Cqnkl geni L ndirilm si Layih si, Az rbaycan traf mühit V sosial sah y t sirin qiym tl ndirilm si

S hiyy nin  lkin S viyy si il  Ba l  Baza M lumatlar   
8.4.3.1 Az rbaycanda s hiyy  sisteminin t
kili 
Müst qillik qazanark n Az rbaycana geni   hat li v   m rk zl
dirilmi  Sema ko sistemi 
miras qalm d r v  onun bir çox  sas xüsusiyy tl ri saxlan lmaqdad r. Sema ko sistemi h r 
bir sosialist ölk sind  h yata keçiril n bir modeldir. S hiyy  ocaqlar  dövl t  m xsus idi v  
s hiyy  müt x ssisl ri Dövl t t r find n maliyy l
dirilirdi. Xidm tl r, ad t n, pulsuz idi, 
lakin x st l rd n xahi  olunurdu ki, d rman preparatlar  kimi b zi xidm tl r  gör  ümumi 
m bl
l ri öd sinl r. Sema ko sistemi s hiyy  sistemind n h rt r fli istifad  imkan   t min 
edirdi v  ona gör  d  heç k s s hiyy d n k narda qalm rd . Sosialist rejiml ri da ld qdan 
sonra is  maliyy   m nb l rinin çat mazl
  x st l rin daha yüks k haqlar öd m sin  
g tirib ç xard  v  art q onlar haqlar  birba a xidm t göst r nl r  öd m li oldular (Rainhorn, 
1987-ci il). 
S hiyy  sisteminin strukturu yüks k s viyy d   m rk zl
dirilmi dir v  iyerarxiya prinsipi 
üz rind  qurulmu dur, s hiyy  siyas tinin  sas t
bbüsl ri il  ba l   ks r q rarlar is  
dövl t s viyy sind  verilir (
kil 8-12). S hiyy  Nazirliyi (SN) s hiyy  sisteminin idar  
olunmas na gör   r smi olaraq tam cavabdehlik da y r, lakin yerli s viyy d   s hiyy  
mü ssis l rin   t sir etm k üçün imkanlar   m hduddur. Çünki yerli s hiyy  ocaqlar  maddi 
c h td n rayon s hiyy  orqanlar ndan v  ya nisb t n kiçik k nd xidm tl ri üçün k ndin 
hakimiyy t orqanlar ndan as l d r. Rayon icra hakimiyy ti orqanlar   v   m rk zi rayon 
x st xanas n n r hb rliyi rayon  razisind ki s hiyy  mü ssis l rin  gör  birba a inzibati 
cavabdehlik da y rlar. H mçinin S hiyy  Nazirliyinin tabeçiliyind n k nar çoxlu sayda 
paralel s hiyy  xidm ti göst rilir, onlar dig r nazirlikl r  v  ya dövl t mü ssis l rin  tabedir 
v  tabe olduqlar  qurumlar t r find n maliyy l
dirilir. Öz l sektor S hiyy  Nazirliyi 
t r find n lisenziyala d r l r, amma bu sektor tamamil  müst qildir v  öz l xidm tl rin 
göst rilm si bu s hiyy  sisteminin inki af etm kd  olan bir xüsusiyy tidir (ÜST, 2010-cu il).  
Son ill rd  dövl t s hiyy   x rcl rind  mühüm art m olmas na baxmayaraq, Az rbaycan 
üçün h l   d   h m mütl q r q ml rd , h m d  ÜDM pay nda dövl t s hiyy   x rcl rinin 
nisb t n a a   s viyy si s ciyy vidir. S hiyy nin maliyy l
dirilm sinin 
sas a rl
 
s hiyy  istifad çil rinin üz rin  dü ür, 2007-ci ild  na d öd nil n x rcl r ümumi s hiyy  
x rcl rinin, t xmin n 62 %-ini t
kil edirdi (ÜST, 2009-cu il). Dövl tin s hiyy y  ay rd
 
maliyy  v saitl ri,  sas n, hökum tin ümumi illik g lirl rind n ibar tdir ki, bura Dövl t Neft 
Fondunun pulu da daxildir. S hiyy  xidm ti istifad çil rinin dövl t mü ssis l rind   r smi 
öd ni  etm sin  2008-ci ilin  vv lin  kimi icaz  verilirdi, 2008-ci ild n bu t crüb  öz qanuni 
qüvv sini itirmi dir. 

---

CQNKL Geni
l
ndir
ilm
si Lay
ih
si, Az
rba
y
can 
traf mühit
 v
 s
o
sial sah
y
 t
si
rin qi
y
m
tl
ndirilm
si 
Son Variant 
Sosial-iqtisadi ba
za 
 8-22