Created by Neevia Personal Converter trial version бакы 2005



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/12
tarix16.02.2017
ölçüsü4,8 Kb.
#9066
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Мяшщур олмушду елдя, 
Халг язбяр едиб дилдя 
Адына анд ичярди. 
Эцнц даим кечярди 
Овда, сяфярдя дцздя. 
Инди сющбяти биз дя  
Гой ачаг тязя сюздян, 
Данышаг Тяпяэюздян. 
Башы бялалыдыр ел, 
Дярдли, ганадлыдыр ел, 
Цстцндян эетмяз гада, 
Ня эюрмямиш дцнйада?! 
Обалар талан олду. 
Дцшмянляр йалан олду, 
Тяпяэюзлц бир йаьы 
Кясди йолу-йолаьы, 
Йарыинсан ювлады, 
Адамлары овлады. 
Анасы ъин-пярийди, 
Ъинлярин дилбярийди. 
Бир эцн елдян бир чобан 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
130 
Ону эюрцб наэящан, 
Севиб она йар олду, 
Сонра эюр няляр олду: 
 
Ел бир эцн йайлаьа кючдц. Арузун бир чобаны варды. Адына Сары чобан дейярлярди, 
кючцн юнцнъя бундан яввял кимся кючмязди. Бу щямин чобан иди ки, доггуз ай яввял 
пяри гызы иля севишиб-эюрцшмцшдц. 
 О,  Узун  Пинар  дейилян  бир  булаьа  чатанда,  гойунлары  отламаьа  бурахды.  Бирдян 
гойун щцркдц. Сян демя, йеня о булаьа пяриляр эялиб гонмуш имиш.  
Чобаны
 
эюрян  кими  ганад-ганада  вериб  учдулар.  Лап  далда  учан  бириси  чобаны 
сясляйиб деди: 

 Чобан,  яманятини эютцр, апар! 
Чобан  тез  галхды  иряли  эетди.  Эюрдц  ки,  бир  йыьнаг  шей  дцшцб,  еля  тярпяшир    ки, 
баханда адамын яти црпяшир. 
Чобан  йаманъа  горхду,  эери  чякилди,  йыьнаьы  сапанд  дашына  тутду.  Вурдугъа 
бюйцдц. Чобан йыьнаьы гойду гачды, гойунун ардына дцшдц. 
Бу  тяряфдян  дя  Оьуз елинин  щюкмдары  Байандыр  хан  ъамаат  иля  ова  чыхмышды.  Бу 
булаьын  цзяриня  эялдиляр.  Эюрдцляр  ки,  бурада  гярибя  бир  шей  йатыр,  башы-айаьы  билинмир. 
Ону дювряйя алдылар.  Енди бир иэид, буну тяпийи иля вурду. Вурдугъа йыьнаг бюйцдц! Бир 
нечя  иэид  дя  атдан  ендиляр.  Тяпикля  вурдулар,  вурдугъа  бюйцдц.  Аруз  гоъа  да  ениб 
тяпийиля вурду, мащмызы тохунду, йыьнаг йарылды, ичиндян бир оьлан чыхды. Эювдяси адам, 
тяпясиндя бир эюзц вар иди. Аруз алды бу оьланы ятяйиня бцкдц, деди: 
— 
Ханым, буну мяня верин! Оьлум Басатла бир йердя бясляйим. 
Байандыр хан: — Сянин олсун, – деди. 
Аруз Тяпяэюзц алды, евиня эятирди. Буйурду бир дайя эялди, ону ямизидирмяк истяди, 
дюшцнц аьзына верди. Тяпяэюз бир сорду – дайянин оланъа сцдцнц алды, ики сорду – га-
ныны алды, цч сорду – йазыьын ъаныны алды. Бир нечя дайя эятирдиляр щамысыны щялак етди. 
Эюрдцляр олмаз, сцд иля бясляйяк, – дедиляр. Эцндя бир газан сцд йетмязди. 
Нящайят,  бир  тящяр  бяслядиляр,  бюйцдц,  йцйцрян,  эязян  олду,  ушагларла  ойнайыб 
йаша  долду.  Кцчядя  ойнаркян  оьлан  ушагларынын  киминин  бурнуну,  киминин  гулаьыны 
йемяйя  башлады.  Ахырда  халг  бунун  ялиндян  ъана  эялди.  Аъиз  галдылар.  Аруза  шикайят 
едиб, аьладылар. 
Аруз Тяпяэюзц дюйдц, сюйдц, йасаг еляди, олмады. Ахырда евиндян говду. 
Сян демя, анасы олан Пяри гызы Тяпяэюздян хябяр тутуб, гайьысына галырмыш. Аруз 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
131 
гоъа ону говдугдан сонра анасы эялиб Тяпяэюзцн бармаьына бир цзцк кечирди: «Оьул, 
сяня ох батмасын, бядянини гылынъ кясмясин!» – деди. 
Тяпяэюз  Оьуздан  чыхды,  уъа  бир  даьа  эетди,  «Саллахана  гайасы»  дейилян  йери 
юзцня мяскян еляди. Йол кясди, адам юлдцрдц, бюйцк щярами олду. Цзяриня бир нечя 
адам  эюндярдиляр,  ох  атдылар,  батмады,  гылынъ  вурдулар,  кясмяди.  Сцнэц  иля  санъдылар, 
кар елямяди. Чобан-чолуг галмады, щамысыны йеди, отураг ъамаатдан да йемяйя баш-
лады. 
Халг  йыьылыб  онун  цзяриня  щцъум  еляди.  Тяпяэюз  бунлары  эюрцб  галхды,  бир  кюклц 
аьаъы йериндян гопарыб атды. Пящляванлар башчысы Газаны еля вурду, дцнйа эюзцня дар 
олду.  Газанын  гардашы  Ганаэцня  Тяпяэюзцн  ялиндян  эцъля  гуртарды.  Дюзян  оьлу 
Рцстям, Ушун Гоъа оьлу кими иэид вя ираг ъандан, ики гардашы Тяпяэюзцн ялиндя ъан 
верди.  Быьы  ганлы  Бяэдцзц  Тяпяэюз  лап  ялдян  салды.  Аь  саггаллы  Аруз    Гоъайа  ган 
гусдурду, оьлу Гыйанын юдц йарылды, щялак олду. 
Ъамаат  Тяпяэюзя  бата  билмяди,  кючцб,  гачды.  Тяпяэюз  онларын  гаршысыны  кясиб 
бурахмады,  эери,  юз  йерляриня  отуртду.  Хцлася,  Оьуз  ели  йедди  кяря  гачмаг  истяди, 
Тяпяэюз юнцн алыб йедди кяря онлары йерляриня эятирди. Халг Тяпяэюз  ялиндян тамам 
зара эялди. Эетдиляр, елин аьсаггалы Дядя Горгуду чаьырдылар, онунла данышдылар: «эялин 
кясмят кясяк» – дедиляр, Тяпяэюзцн йанына эюндярдиляр. 
О эялди, салам верди, деди: 
—  Оьул,  Тяпяэюз!  Халг  айаьына  мяни  миннятчи  эюндяриб,  сяня  кясмят  веряк, 
дейирляр. 
Тяпяэюз деди: 
— Эцндя алтмыш адам верин. 
Дядя Горгуд: 
—  Бу  щесабла  сян  адам  гоймазсан,–  деди.  Амма  эцндя  ики  адам,    беш  йцз 
гойун веряк. 
Дядя Горгуд беля деъяк Тяпяэюз: 
— Йахшы, гой еля олсун! Амма мяня ики адам да верин, йемяйими биширсин! – деди. 
 Дядя  Горгуд  дюндц,  Оьуза  эялди:  «Йунлу  гоъа  иля  Йапыглы  гоъаны  Тяпяэюзя 
верин, йемяйини биширсин, – деди. Щям дя эцндя ики адамла беш йцз гойун истяди». 
Ъамаат разы олду. Дюрд оьлу олан бирини верди, цчц галды. Цч оьлу олан бирини верди, 
икиси галды. Ики оьлу олан бирини верди, бири галды. 
Гапыгган дейярдиляр, бир киши вар иди, ики оьлу вар иди. Бирини вермиш, бири галмыш иди. 
Йеня нювбят доланыб она эялмишди. Анасы фярйад едиб аьлады. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
132 
Бу  вахт  ешитди  ки,  Аруз  оьлу  Басат  давайа  эетмиш  имиш,  гайыдыб  эялир.  Гары  юз-
юзцня дцшцндц: «Эедим Басата дейим, мяня бир ясир версин, оьлуму гуртарым». 
Басат  юз  дятясиля  йейиб-ичиб  отураркян,  эюрдцляр  ки,  бир  арвад  эялир.  О,  ичяри  эирди, 
Басата салам верди, аьлады: 
Тякя буйнузундан сярт йайлы! 
Ел, обада ады бялли! 
Аруз оьлу хан Басат! 
Мяня мядяд! 
Басат деди: 
— Ня истяйирсян? 
Гары деди: 
—  Дцнйа  цзцндя  бир  йаьы  пейда  олду.  Оьуз  елини  тярпянмяйя  гоймады.  Гара 
полад  гылынълар  онун  тцкцнц  дя  кясмядиляр.  Пящляванлар  башчысы  Газана  аьыр  зярбя 
вурду. Аь саггаллы атан Аруза ган гусдурду. Мейдан цзцндя гардашын Гыйанын юдц 
партлады,  ъан  верди.  Бцтцн  Оьуз  иэидляринин  кимини  йарымъан  едиб,  кимини  щялак  еляди. 
Дюрд оьлу олан бирини верди, цч оьлу олан бирини верди, ики оьлу олан бирини. Ики оьлум варды, 
бирини вердим, бири галды. Доланды нювбят йеня мяня эялди, ону да истяйирляр иэид! Мяня 
мядяд! 
Гарынын  сюзлярини  ешидян  кими  Басатын  гара  эюзляри  йашла  долду.  Гардашы  цчцн 
сюйлямиш, эюрялим, ханым, ня сюйлямиш: 
Гыраг  йердя тикилмиш 
Отагларын о залым 
Йыхдырды йохса, гардаш! 
Йцйряк олан атларын,   
Товласындан о залым 
Гачыртды йохса, гардаш! 
Гызмыш дявялярини, 
Гатарындан о залым 
Айырды йохса, гардаш! 
Шуляниндя гырдыьын 
Гойунуну о залым 
Гырдырды йохса, гардаш! 
Аь саггаллы атамы, 
Оьул дейиб о залым 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
133 
Аьлатды йохса гардаш! 
Аьъа цзлц анамы, 
Оьул дейиб о залым 
Сызлатды  йохса, гардаш! 
Гаршы йатан гара даьымын йцксяйи гардаш! 
Ахынтылы эюзял суйумун дашгыны гардаш! 
Эцълц белимин гцввяти, гара эюзляримин ишыьы гардаш! 
«Гардашымдан айрылдым» – дейиб, ащ чякди, Тяпяэюздян интигам алмаьа анд ичди. 
О, гарыны архайын йола салды. Гары Басатэилин евиня эетди. «Оьлун эялди»,  – дейиб, 
Арузу муштулуглады.  
Иэидляр Басаты гаршыламаьа чыхды. Басат атасынын ялини юпдц, эюрцшдцляр. Анасы она 
гаршы эялиб оьлуну гуъаглады. Басат анасынын ялини юпдц. 
Ъамаат йыьышыб эялди. Басат деди: 

 Иэидляр, Тяпяэюз иля вурушмаьа эедирям, ня буйурурсунуз? 
Газан
 
бяй бурада сюйлямиш, эюрялим, ханым ня сюйлямиш: 
Бир гара туфан кими гопду Тяпяэюз, Басат! 
Эюй цзцндя чевирдим, ала билмядим, Басат! 
Бир гара гаплан олду, гапды ели Тяпяэюз, 
 Даьа, мешяйя эирдим , ала билмядим, Басат! 
Бир гызмыш аслан олду, тяпяэюзлц Тяпяэюз,  
Гамышлыгда говладым, ала билмядим, Басат! 
Ня гядяр гочаг олсан, мянъя олмазсан, Басат! 
Аь саггаллы атаны аьлатмаэилян! Басат! 
Аь бирчякли ананы сызлатмаэилян! Басат! 
Басат деди: 
Сян ей еллярин ханы, 
Гарачугун гапланы, 
Гонур атын йийяси, 
Эянъ Урузун атасы, 
Мискинлярин цмиди! 
Дура билимрям, инди 
Эетмялийям, эедяъям! 
Вящшини мящв едяъям! 
Газан деди:  
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
134 
– Юзцн билярсян! 
Атасы аьлады, деди: 
— 
Оьул, оъаьымы йийясиз гойма! Кярям еля, эетмя! 
  Басат деди: 
— 
Йох, аь саггаллы ата, эедяъяйям. 
Гулаг асмады. 
Ох  габындан  бир  дястя  ох  чыхарды,  гуршаьына  санъды.  Гылынъыны  щямайил  едиб 
гуршанды, йайыны голуна кечирди. 
Атасынын, анасынын ялини юпдц, щалаллашды: 
— 
Саламат галын! – деди, – йола дцшдц. 
 Басат  Тяпяэюзцн  олдуьу  Саллаххана  гайасына  эялди.  Эюрдц  Тяпяэюз  архасы 
эцня  йатыр.  Чякди  белиндян  бир  ох  чыхарды,  Тяпяэюзцн  баьрына  бир  ох  вурду.  Ох 
кечмяди, параланды. Бирини дя атды, о да пара-пара олду. 
Тяпяэюз гоъалара деди: 
— 
Яйя, бу йерин милчяйи адамы динъялмяйя гоймур ки! 
Басат бирини дя атды, о да параланды. Бир парчасы Тяпяэюзцн юнцня дцшдц.Тяпяэюз 
сычрады, бахды, Басаты эюрдц, ялини ялиня  чалды, гащ-гащ эцлдц, гоъалара: 
— 
Оьуздан  йеня  бизя,  бир  кюрпя  гузу  эялди,  –  деди,  Басаты  юнцня  гатды,  тутду, 
боьазындан йапышыб саллайа-саллайа йатаьына апарды, ону чякмясинин кцнъцня туллады. 
Гоъалара: 
— Яйя, гоъалар! Эцнортам цчцн буну щазырлайын, – дейиб, йеня йатды. 
Басат  еля  бил  дярин  гуйуйа  дцшдц.  Йахшы  ки,  йанында  хянъяри  вармыш,  чякмяни 
йарды, ичиндян чыхды. 
Деди: 
— Яйя, гоъалар, бунун юлцмц нядядир? 
Дедиляр: 
— Билмирик, амма эюзцндян гейри йердя  ят йохдур. 
 Басат Тяпяэюзцн баш уъуна эялди, эюз гапаьыны галдырды, бахды, эюрдц ки, эюзц 
ятдир. Деди: 
— Яйя, гоъалар, шиши оъаьа гойун, гызарсын 
Шиши оъаьа гойдулар, гызарды. 
Басат  шиши  эютцрдц,  Тяпяэюзцн  эюзцня  еля  басды  ки,  эюзц  о  саат  тюкцлдц.  Онун 
налясиндян даь-даш лярзяйя эялди.  
Басат  сычрады  гойунларын  ичиня,  маьарайа  дцшдц.  Тяпяэюз  билди  ки,  Басат 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
135 
маьарададыр. Маьаранын гапысыны кясиб, бир айаьыны гапынын бир йанына, о бирини дя о бир 
йанына гойду, деди: 
— Яйя, гойун, еркяъ! 
Бир-бир эял, кеч! 
Гойунлар бир-бир эялиб кечди,  щяр биринин башыны сыьады: 
Тоьлуъуглар башчысы сыьал гоч, эял кеч! – деди. Бир гоч йериндян галхды, эярняшиб 
дартынды. О дям Басат гочу басыб боьазлады, дярисини цздц, гуйруьу иля башыны дяридян 
айырмады, ичиня эирди, Тяпяэюзцн юнцня эялди. 
Тяпяэюз билди ки, Басат дяринин ичиндядир. Деди: 
—  Ей  сыьал  гоч!  Мяним  ня  йердян  щялак  олаъаьымы  билдин.  Инди  еля  чалым  сяни 
маьара диварына ки, гуйруьун маьараны йаьласын.  
Басат  гочун  башыны  Тяпяэюзцн  ялиня  верди.  Тяпяэюз  буйнузундан  бярк  тутду, 
галдыръаг  буйнуз  ялиндя  галды.  Басат  Тяпяэюзцн  буду  арасындан  сычрайыб  чыхды.  Тя-
пяэюз эютцрцб буйнузу йеря чалды. 
Деди: – Оьлан, гуртулдун? 
Басат деди: – Танрым гуртарды.  
Тяпяэюз деди: – Яйя, оьлан, ал бу бармаьымдакы цзцйц бармаьына тах, сяня ох 
вя гылынъ кар елямясин! 
Басат алды, цзцйц бармаьына кечирди. 
Тяпяэюз сорушду: – Оьлан, цзцйц алыб тахдынмы? 
Басат деди: – Тахдым. 
Тяпяэюз гяфил Басатын цзяриня атылды, хянъяр иля чалды. 
Басат  сычрады,  кянарда  дурду.  Эюрдц  ки,  цзцк  бармаьындан  чыхыб  Тяпяэюзцн 
айаьы алтына дцшцбдцр. 
Тяпяэюз деди: 
— Яйя, гуртулдун? 
Басат деди: – Танрым гуртарды.  
Тяпяэюз деди: – Оьлан, о эцнбязи эюрцрсянми? 
 Эюрцрям. 
Тяпяэюз деди: 
 ― Мяним орада хязиням вар. О гоъалар алмамыш, эет мющцрля. 
Басат эцнбязин ичиня эирди, эюрдц ки, гызыл эцмцшля долудур, юзцнц унутду. 
Тяпяэюз эцнбязин гаршысыны кясди, сорушду: 
— Эцнбязя эирдинми? 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
136 
Басат деди: — Эирдим. 
— Инди еля чалым ки, эцнбязля бирликдя парча-парча оласан! 
Басат щярляниб эцнбязин о бири тяряфиндян баъадан байыра чыхды. 
Тяпяэюз  буну  билмяди,  о,  ялини  эцнбязя  еля  илишдирди  ки,    дивар  лай-лай  олуб  йеря 
тюкцлдц. Сорушду: 
— Оьлан, гуртулдунму? 
Басат деди: Танрым гуртарды. 
Тяпэюз деди: 
— О маьараны эюрцрсянми? 
— Эюрцрям. 
— Орада ики гылынъ вар, бири гынлы, бири гынсыз. 
Мяним башымы о гынсыз гылынъ кясмялидир. Эет эятир, мяним башымы кяс! 
Басат маьара гапысына эетди. Эюрдц бир гынсыз гылынъ дурмадан енир-галхыр. 
Басат: 
—  Мян  буна  бирдян  йапышмайым,  –  дейиб,  гылынъыны  чыхарыб  иряли  тутду.  Гылынъы  ики 
парча бюлцндц.  
Эетди бир аьаъ эятирди, гылынъа тутду. Ону да ики пара еляди. Сонра йайыны ялиня алды, 
охла о гылынъ асылан зянъири вурду. Гылынъ дцшдц, йеря санъылды. Юз гылынъыны гынына гойду. 
О, гылынъын  голчаьындан бярк тутуб эялди, деди: 
— Яйя, Тяпяэюз! Инди неъясян? 
Тяпяэюз щейрятля сорушду: 
Яйя, оьлан бяс юлмядин? 
Басат: — Танрым гуртарды – деди.  
Тяпяэюз: 
—  Демяк  сяня  юлцм  йох  имиш,–  деди  вя  юзцнцн  нящайят  щялак  олаъаьыны  щисс 
етди. 
Бурада сюйляди, эюрялим, ханым, ня сюйляди: 
Эюзцм, эюзцм, йалныз эюзцм! 
Сян йалныз эюзля мян Оьуз елини сындырмышдым, 
Ала эюздян айырды бу иэид мяни! 
Еля ки мян чякярям эюз йцкцнц, 
Щеч иэид эюрмясин бу эцнц! 
О, Басата йалварыб деди: 
— Инди, гардаш, гыйма мяня! 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
137 
Басат деди: 
— Яйя, сарсаг, аь саггаллы атамы аьлатмышсан. 
Гарыъыг аьбирчякли анамы сызлатмышсан, 
Гардашым Гыйаны юлдцрмцшсян. 
Сян ей вящши Тяпяэюз! 
Сяня кар етмямиш сюз, 
Инди гылынъ кар едяр, 
Анан ащц-зар едяр. 
Эюряр бала даьыны! 
Сян елин нювраьыны 
Неъя позмушсан, биляр. 
О, аьлар, халгым эцляр! 
Гойараммы мян сяни 
Гылынъым дартмайынъа 
О ейбяъяр кялляни 
Цзцб гопартмайынъа?! 
Буну дейиб, Басат йериндян галхыб иряли эялди. 
Тяпяэюзц дизи цстя чюкдцрдц. Онун юз гылынъы иля бойнуну вурду, кяллясини дялди, 
йай эиришиня тахды, сцрцйя-сцрцйя маьара гапысына эятирди. 
Йунлу гоъа иля Йапыглы Гоъаны Оьуза муштулугчу эюндярди. Бцтцн Оьуз елляриня 
хябяр чатды. 
Аруз гоъанын евиня шад хябяр эялди: 
— Муштулуьуму вер, оьлун Тяпяэюзц юлдцрдц,– дейиб эюзайдынлыьы вердиляр. 
Бцтцн  Оьуз  ъамааты  йыьышыб  Саллахана  гайасына  эетди.  Тяпяэюзцн  башыны  орайа 
эятирдиляр, тяпикляйиб топ кими вуруб, атдылар. 
Халг бюйцк байрам шянлийи гурду. 
Елин  аьсаггалы  Дядя  Гогуд  мяълися  эялди.  Гопуз  чалды,  юйцдляр  верди,  бюйцк 
гящряманларын башына няляр эялдийиндян данышыб, алгышлар сюйляди: 
Бу дастаны дцзцб гошду. Басата хейир-дуа верди:  
— Аллащ сяня дар кечиддя кечид версин! 
Ганлы-ганлы сулардан кечид версин!  
Ярликля гардашынын ганын алдын,  
Галын Оьуз бяйлярин йцкдян гуртарсын. 
Гадир Аллащ цзцнц аь елясин Басат! 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
138 
Сонра динляйян хана хейир-дуа верди:  
Юлцм вахты эялдикдя Аллащ сяни, 
Ары имандан айырмасын! 
Эцнащымызы ады эюрклц  
Мящяммяд Мустафайа баьышласын – ханым, щей!  
Дядя Горгуд давам етди:  
Халг йолунда ъаныны гойан гящряманлар щеч вахт юлмяз! 
Иэидлик тякъя зорла битмир, аьыл, тядбир дя лазымдыр! 
Басат кими о тядбирли гящрямана мин ешг олсун! 
Тяпяэюзц юлдцрдц, халгыны мцсибятдян хилас етди, накам юлян иэидлярин ганыны алды. 
Беля иэидлярин цзц аь олсун, уъа даьлара йетяндя йолу ачыг олсун! 
Ганлы-ганлы сулардан кечяндя саь-саламат кечсин. 
Гой бу дастан Басатын олсун! – деди. 
Гой севинсин ел-оба, 
Басат, сяня мярщяба! 
Гой билсин ки, йаьылар 
Елимин гцдряти вар. 
Горуйур бу вятяни, 
Гоймаз она ял вура 
Азьын йаьы дцшмяни. 
О ня гядяр бяд олса, 
Сябир касамыз долса, 
Партладарыг башында, 
Торпаьында, дашында. 
Бу елин, одлар йашар,  
Юлмяз Басатлар йашар! 
 
 
 
 
 
 
 
ИМРАНЫН ДАСТАНЫ 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
139 
 
Гамьан  оьлу  хан  Байандыр  йериндян  дурмушду.  Аэбан  евини  гара  йер  цзяриндя 
тикмишди.  Ала  сейваны  эюй  цзяриня  уъалмышды.  Мин  йердя  ипяк  халчалар  дюшянмиш,  Ич 
Оьуз, Даш Оьуз бяйляри бюйцк мяълися топлашмышды.  
 Доггузтцмян  Эцръцстан  щяр  ил  Оьуз  дювлятиня  гиймятли  шейлярдян  ибарят  хяраъ 
верярди. Сющбятин ширин йериндя адам эялди, Эцръцстан щакими Гара Тякурдан бир ат, бир 
гылынъ  вя  бир  чомаг  эятирдиляр.  Бу,  о  демяк  иди  ки:  «Мян  сяня  табе  олмурам,  яэяр 
вурушмаг истяйирсян, мян щазыр, ат белиндя гылынъламы, чомагламы буйур мейдана». 
Байандыр хан бу ишдян чох пярт олду. 
Дядя Горгуд деди: 
— Ханым, ня цчцн пярт олурсан? 
 Деди:              

  Неъя  пярт  олмайым  ки,  щяр  ил  гызыл-эцмцш  эюндярярдиляр,  иэидляря  пайлардым, 
кюнцлляри хош олурду. Индии буну кимя верим ки, хатири хош ола? 
Дядя Горгуд деди: 

  Бунун  цчцнц  дя  бир  иэидя  вер,  юз  адамларыны  да  эютцрцб,  эетсин  сярщяддя 
дайансын, Оьуз елиня гаровул олсун. 
Байандыр хан: 

  Кимя  верим?  –  деди,  саьына-солуна  бахды,  щеч  кяс  разылыг  вермяди.  Бякил 
адында бир иэид варды, она бахды, деди: 
— 
Сян ня дейирсян?  
Бякил  разы  олду.  Галхды,  йер  юпдц.  Дядя  Горгуд  дурду,  юзц  гылынъы  онун  белиня 
баьлады, чомаьы омузуна бурахды, йайы голуна кечирди, шащбаз атыны чякдириб ата мин-
дирди, хейир-дуа верди: 

 Эет, уьурун хейир олсун! Вятянин кешийиндя дур, мямлякяти гору, щеч бир йаьыны 
йурдумуза бурахма! – деди. 
Бякил  юзцнцн  бцтцн  гощум-ягрябасыны  айырды,  евини-чадырыны  кючцрдц  Бярдяйя, 
Эянъяйя  вя  орадан  Эцръцстан  аьзына  варыб  сярщяддя  дайанды,  дцшдц,  юлкянин 
кешийини чякмяйя башлады. Яэяр бир гулдур эялиб сярщяди кечмяк истясяйди, тутуб башыны 
кясиб Оьуза ярмяьан эюндярярди. Илдя бир кяря ися Байандыр ханын диванына эялярди. 
Йеня бир эцн Байандыр хан адам эюндярди Бякили чаьыртдырды: тез йаныма эялсин, – 
деди. 
Бякил  бир  дястя  иэидля  атланды,  щядиййяляр,  пешкяшляр  эютцрцб,  Байандыр  ханын 
эюрцшцня эялди. 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
140 
Байандыр  хан  да  Бякили  лайигинъя  гонаг  едиб,  йахшы  ат,  йахшы  эейим  вя  гиймятли 
хяръликляр верди. Цч эцн тамам йейиб-ичиб яйляндиляр. 

  Цч  эцн  дя  Бякили  ова,  шикара  гонаг  едяк,  –дейя  Байандыр  хан  иэидляря 
мцраъият етди. Щамы дурду, ов йараьыны эютцрцб щазырлашмаьа башлады. Кими атыны юйяр, 
кими гылынъыны, кими йай чякиб ох атмаьыны юйярди. Амма Салур Газан ня атыны юйдц, ня 
юзцнц, анъаг иэидлярин щцняриндян данышды. 
Цч йцз алтмыш атлы алп иэид атланыб ова эется, хыналы кейик цзяриня йцрцш олса, Бякил 
ня  йай  гурарды,  ня  ох  атарды,  йайыны  йеляйиндян  чыхарарды,  кейикиин,  ъейранын  бойнуна 
атарды,  чякиб  дайандырарды.  Дири  тутуб  яли  иля  йохлайарды.  Арыг  олса  бялли  олсун  дейя, 
гулаьыны  дялиб  бурахарды,  кюк  олса  башыны  кясярди.  Яэяр  башга  бириси  кейик,  ъейран 
овласа, гулаьы дялик олса, «Бякил сунъудур», – дейя, она эюндярярди. 
Бякилин бу мящарятини щяря бир ъцр гиймятляндирярди.  
Газан бяй деди: 

 Бу щцняр атындыр, йохса кишининдир? 
Дедиляр: 

 Ялбяття кишининдир. 
Байандыр хан деди: 

 Йох, ат ишлямяся, киши юйцня билмяз. 
Бу сюз Бякиля хош эялмяди: 

  Бизи  алплар  ичярисиндя  гуршаьымызадяк  палчыьа  батырдын,  –  деди.  Байандыр  ханын 
бяхшишини онун юнцня тюкдц, кцсдц ханын диванындан чыхды. Ала эюзлц иэидлярини йанына 
алыб евиня гайытды. 
Оьланъыглары  Бякилин  гаршысына  эялди,  онлары  охшамады,  аь  цзлц  арвадыны  эюрдц, 
диндирмяди. 
Арвады бурада сюйлямиш, эюрялим ханым ня сюйлямиш: 
Ей башымын аьасы, 
Ал дуваьым йийяси- 
Эюз ачыбан эюрдцйцм, 
Кюнцл вериб севдийим! 
Галхыб йериндян дурдун, 
Иэидляря гый вурдун! 
Атланыб йола дцшдцн,  
О Ала даьдан ашдын, 
Гонаг эетдин дивана  
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
141 
Улу Байандыр хана. 
Сюйля, мяни инандыр,  
Ханлар ханы Байандыр 
Сяня пис бахды йохса? 
Хатириня дяйди? Йа, 
Гощум гощумла олду, 
Деди, данышды, эцлдц, 
Сянся тюкдцн эюз йашын! 
Тяк галды гяриб башын?! 
Дюндцн башы ашаьы, 
Диндирмирсян ушаьы! 
Нийя аьзы баьлысан? 
Нядян гашгабаглысан? 
 
Бякил ъавабында сюйляди: 
 
Бяли, эюзялим, дурдум, 
Иэидляря гый вурдум, 
Атланыб йола дцшдцм.  
О Ала даьдан ашдым. 
Вардым Байандыр хана, 
Сюз деди, дойдум ъана! 
Гонаглыг яла иди, 
Гощум гощумла иди. 
Хан мяни тящгир етди, 
Аъы сюзля инъитди. 
Ялиндян эялиб ъана 
Кючцрям Эцръцстана! 
 
Арвад деди: 
 
Иэидим, бяйим Бякил, 
Бу ъцр фикирдян чякил.  
Шащ Танры кюлэясидир, 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
142 
Ким ки, она асидир 
Онун иши дцз олмаз.  
Кюнцлдя олса бир пас, 
О пасы ачар шяраб, 
Юзцня тясялли тап. 
Сян эедяли даьларын, 
Мешялярин баьларын, 
Овланмамыш, ову чох, 
Иэидлярля ова чых. 
Ов ет кюнлцн ачылсын. 
Гялбиня нур сачылсын! 
«Язизим, кятян йахшы, 
Эеймяйя кятян йахшы, 
Эязмяйя гяриб юлкя, 
Юлмяйя, вятян йахшы». 
Эетмя доьма вятяндян. 
Ахы кешикчисян сян! 
 
Бякил  эюрдц  арвады  аьыллы  мяслящят  верир.  Атыны  чякдирди,  минди,  охуну-йайыны  тахды, 
иэидлярини йанына алды, Ала даьа ова чыхды. 
Ов овлайыб эязяркян, бирдян Бякилин юнцндян бир йаралы кейик буьасы кечди. Бякил 

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin