Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil

Kiçik  su  elektrik  stansiyaları.  Azərbaycan 
Respublikasının  ümumi  enerji  sistemində  su  elek-
trik  stansiyalarının  istehsal  gücünün  xüsusi  çəkisi 
hazırda  17,8  faiz  təşkil  edir.  2003-cü  ildə  istehsal 
olunan elektrik enerjisinin 2,4 mlrd kvt.s su elektrik 
stansiyalarının  payına  düşür  ki,  bu  da  istehsal 
olunmuş  ümumi  elektrik  enerjisinin  11,4  faizini 
təşkil edir. 
Ölkədə indiyə qədər istifadə edilməmiş hidro-
energetika  ehtiyatlarının  mənimsənilməsi  üçün  geniş 
imkanlar  vardır.  Bu  istiqamətdə  aparılmış  tədqiqat 
işləri  nəticəsində  Azərbaycan  Respublikasındakı  çay-
ların  tam  hidroenerji  potensialının    40  mlrd.  kvt.s, 

---

59 
 
texniki cəhətdən əlverişli potensialın isə 16 mlrd. kvt.s 
olduğu müəyyən edilmişdir ki, bunun da 5 mlrd kvt.s 
kiçik su elektrik stansiyalarının payına düşür. 
Su  elektrik  stansiyalarının  tikintisi  –  sel  sula-
rının  tənzimlənməsi,  ekoloji  cəhətdən  təmiz  elektrik 
enerjisi  istehsalı  və  yeni  suvarma  sistemlərinin  yara-
dılması  kimi  dövlət  əhəmiyyətli  məsələlərin  həllində 
mühüm rol oynayır. Azərbaycan Respublikasında çay-
lar  üzərində  və  su  təsərrüfatı  obyektlərində  onlarla 
kiçik  su  elektrik  stansiyaları  yerləşdirmək  olar  ki, 
onların da istehsal etdiyi elektrik enerjisi ildə 3,2 mlrd 
kvts  təşkil  edə  bilər.  Yaxın  perspektivdə  61  kiçik 
SES-in  tikintisi  məqsədəuyğun  hesab  edilir.  Bu  SES-
lər irriqasiya kanalları üzərində, axını tənzimlənməmiş 
çaylarda  və  tikiləcək  su  anbarlarının  yanında  yerləş-
dirilə  bilər.  Ölkədə  həmçinin  vahid  enerji  sisteminin 
elektrik  xətlərindən  və  yarımstansiyalarından  uzaqda 
yerləşən  obyektlərin,  yaşayış  məntəqələrinin  elektrik 
enerjisi  ilə  təchizində  mikro  SES-lərdən  də  istifadə 
olunması elektrik enerjisi problemləri ilə yanaşı, digər 
sosial məsələlərin də həllinə imkan yarada bilər. 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  enerji  sistemi-
nin  ölkənin  əsas  enerji  sistemi  ilə  əlaqəsinin  olmadı-
ğını nəzərə alaraq, orta, kiçik, mikro su elektrik stan-
siyalarının  ilk  növbədə  Naxçıvan  Muxtar  Respubli-
kasında tikilməsi daha məqsədəuyğundur. 
Biokütlə enerjisi – Azərbaycan Respublikasın-
da  sənaye,  kənd  təsərrüfatı  və  sosial  xidmət  sahə-
lərinin  sürətli  inkişafı  biokütlədən  istifadə  etməklə 

---

60 
 
enerji  istehsalı  üçün  yeni  imkanlar  açır.  Ölkədə  bio-
maddələrin aşağıdakı mənbələri mövcuddur: 

 
yanma qabiliyyəti olan sənaye tullantıları;  

 
meşə  təsərrüfatı  və  ağac  emalı  sahələrinin 
tullantıları;  

 
kənd  təsərrüfatı  məhsulları  və  üzvi  birləşmə 
tullantıları;  

 
məişət və kommunal sahələrinin tullantıları;  

 
neft  və  neft  məhsulları  ilə  çirklənmiş  sahələr-
dən alınan tullantılar.