Dareətmə nəzəriyyəsi
Yüklə 426,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.Q.V.Atamançuk: dövl ət idar əçilik n əz əriyy əsinin m əqs ədl ər “a ğacı”
|
4.Dövlət idarəçilik nəzəriyyəsinın xüsusiyyətləri Cavab: Bütün idarəetmə formaları içərisində dövlət idarəçiliyi xüsusi yer tutur.Dövlətin idarəçiliyi dedikdə öz hakimiyyət qüvvəsinə əsaslanaraq
lbəttə,mürəkkəb ictimai hadisələrə verilən təriflər həmişə şərti və nisbətən məhdud xarakter daşıyır,hansıs..a vacib bir xüsusiyyət,qarşılıqlı ə laqə nəzərə alınmır.Burada dövlət idarəçiliyinə verilmiş tərif də belədir.Lakin dövlət idarəçiliyinin belə müəyyən edilməsinin əsas müsbət cəhəti ondadır ki,dövlət idarəçiliyinin tamlığını,sistemliliyini,geniş əhatə dairəsini əks etdirən üç cəhət
nəzərə alınıb:
1) Dövlətin sistemli təşkil olunmuş idarəetmə subyekti olması; 2İnsanların ictimai həyat fəaliyyətinin idarəetmə təsirinə məruz qalması və bu təsiri qarşılıqlı surətdə qəbul
etməsi; 3)Qarşılıqlı idarəetmə təsirinin özünün dövlətlə cəmiyyət arasında aktiv qarşılıqlı ə laqə yaratması. Bu tərif dövlət idarəetməsinin çoxtərəfli təzahürünün nəzəri əsaslarını verməklə onu düzgün başa düşmək və praktiki istifadə etməyə imkan verir. Dövlət idarəçiliyi cəmiyyətin idarə olunmasının mühüm formalarından biridir.Dövlət idarəçiliyinin onu başqa idarəetmə formalarından fərqləndirən bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır.Lakin ədəbiyyatlarda bunlardan ümumi xarakter daşıyan
üçünün şə rhinə daha geniş
yer verilir. Birincisi,cəmiyyətin idarə olunması sistemində dövlət idarəçiliyinin məqsədyönlü,təşkiledici və tənzimləyici təsiri müəyyənedici xarakter daşıyır və hakimiyyətin gücünə əsaslanır. Dövlət haqqında fikirlər,mövqelər müxtəlif olsa da onun idarəetmədə müəyyənedici rolu haqqında fikirlər üst-üstə düşür.Dövlətin güclü hakimiyyət qüvvəsi var.Misal üçün,M.Veber bu haqda yazmışdır. “Dövlət insanların insanlar üzərində hökmranlıq münasibətidir.O,bu hökmranlıq münasibətində təzyiqdən,zordan əsas vasitə kimi istifadə edir”. Bu,dövlətə aid bütün fikirlər içərisində ən yaxşılarından hesab olunur.Qısa Fəlsəfi Ensiklopediyada dövlət hökmranlıq sturukturu kimi təsvir olunur.Göstərilir ki,dövlət insanların birgə
fəaliyyəti,habelə onun
nümayəndəliyinin fəaliyyəti nəticəsində daim təkmilləşən və son nəticədə bu və ya digər sahələrdə ictimai fəaliyyəti qaydaya salan hökmranlıq strukturudur.
Doğurdan da dövlət ona görə dövlətdir ki,onun əlində insanlara qarşı dövlət hakimiyyəti-məcburetmə hakimiyyəti var.Məhz bu hakimiyyətlə insanlar müxtəlif vasitələrlə (iqtisadi,siyasi,sosial,informasiya) məcbur edilirlər ki,dövlətin onlar haqqında məqsədi,təşkiletmə və tənzimləmə fəaliyyəti həyata keçsin,onlar könüllü surətdə və ya məcburiyyətlə dövlət iradəsinin üstünlüyünü,birinciliyini qəbul etsinlər.Doğrudur,buna bənzər hakimiyyət ailədə,insan qruplarında,kollektivlərdə də
olur və
onlar adətlərdə,ənənələrdə,mənəviyyatda,ictimai rəydə ifadə olunur.Lakin bütün bunları hüquqi cəhətdən əsaslandırılmış,xüsusi hüquqi bazası olabn dövlət hakimiyyəti və bu hakimiyyətin reallaşdırılmasında məcburetmə vasitələrinə malik olan dövlət aparatının qüvvəsi ilə müqayisə etmək olmaz.Buna görə də dövlət idarəçiliyində dövlətin müəyyənedici təsiri dövlət hakimiyyəti ilə,dövlətin qanunları,normativ-hüquqi aktları ilə möhkəmləndirilir və yerinə yetirilməsi təmin edilir.Dövlətin müəyyənedici təsiri sadəcə olaraq arzu,çağırış mövqeyi deyil,bu dövlətin hakimiyyət qüvvəsinə söykənən və qanunçuluğa ə saslanan mövqeyidir və
mütləq yerinə
yetirilməlidir. Dövlət idarəçiliyinin ikinci spesifik xüsusiyyəti onun genişliyi və bütün cəmiyyətə şamil olunması və yayılması, hətta bəzən dövlətin sərhədlərindən kənara çıxması,onun yeritdiyi beynəlxalq siyasət çərçivəsində başqa ölkələri də ə hatə etməsidir.Əlbəttə,bu genişliyi həddən artıq şişirtmək,bütün sahələrə tamamilə aid etmək də düzgün olmaz.Başqa sözlə,bu tezis belə bir təsəvvür yaratmamalıdır ki.guya dövlət insanların bütün hərəkət,davranış və fəaliyyətinə qarışır,yaxud qarışmlı,onların bütün qarşılıqlı münasibətlərini idarə etməlidir.Hətta totalitar dövlətdə müstəsna hallarda belə bu təşəbbüslər müsbət nəticə verməmişdir.Son nəticədə az-çox
azadlıq mövcud
olmuşdur.Beləliklə,dövlət və cəmiyyət arasında normal qarşılıqlı münasibət insanların böyük həcmdə azadığını,müstəqilliyini və özünüidarəsini nəzərdə tutur. Lakin burada əsas cəhət ondan ibarətdir ki,insanların azadlığı,müstəqilliyi və özünüidarəetmə hüququnun əhatəsi və sərhədləri ictimai instutlarla birlikdə,həm də əsasən dövlət tərəfindən müəyyən edilir.Məhz dövlət qanunvericilik vasitəsilə cəmiyyət həyatının bütün sahələrində insanlarlın davranışının ümumi,əsas,tipik qaydalarını işləyib hazırlayır və həyata keçrilməsini təmin edir.Bu baxımdan dövlət insan fəaliyyətinin bütün sahələrinə məqsədyönlülük verir,təşkiledici və tənzimləyici təsir göstərir,özünün hakimiyyət qüvvəsi ilə onlara riayət edilməsini təmin edir.Bu səbəbdən insanların azadlığı ilə dövlətin idarəetmə fəaliyyətində lazım gələn hallarda istifadə etdiyi vasitələri(qadağa,cərimə,cəza) qarşı-qarşıya qoyanlar səhv edirlər. Azadlıq insanın yaşadığı ölkədə qəbul edilmiş qanunların fəaliyyətindən başlanır.Dövlət idarəçiliyi əhalinin böyük əksəriyyəti tərəfindən qəbul olunan və qanunla möhkəmləndirilmiş davranış normalarını müdafiə edir.Tarixi təcrübədə çoxdan sübut olunmuşdur ki,ədalətlilik ancaq cəmiyyətin tələbatından irəli gələn qanunçuluq əsasında təmin oluna bilər.Bu baxımdan həqiqi demokratiya və azadlıq dövlətdən “qaçmaq”,yaxasını qurtarmaq,ona qarşı mübarizə aparmaq yox,mükəmməl hüquqi dövlət qurmaq,bu dövlətin qanunçuluğu möhkəmlətmək istiqamətində fəaliyyəti ilə mümkündür.Görünür ki,cəmiyyət həyatının bütün sahələrinə dövlətin təsiri hələ uzaq perspektivdə də qalacaqdır.Lakin cəmiyyətin inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq dövlətin bu inkişafa təsir
dərəcəsi,onun xarakter və məzmunu
dəyişəcəkdir. Dövlət idarəetməsinin başqa bir mühüm xüsusiyyəti onun sistemli xarakter daşımasıdır. Dövlət həm daxili tərkib hissələrinə,həm də yerinə yetirdiyi funksiyalara görə çox mürəkkəb inzibati-siyasi təşkilatdır və o,idarəetmə subyekti kimi çıxış edərkən özünün idarəetməsinə sistemlilik xüsusiyyəti verir.Başqa idarəetmə formalarından fərqli olaraq dövlət idarəetməsi həmin xüsusiyyəti özündə birləşdirmədən ya mövcud ola bilməz,ya da mövcud olsa da formal xarakter daşıyar,qarşısında duran məqsəd və vəzifələri icra edə bilməz.Dövlət idarəetmə sisteminə on milyonlarla müxtəlif xarakterli,dünyagörüşlü insanlar,çoxsaylı dövlət orqanları və dövlət təşkilatı sturukturları,bunlarda işləyən çoxsaylı vəzifəli şəxslər va başqa xidmətçilər
daxildir.Dövlət idarəetməsində müxtəlif və yüksək qiymətli materiallar,maliyyə və intellektual resurslar,geniş və zəngin informasiya istifadə olunur.Dövlət idarəçiliyi özü külli miqdarda idarəetmə tədbirləri və qərarlarından,təşkilati fəaliyyətdən ibarətdir.Əgər bu strukuturların hər biri müstəqil fəaliyyət göstərib,öz məqsəd və vəzifələrini ayrılıqda,müstəqil reallaşdırmağa çalışsa,dövlət idarəçiliyi baş tutmaz,cəmiyyətdə özbaşınalıq,hərc-mərclik hökmranlıq edər,ölkə böyük itkilərə məruz qalar.Tarixdə belə hallar çox olmuşdur ki,dövlət idarəçiliyi guya mövcud olmuş,cəmiyyətdə isə dağıntı,özbaşınalıq hökmranlıq etmişdir.Daha aydın olsun deyə Azərbaycanda 1990-1993-cü illərdə mövcud olmuş dövlət idarəçiliyini və siyasi,sosial,iqtisadi vəziyyəti xatırlamaq kifayətdir.Baxmayaraq ki,respublikada formal olaraq dövlət,dövlət rəhbərliyi mövcud idi,həqiqətdə isə ölkədə özbaşınalıq,hərc- mərclik,dağıntı hökmranlıq edirdi,vətəndaş müharibəsi başlanmışdı və Azərbaycanın müstəqilliyi təhlükədə idi. Dövlət idarəçiliyi üçün sistemlilik prinsipial əhəmiyyət kəsb edir.Ancaq sistemlilik dövlət idarəçiliyinə onun müxtəlif həlqələri arasında zəruri razılaşdırma,koordinasiya,subordinasiya,müəyyən məqsədyönlülük,səmərəlilik xarakteri verir.
5.Yaranma mənbəyinə görə dövlət idarəçilik nəzəriyyəsinin məqsədləri Cavab: Yaranma mənbələrinə, məzmununa və ardıcıllığına görə dövlət idarəetməsinin məqsədlərini aşağıdakı strukturlara ayırmaq olar.
-İctimai-siyasi – cəmiyyətin kompleks,tam,tarazlaşdırılmış və əmin-amanlıq şə raitində keyfiyyətli inkişafını ə hatə
edən məqsədlər. -Sosial – insanların sosial həyatının vəziyyətinə və səviyyəsinə dövlətin təsirini əks etdirən
məqsədlər -Mənəvi-psixoloji – bir tərəfdən cəmiyyətin əldə rəhbər tutduğu mənəvi dəyərlərin dərk olunmasını,digər tərəfdən isə icyimai-siyasi ve sosial məqsədləri həyata keçirmək üçün cəmiyyətin mənəvi potensialının artırılmasını nəzərdə tutan məqsədlər; - İqtisadi - iqtisadi münasibətlər sistemini xarakterizə edən, ictima-siyasi və digər məqsədlərin reallaşdırılmasını təmin edən
məqsədlər; -İstehsal - yuxarıda sadalanan məqsədlərə uygun olan və onların həyata keçirilməsinə yardım edən, istehsal obyektlərinin yaranmasından ibrarət olan məqsədler; -Təşkilat -dövlət idarəetməsinin subyekt və obyektlərində təşkilati problemlərin həllinə yönəlmiş məqsədlər (uyğun funksional və təşkilati strukturların qurulması); -İnformasiya -nəzərdə tutulmuş məqsədləri zəruri, etibarlı və adekvat informasiya ilə
təmin etməyə
yönəlmiş məqsədlər və s.
Dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsi sahəsində görkəmli mütəxəssis Q. Vş Atamançuk ə traflı təhlil ve ümumiləşdirmədən sonra dövlət idarəçiliyinin məqsədlər “ağacı” nın aşağıdakı dörd qrup tələbələrə cavab verməsinin vacibliyini xüsusi qeyd etmişdir. a) obyektiv şəraitdən irəli gəlməli və əsaslandırılmiş olmalı; ictimai inkişafın və insanların fəaliyyətinin obyektiv qanunauyğunluqları və meyllərindən irəli gəlməli; bu və ya digər müsbət obyektiv inkişaf meyllərinin, munasibətlərinin mövcudluğu və
fəaliyyətinə uyğun
olmalı; b) sosial yönümlü olmalı; başqa sözlə, insanların istək, tələbat və mənafelərindən irəli gəlməli, onlara cavab verməli, bununla da onları həmin məqsədləri dərk etməyə, həmin məqsədləri müdafiə etməyə və bu məqsədlərin həyata kecirilməsi ə trafında sıx birləşməyə çalışmalı; c) resurs cəhətdən təmin olunmalı, o cümlədən intellektual, maddi, maliyyə resurslarının ehtimal olunan miqdarı ilə deyil,həqiqi mövcud miqdarı ilə təmin olunmalı, ictimai həyat və fəaliyyətin konkret şəraiti və amillərilə ə laqələndirilməli; d) sistemli təşkil olunmalı, özündə müəyyən ardıcıllıqla strateji, cari və taktiki məqsədləri, ümumi və xüsusi, əsas və köməkçi , son və aralıq, uzaq, yaxın və bilavasitə məqsədləri birləşdirməlidir. Dövlət idarəetməsi məqsədlərin bu tərkib hissələri məqsədlər ağacının müxtəlif tərəflərini təşkil edir. Məqsədlər ağacının mərkəzi (müəyyənləşdirici) məqamı cəmiyyətin keyfiyyəti, onun saxlanması və dəyişdirilməsi ilə bağlı strateji məqsədlərin müəyyənləşdirilməsindən ibarətdir. Strateji məqsədlər operativ məqsədlərə, onlar isə öz növbəsində taktiki məqsədlərə bölünürlər. Bəzən strateji məqsədlərə başlıca məqsədlər, yerdə qalan məqsədlərə isə təminedici məqsədlər deyilir. Məqsədləri başqa əsaslara görə fərqləndirmək olar: həcminə gorə - ümumi (bütün dövlət idarəetməsi üçün) və xüsusi (onun ayrı-ayrı alt sistemləri,komponentləri üçün) nəticələrinə görə-son və aralıq məqsədlərə ;zaman etibarı ilə-uzun müddətli,orta müddətli,qısamüddətli məqsədlərə ayırmaq olar.Məqsədlər ağacının qurulması məqsədlərin razılaşdırılmasını,onların subordinasiyasının təmin olunmasını,məqsədlərin cəmiyyətin təlabatlarına və maraqlarına uyğunluğunu təmin etməyi nəzərdə tutur.Dövlət idarəetməsinin məqsədlərinin hər birinin ayrılıqda və məqsədlər “ağacının” bütövlükdə ə saslandırılmış və həqiqi olması başqa şərtlərlə yanaşı,onun müvafiq resurslarla təminatı ilə
ə laqədardır. Dövlət idarəetməsi məqsədlərin praktiki baxımdan reallığı-dövlətin sadəcə olaraq arzusu deyil,bir-birini tamamlayan məqsəd-vəzifədir.dövlətin böyük məsuliyyətlə öz üzərinə götürdüyü öhdəlikdir.Dövlət idarəçiliyinin məqsədlərinin müəyyən edilməsində təbii və insan resursları müstəsna əhəmiyyət kəsb edir.Təbii resurslar istənilən qədər ,tükənməz deyil.Onların perspektivdə,xüsusən surətlə artmaqda olan təlabatla müqayisədə genişlənməsi və artmasıda mümkün deyil,böyük ə ksəriyyəti istifadə olunduqdan sonra bərpa olunmur,ehtiyatı tükənir,hasilatı ilə ə laqədar xərcləri artır.Odur ki,dövlət konkret dövrdə öz sərəncamında olan təbii resursların əhəmiyyətini lazımınca qiymətləndirməlidir.İnsan potensiali da heç də həmişə istənilən qədər,istənilən keyfiyyətdə olmur.İnsanın ixtisası mənəvi-texniki səviyyəsinin yüksəlməsi üçün lazım olan xərclər artır.Lakin dövlətin sərəncamında çox xərc tələb etməyən,daim inkişaf edən və bərpa olunan sosial-siyasi xarakterli resurslarda var.Bunlardan səmərəli istifadə olunması dövlət idarəçiliyinin məqsədləri müəyyən edilərkən nəzərə alınır.
Birinci növbədə bu,hüquq resursudur.Sözün həqiqi mənasında bura müvafiq dünyagörüşü,adət-ənənə,həyat tərzi,insanların davranışı və onları hüquqi cəhətdən təmin edən qanunlar,digər normativ sənədlər və mexanizmlər daxildir.Tarixi təcrübədə hələ qədim dövrlərdən sübut olunmuşdur ki,fərdi(xüsusi) və ictimai hüquqlar insanların iqtisadi həyat fəaliyyətinin nizama salınması,təşkili və mümkün səmərəliyin təmin edilməsində ən çox sınaqdan keçirilmiş və həqiqi alət kimi çıxış edir.Bundan hazırda dünya siyasətində əsas yer tutan hüquqi dövlətin formalaşması məsələsi ortaya cıxır.Bu o deməkdir ki,dövlət idarəçiliyində qarşıya qoyulan hər
hansı məqsəd
hüquqi tələblərə cavab verməsi
(ədalətlilik,insanpərvərlik,humanizm)
baxımından qiymətləndirilməli,qanunvericiliklə möhkəmləndirilməli və qanunun tələblərinə uyğun
olaraq həyata
keçirilməlidir. Dövlət idarəçiliyində məqsədyönlülüyün həyata keçirilməsində mühüm resurslardan biri demokratiyadır-insanların hüquq və azadlığına əsaslanan özünütəşkilin müəyyən sistemin formalaşmasıdır.Bu uzun illərin arzusu olsa da yalnız müstəqillik illərində həyata keçirilməyə başlamışdır.Lakin özünütəşkilin həyata
keçirilməsinin forma,metod və vasitələri tədricən təkmilləşdirilməlidir.Demokratiya cəmiyyətin təşkil olunan qüvvəsidir.Dövlət idarəetməsinin məqsədinə az xərc və maksimal nəticə ilə o zaman çatıla bilər ki,demokratiyanın potensialı praktikada reallaşdırılsın,insanlar dövlət
idarəetməsinin məqsədi haqqında məlumatlı olsunlar,dərk etsinlər,onun tərəfində dursunlar,onun həyata keçirilməsini istəsinlər və bu istiqamətdə işləmək imkanına malik olsunlar.Lakin,bunun üçün insanlar praktiki olaraq göstərməlidir ki,dövlət idarəçiliyinin həyata keçirilməsi nəticələri onların mənafeyinə və tələbatına uyğundur. Dövlət idarəçiliyi məqsədinin müəyyənləşdirilməsi prosesinin təşkili məqsədin düzgün müəyyənləşdirilməsi və reallaşdırılmasının mühüm ehtiyat
mənbəyidir.Düzgün təşkiletmə məqsədin dəqiq müəyyənləşdirilməsini təmin edir və işlənib hazırlanmasını asanlaşdırır.Məsələnin həllinə düzgün yanaşma metodunun seçilməsi,bu sahədə “düşünən beyinlər”in düzgün
istiqamətləndirilməsi,bütün amillərin kompleks halda nəzərə alınması,nəticədə dövlər idarəetməsi məqsədinin (məqsədlər “ağacı”nın) ən əlverişli variantının müəyyən edilməsini təmin edir.
Məqsəd,vəzifə və onların həyata keçirilməsini vasitələrinin düzgün nisbətdə olması,bir-birini tamamlaması məqsədlərin reallığını,əsaslandırılmış olmasını və həyata keçirilməsini təmin edən mühüm şərtlərdir.Məqsəd özlüyündə aydın,real
ola,hətta kütlə tərəfindən müdafiə oluna bilər.Lakin,onun yerinə yetirmək üçün vəzifələr düzgün müəyyən edilib dövlət idarəetmə orqanları arasında düzgün bölüşdürülmədikdə,vəzifələrin icrası üçün vasitələr,metodlar düzgün seçilmədikdə o,yerinə yetirilə bilməz.Tarixdə müxtəlif dövlətlərdə qarşıya qoyulan məqsədlərlə vəzifələr,vasitələr bir-birini tamamlamadığından onların həyata keçmədiyi hallar çox olmuşdur.Misal üçün,Sovet dövləti “xalqların bərabərliyi və qardaşlığı”nı özü üçün şüar etmişdi.Lakin,bunu təmin edən vəsaitlər olmadığından bu şüar millətlərarası,xalqlararası narazılıqlarla,toqquşmalarla başa çatdı.
Cavab: Dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsi sahəsində görkəmli mütəxəssis Q. V. Atamançuk ətraflı təhlil ve ümumiləşdirmədən sonra dövlət idarəçiliyinin məqsədlər “ağacı” nın aşağıdakı dörd qrup tələbələrə cavab verməsinin vacibliyini xüsusi qeyd
etmişdir. a) obyektiv şəraitdən irəli gəlməli və əsaslandırılmiş olmalı; ictimai inkişafın və insanların fəaliyyətinin obyektiv qanunauyğunluqları və meyllərindən irəli gəlməli; bu və ya digər müsbət obyektiv inkişaf meyllərinin, munasibətlərinin mövcudluğu və fəaliyyətinə uyğun olmalı;
b) sosial yönümlü olmalı; başqa sözlə, insanların istək, tələbat və mənafelərindən irəli gəlməli, onlara cavab verməli, bununla da onları həmin məqsədləri dərk etməyə, həmin məqsədləri müdafiə etməyə və bu məqsədlərin həyata kecirilməsi ə trafında sıx birləşməyə çalışmalı; c) resurs cəhətdən təmin olunmalı, o cümlədən intellektual, maddi, maliyyə resurslarının ehtimal olunan miqdarı ilə deyil,həqiqi mövcud miqdarı ilə təmin olunmalı, ictimai həyat və fəaliyyətin konkret şəraiti və amillərilə ə laqələndirilməli; d) sistemli təşkil olunmalı, özündə müəyyən ardıcıllıqla strateji, cari və taktiki məqsədləri, ümumi və xüsusi, əsas və köməkçi , son və aralıq, uzaq, yaxın və bilavasitə məqsədləri birləşdirməlidir. Dövlət idarəetməsi məqsədlərin bu tərkib hissələri məqsədlər ağacının müxtəlif tərəflərini təşkil edir. Məqsədlər ağacının mərkəzi (müəyyənləşdirici) məqamı cəmiyyətin keyfiyyəti, onun saxlanması və dəyişdirilməsi ilə bağlı strateji məqsədlərin müəyyənləşdirilməsindən ibarətdir. Strateji məqsədlər operativ məqsədlərə, onlar isə öz növbəsində taktiki məqsədlərə bölünürlər. Bəzən strateji məqsədlərə başlıca məqsədlər, yerdə qalan məqsədlərə isə təminedici məqsədlər deyilir. Məqsədləri başqa əsaslara görə fərqləndirmək olar: həcminə gorə - ümumi (bütün dövlət idarəetməsi üçün) və xüsusi (onun ayrı-ayrı alt sistemləri,komponentləri üçün) nəticələrinə görə-son və aralıq məqsədlərə ;zaman etibarı ilə-uzun müddətli,orta müddətli,qısamüddətli məqsədlərə ayırmaq olar.Məqsədlər ağacının qurulması məqsədlərin razılaşdırılmasını,onların subordinasiyasının təmin olunmasını,məqsədlərin cəmiyyətin təlabatlarına və maraqlarına uyğunluğunu təmin etməyi nəzərdə tutur.Dövlət idarəetməsinin məqsədlərinin hər birinin ayrılıqda və məqsədlər “ağacının” bütövlükdə ə saslandırılmış və həqiqi olması başqa şərtlərlə yanaşı,onun müvafiq resurslarla təminatı ilə əlaqədardır.
Yüklə 426,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|