Biosfera va uning tuzilishi

4. Suv zaxiralari va unga atropogen omilning ta’siri. 

---

          Yer  sharining  barcha  suvlari   Yerning  gidrosfera  deb  ataluvchi  qobig’ini 

hosil 

qiladi.  

Tabiatdagi 

suv 

har 

doim 

harakat 

qilib 

turadi. 

          Suv-tirik  organizmlarning   mavjudligini  ta’minlaydigan  o’ziga  xos 

mineraldir. Barcha tirik organizmlar  to’qima va xujayrasining asosiy qismini suv 

tashqi qiladi. Organizmdagi murakkab biokimyoviy jarayonlar Faqat suvli muhitda 

amalga oshadi. Yer yuzasidagi iqlim va ob-havo suv xavzalari va atmosferada suv 

bug’larining  mavjudligiga  bog’liq.  Dengiz  va  daryolar  suv  transportining 

rivojlanishida  muhim  ahamiyatga  ega. Suv  elektr   energiyasi  manbaidir. Suvning 

sanoatdagi ahamiyati beqiyos. Ba’zi ishlab chiqarish tarmoqlarida 1 tonna tayyor 

maxsulot olish uchun 100 tonnalab suv sarflanadi. Suv sug’oriladigan xududlarda 

dehqonchilikning  asosini  tashkil  qiladi.  Insonlarning  ma’ishiy-xo’jalik  extiyojlari 

uchun ko’p miqdorda suv talab qilinadi. Suv tugaydigan tabiiy resurslar jumlasiga 

kiradi.  Lekin,  inson  tomonidan  bevosita   foydalaniladigan  suv  zaxiralari 

cheklangan.  Barcha  suvlarning  96,5  %  ini  dunyo  okeanining  shur  suvlari  tashkil 

qiladi.  Toza  suvning  asosiy  qismi,  esa  muzliklar  va  yer  osti  suv  xavzalarida 

to’plangan. Inson tomonidan bevosita foydalanilishi mumkin  bo’lgan suvlar butun 

gidrosferaning 

0,3 

% 

ini 

tashkil 

qiladi. 

          Daryo  va  ko’llar  yer  yo’zida  notekis  taqsimlangan.  Aholining  yildan-yilga 

o’sib  borishi  hozirgi  davrda  ko’pchilik  mamlakatlarda  suv  tanqisligini  yuzaga 

keltirdi. Hozir yer yuzasida 800 mln.dan ortiq aholi suv yetishmaydigan sharoitda 

yashamoqda.  Aholining  60%  i  ichimlik  suvi  bilan  ta’minlanmagan. 

          Suv  tanqisligining  asosiy  sabablaridan  biri  uni  sanoatda  va  qishloq 

xo’jaligida nooqilona foydalanilayotganligidir. Masalan, 1 tonna paxta yetishtirish 

uchun 10 ming tonna suv sarflanadi, 1tonna nikel olish uchun esa 4 ming tonna suv 

sarflanadi. Suvning ma’ishiy extiyojlarga sarflanishi olib bormoqda. Yer sharining 

Har  bir  aholisi  1  sutkada  100  litr  suv  ishlatadi.  Bu  ko’rsatkich  Toshkent  shahri 

uchun 700 litrni Moskva shahri uchun 800 litrni tashkil qiladi.