalışmaları da dili işleme sürecinde sol hemisferi içermekte. (Segalowitzve Berge 1995). Mesela, katılımcılardan harf dizilerini açıkça belirtmelerinin istendiği çalışmalar, sol hemsifer üstündeki N100 ve P200 şiddetinin sağ hemisferden daha geniş olduğunu göstermişlerdir (Papanicolaou ve arkadaşları. 1983). N100 ve P200 erken duyusal işlemeyi yansıttığı düşünülen potansiyellerdir. Benzer asimetri, anlamsız kelimelerin algısı (Segalowitz ve Berge 1995) ve sesli-sessiz harf ses birimleri (Brunswick ve Rippon 1994) ve katılımcıların ‘v’ ile ritimli harfleri isimlendirmelerinin gerektiği fonolojik görevleri (Taylor 1993) sırasında da bulunmuştur.

  • ERP bileşenlerinden bilişsel işlemeyi yansıttığı düşünülen P300 için de beynin bir tarafında konumlanmanın etkilerine bakılmıştır. Mesela söyle bir bulgu vardır: Okuma sırasında (Johnstone ve arkadaşları 1984), kafiye görevleri sırasında (Taylor 1993) ve sessiz harfle başlayan kelimeleri ayırma(Taylor ve Keenan 1990) sırasında sol hemisfer sağ hemisfere göre çok daha fazla ilgili bulunmuştur.



Son olarak bir diğer gecikmiş, negatif ERP bileşeni N400, alıcı dil fonksiyonlarıyla (receptive language function) ilgili bulunmuştur (cümlenin anlamını işleme, bir şeyle bağlantılandırma) (Connoly ve Phillips 1994; Nobre ve McCarthy 1994,1995).Çalışmalar, işitsel sunulan kelimelerin pasif algısı sırasında, anlamsal işlemenin (semantic processing) yerini frontal ve fronto-central beyin bölgelerinde belirlemiştir. Conoly ve Phillips (1994) örneğin, katılımcılara son kelimesi semantik açıdan uygun olan (yaşlı kadın gece kapıyı kilitledi gibi) ya da manasız (köpek kediyi kraliçeye kovaladı gibi) cümleler sunmuşlardır. Sadece anlamsız son kelime içeren cümlelerde, özellikle frontocentral bölgede N400 dalgası gözlemlemişlerdir. Bu bağlamda önerilen şudur ki; N400 bireylerin online ve sürekli/devam eden, mantıklı anlamı veren konuşma işlemelerinde bir bozukluğu yansıtır.

1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin