Cqnkl geni L ndirilm si Layih si, Az rbaycan traf mühit V sosial sah y t sirin qiym tl ndirilm si

Ölüm hallar , bütün ya lar  
(h r 100000 n f r ) 
sas S b bl r (ICD-10 t snifat ) 
1995 
2000 
2004 
2007 
III Xarici s b bl r (V01–Y89) 
Yol-n qliyyat q zalar  
(V01–V99) 
10,5 
6,7 4,6 1,1 
Bütün xarici s b bl r, travmalar v  
z h rl nm l r 
52,8 29,7 26,1 28,6 
IV Ni anlar,  lam tl r v  düzgün a kar 
edilm mi  hallar 
29,2 
32,5 
36,8 
70,8 
M nb : ÜST (2009-cu il) 
“Ham  Üçün S hiyy ” m lumat bazas na daxil edil n m lumatlar göst rir ki, 2007-ci ild  
Az rbaycanda ölümün üç  sas s b bi – qan dövran   x st likl ri ( halinin h r 100000 
n f rin  551,6), x rç ng ( halinin h r 100000 n f rin  87,4 n f r) v   m d -ba rsaq 
x st likl ri ( halinin h r 100000 n f rin  60,4 n f r) olmu dur; dig r MDB ölk l rind n 
f rqli olaraq xarici s b bl rd n ba  ver n ölüml rin ölüm  msal n n ba l ca s b b olmas  
ehtimal olunmur (C dv l 8-8). Lakin 2007-ci ild  yol-h r k t q zalar   n tic sind  ölüm 
say n n h tta h min ild  ÜST-nin Avropa regionunda  n a a  olan göst ricisind n az 
olmas na nec  nail olundu u ayd n deyil: h min il yol-h r k t q zalar  üzr   halinin h r 
100000 n f rin  1,1 ölüm dü mü dür. Bu r q m ölüml rin say na dair m lumatlar n 
etibarl l
n  sual alt nda qoyur (ÜST, 2009-cu il). S hiyy y  dair m lumatlar n etibarl l
 
birinci növb li s hiyy  proqramlar n n inki af  üçün  sasd r (misal üçün, ana v   u aq 
ölümünü h d f qoyan proqramlar üçün). Qeyd olunan fakt   v  ölk nin bu sah d   z if 
t r fl rini n z r  alaraq,  halinin statistikas   v  ölüm say na dair m lumatlar  
t kmill
dirm k üçün bir s ra istiqam tl r  diqq t yön ldilmi dir. V ziyy ti yax la d rmaq 
üçün davaml   s yl r dig r planlar il  birlikd  kompleks milli s hiyy  informasiya sistemi 
Konsepsiyas nda birl
diril c k (ÜST, 2009-cu il). 
Az rbaycanda  sas ölüm s b bl rinin qeyri-yoluxucu x st likl r olmas na baxmayaraq, 
yoluxucu x st likl rin qar s n n al nmas   s hiyy nin mühüm m s l sidir, xüsusil   d  
v r ml  ba l , çünki çoxsayl   d rmanlara davaml   v r min (ÇDDV) s viyy sin  gör  
Az rbaycan bu göst ricinin Avropada  n yüks k oldu u ölk l r aras ndad r. Az rbaycan, 
h mçinin, 2006-c  ild  qu  qripinin t hlük li H5N1 növün   m ruz qalan ölk l rd n biri 
olmu dur v  bunun köç ri qu lar n miqrasiyas  yolu il  ba  verdiyi bildirilmi dir. X st liyin 
yay lmas n n qar s   u urla saxlan lm d r, lakin burada s kkiz hal t sdiq olunmu dur v  
onlardan be i ölüml  n tic l nmi dir (ÜST, 2006-c  il).  
Clark v  dig rl ri t r find n (2011-ci il) üç rayonun k nd sakinl ri aras nda apar lan r y 
sor usuna gör , respondentl rin yaln z 4,5 %-i h r hans  xroniki tibbi v ziyy t bar d  
m lumat vermi dir. Son be  il  rzind  ba  ver n a r x st likl r , bir h ft d n art q davam 
ed n q zd rma (7), epilepsiya (24), iflic (3) v  koma v ziyy ti (3) daxil idi. Altm  yeddi (9%) 
n f r son iki h ft d ki x st likl ri bar d   m lumat vermi dir, bunlar,  sas n, ba a r s  
(28%), yor unluq (15%) v  oynaq a r lar  (12%) olmu dur. Son be  il  rzind   n az  bir ail  
üzvinin ölümü il  ba l  yetmi  s kkiz ail d  ür k-damar x st liyi (21 ölüm) v  nam lum (14) 
s b bl r bar d  m lumat verilmi dir. 
2006-c  il Az rbaycan Demoqrafiya v   S hiyy  Sor usuna ara d rma nümun si kimi qan 
t zyiqi göst ricil ri daxil edilmi dir v   a kar olunmu dur ki, 15-49 ya lar nda qad nlar n 16 
%-i v  15-49 ya lar nda ki il rin 17 %-i hipertonikdir. Ki il rin t xmin n üçd  biri v  40 

---

CQNKL Geni l ndirilm si Layih si, Az rbaycan 
traf mühit  v  sosial sah y  t sirin qiym tl ndirilm si 
Son Variant 
Sosial-iqtisadi baza 
8-27 
ya ndan yuxar  qad nlar n hipertoniya x st si oldu u m lum olmu dur. Bu da onu göst rir 
ki, yüks k qan t zyiqi olan respondentl rin  ks riyy tinin hipertonik olduqlar ndan özl ri 
x b rsiz olsalar da, bu x st lik Az rbaycanda ciddi sa laml q problemidir (Az rbaycan 
Respublikas n n Dövl t Statistika Komit si v  Macro International, 2008-ci il). Eyni sor u 
n tic sind  mü yy n edilmi dir ki, 15-59 ya  aras  ki il rin dem k olar ki, yar s  siqaret 
ç kir; qad nlar aras nda siqaret ç kib-ç km dikl ri bar d  sor u is  keçirilm yib.