Beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistr proqramının rəhbəri doç. dr. Tuzcuoğlu F. N. i. e. n., dos. İsmayılzadə Ə. A.
- MÜNDƏRİCAT Giriş
- II Fəsil. Destinasiya brendinin mövqeləndirilməsi
- III Fəsil. Azərbaycanlı turistlərin düşüncə xəritələri ilə bağlı tədqiqat
- Referat
- GİRİŞ Mövzunun aktuallığı
- Tədqiqatın predmet və obyekti
- Tədqiqatın informasiya bazası
- Tədqiqatın elmi yeniliyi
- Dissertasiya işinin strukturu
- I FƏSİL TURİZM MƏHSULU KİMİ DESTİNASİYA 1.1 Destinasiya və onunla bağlı anlayışlar
- 1.1.2 Destinasiyanın növləri və xüsusiyyətləri
|
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ (UNEC) “BEYNƏLXALQ MAGİSTRATURA VƏ DOKTORANTURA MƏRKƏZİ” Əlyazması hüququnda Magistr proqramının məzunu Əyyubzadə Ayşən Nemət qızı “Azərbaycanlı turistlərin düşüncə xəritələri” mövzusunda MAGİSTR DİSSERTASİYASI İxtisasın şifri və adı: 060803 “ Turizm və otelçilik ” İxtisaslaşma: Turizm işi Qrup T - 301 Elmi rəhbər Magistr proqramının rəhbəri doç. dr. Tuzcuoğlu F. N. i. e. n., dos. İsmayılzadə Ə. A. Kafedra müdiri i.e.d., prof. Kəlbiyev Y. A. BAKI - 2018 2 MÜNDƏRİCAT Giriş...............................................................................................................................5 I Fəsil. Turizm məhsulu kimi destinasiya 1.1 Destinasiya və onunla bağlı anlayışlar....................................................................8 1.1.1 Destinasiya nədir?..........................................................................................8 1.1.2 Destinasiyanın növləri və xüsusiyyətləri.......................................................9 1.1.3 Destinasiyanın həyat dövrü..........................................................................15 1.2 Destinasiyanın idarə olunması və marketinqi.......................................................19 1.2.1 Destinasiya İdarəetmə Sistemi....................................................................19 1.2.2 Destinasiya marketinqi və onun əhəmiyyəti...............................................20 1.2.3 Destinasiyanın marketinq miksi…..............................................................22 1.2.4 Destinasiya marketinqində hədəf kütlə.......................................................27
2.1 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi brend......................................................29 2.1.1 Brend nədir?................................................................................................29 2.1.2 Brendin destinasiya üçün əhəmiyyəti və faydaları......................................32 2.1.3 Brendin növləri............................................................................................33 2.1.4 Brend sədaqəti.............................................................................................34 2.2 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi imic........................................................35 2.2.1 Destinasiya imici..........................................................................................36 2.2.2 İmicin yaradılması və ona təsir göstərən amillər........................................37 2.2.3 İmicin turistlərin destinasiya seçiminə təsiri...............................................38 2.3 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi mövqeləndirmə.....................................39
3 2.3.1 SHM və mövqeləndirmə...............................................................................39 2.3.2 Mövqeləndirmə vasitələri və müddəti..........................................................42 2.3.3 Mövqeləndirmə strategiyaları.......................................................................43 2.3.4 Yenidən mövqeləndirmə...............................................................................45 2.3.5 Mövqeləndirmə səhvləri...............................................................................46 2.4 Düşüncə xəritələrinin mövqeləndirmədə rolu......................................................47
2.4.2 Düşüncə xəritələrinin yaradılması................................................................49 2.4.3 Düşüncə xəritələrinin yaradılmasında istifadə olunan metodlar..................50
3.1 Azərbaycanın turizm potensialının qiymətləndirilməsi.........................................55 3.1.1 Şəki turistik destinasiya kimi.......................................................................52 3.1.2 Qəbələ turistik destinasiya kimi..................................................................54 3.1.3 İsmayıllı turistik destinasiya kimi...............................................................57 3.1.4 Quba turistik destinasiya kimi.....................................................................58 3.1.5 Qusar turistik destinasiya kimi....................................................................61 3.1.6 Gəncə turistik destinasiya kimi...................................................................62 3.1.7 Naxçıvan turistik destinasiya kimi..............................................................64 3.2 Tədqiqat metodu...................................................................................................66 3.4.1 Tədqiqat metodunda istifadə olunan ölçülər................................................66 3.4.2 Verilənlərin analizi və nəticələrin düşüncə xəritələri vasitəsilə təsviri........66
4 Referat........................................................................................................................92 Резюме........................................................................................................................94 Summary....................................................................................................................95
5 GİRİŞ Mövzunun aktuallığı – Artıq uzun illərdir ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə daxili turizm ön plana çıxmağa başlamışdır. Dünya Səyahət və Turizm Şurasının verdiyi məlumatlara görə turizm üzrə xərclənən hər 10 dollardan 7-si daxili turizm üzrə xərclənir. Bu isə o deməkdir ki, dünyanın əksər ölkələrində yerli vətəndaşların xərclədiyi pul daha önəmli Səyahət və Turizm üzrə ÜDM mənbəyidir. Bəzi ölkələr daxili turizmdən xarici turizmə dəstək verən bir vasitə olaraq da istifadə edirlər. Daxili turizm böhranlara qarşı daha az həssaslıq göstərir. Həmçinin daxili turizmin sosial-mədəni faydaları da çoxdur, belə ki, o, insanların öz ölkəsinin tarixi və mədəniyyəti ilə daha yaxın təmasda olmasına şərait yaradır. Bundan əlavə daxili turizmin inkişafı ölkədə məşğulluğun əhəmiyyətli dərəcədə artmasına təkan verir. Beləliklə daxili turizmin ölkə iqtisadiyyatına verdiyi faydalar saysız-hesabsızdır.
Azərbaycanın da bənzərsiz iqlimi, flora və faunası, o cümlədən qədim tarix və memarlıq abidələri və dünya standarlarına cavab verən müasir tikililəri burada güclü turizm potensialının olduğunu söyləməyə əsas verir. Azərbaycanda da digər inkişaf etməkdə olan ölkələr kimi xarici turizmlə yanaşı daxili turizm öz çiçəklənmə dövrünü yaşayır. Buna əsas səbəblərindən biri isə 2004-cü ildə “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının” qəbul edilməsi nəticəsində paytaxt Bakı ilə yanaşı regionlarda turizmin infrastrukturunun gücləndirilməsi, yeni turist yerləşdirmə obyektlərinin istifadəyə verilməsi və turist marşrutları üzrə güclü şəbəkənin yaradılmasıdır. 2011-ci ildə dünyadakı rəqiblərindən öz unikallığı ilə seçilən Şahdağ Qış-Yay Turizm Kompleksinin açılışı, o cümlədən öz populyarlığına görə ondan geri qalmayan Tufandağ Qış-Yay Turizm Kompleksinin istifadəyə verilməsi də mühüm addımlardandır. Məhz bu tədbirlər nəticəsində Azərbaycanın turistik destinasiyaları artıq brendə çevrilmişdir.
Ümumiyyətlə digər bütün məhsullar kimi turizm məhsulu da brend olmalıdır. Çünki brendləşmiş bir məhsulun (destinasiyanın) istehlakçı zehnində tutduğu yer digər məhsullardan tamamilə fərqlidir. Bu destinasiyalar da həyatları dövründə özlərinin və eləcə də rəqabət aparan destinasiyaların bazardakı mövqelərini, onların
6 məhsullarının istehlakçılara nə ifadə etdiklərini bilmək üçün düşüncə xəritələri hazırlayırlar. Dünya təcrübəsində ən məşhur brendlər öz marketinq strategiyalarında bu xəritələrdən istifadə etməklə müvafiq təhlillər aparır və doğru nəticələrə gələ bilirlər. Çünki bir brendin istehlakçı zehnində tutduğu yer digər brendlərdən fərqlidirsə, deməli istehlakçının bir neçə kriteriya baxımından bu məhsul barədə düşüncəsi digərlərindən fərqlidir. D
axili turizmin də mövcud vəziyyətini bilmək üçün ölkə ərazisində səyahət edən yerli turistlərin daxili turizm potensialı, turistik destinasiyaların mövcud vəziyyəti, qiymətlər, xidmət keyfiyyəti və s. barədə rəyləri çox önəmlidir. Turistlərin fikir və düşüncələrini öyrənmək və təhlil etməyin bir sıra üsulları olsa da, onlardan ən geniş yayılanı məhz düşüncə xəritələridir.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi dünya brendləri öz məhsullarının bazardakı mövqeyini öyrənmək üçün daim araşdırmalar aparır və bu zaman xüsusilə düşüncə xəritələrinə üstünlük verirlər. Azərbaycanda da daxili turizm potensialı barədə alimlər və tədqiqatçılar tərəfindən müxtəlif araşdırmalar aparılsa da, çox təəccübləndirici haldır ki, artıq brendə çevrilən regionların müqayisəli təhlili barədə kifayət qədər məlumat yoxdur.
etmiş azərbaycanlı turistlərin düşüncələrini öyrənməkdir. Tədqiqatın obyektini isə Azərbaycanın daxili turizm potensialının araşdırılması, brendə çevrilən turistik bölgələrin bazarda mövqeyinin müqayisəli təhlili təşkil edir.
potensialı vardır və hal-hazırda turizmin inkşafı yüksək səviyyədədir. Özəlliklə son illər Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməsi onun beynəlxalq arenada nüfuzunu daha da yüksəltmiş və bura gələn turist sayında əhəmiyyətli dərəcədə artım olmuşdur. Lakin bununla yanaşı ölkədə daxili turizmin də ön plana çıxarılması vacibdir. Çünki daxili turizm həm ölkə iqtisadiyyatına böyük gəlir gətirir, həm də xarici turizmə dəstək verir. Tədqiqatın əsas məqsədi Azərbaycanın müxtəlif rayonlar üzrə daxili turizm potensialının araşdırılması, turizm sahəsində öz sözünü demiş bu rayonların bir brend kimi necə mövqeləndirilməsinin və ən əsası ölkə daxilində
7 səyahət edən əhalinin bu mövqeləndirilməni necə dəyərləndirməsinin araşdırılması təşkil edir. Bunun üçün qarşıya aşağıdakı vəzifələr qoyulmuşdur: - Azərbaycanda turizmin mövcud vəziyyətinin öyrənilməsi; - Müxtəlif regionlar üzrə turizm potensialının dəyərləndirilməsi; - Bu regionların destinasiya kimi özlərini necə mövqeləndirmələrinin təhlili və qiymətləndirilməsi; - Ölkə daxilində səyahət etmiş yerli əhalinin daxili turizm potensialı ilə bağlı düşüncələrinin tədqiqi.
tədqiqi mövzusunda bir sıra yerli və xarici məqalə və kitablardan istifadə olunmuşdur. Bunlarla yanaşı təhlil edilən yeddi rayonun turizm potensialı barədə statistik göstəricilərin əldə edilməsində Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi statistik məlumatlarından da istifadə olunmuşdur.
potensialı araşdırılmış, ölkə daxilində səyahət etmiş azərbaycanlı turistlərin düşüncələri hərtərəfli tədqiq edilmiş, onların müxtəlif destinasiyalara müxtəlif kriteriyalar üzrə verdikləri qiymətlər təhlil edilmişdir. Araşdırmaların nəticələri təsviri tədqiqat metodundan istifadə edilməklə xəritələr vasitəsilə əyani şəkildə təsvir olunmuşdur. Dissertasiya işinin strukturu – Dissertasiya işi struktur etibarilə giriş, 3 fəsil və nəticə və təkliflər hissələrindən ibarətdir. 1-ci fəsildə destinasiya anlayışı, onun idarə edilməsi və strateji destinasiya marketinqinin tətbiq olunması ilə bağlı nəzəri biliklərdən bəhs olunmuşdur. 2-ci fəsildə isə artıq destinasiyanın brendə çevrilməsi, onun bir brend kimi istehlakçılarda imic formalaşdırması və bunlara əsasən mövqeləndirilməsinə geniş izah verilmiş, dünya təcrübələrindən nümunələr təhlil edilmişdir. 3-cü fəsildə isə azərbaycanlı turistlərin düşüncə xəritələri barədə tədqiqat yer almışdır. Son olaraq ümumi nəticə və təkliflər qeyd olunmuşdur.
8 I FƏSİL TURİZM MƏHSULU KİMİ DESTİNASİYA 1.1 Destinasiya və onunla bağlı anlayışlar Destinasiya turizmin ən önəmli tərkib hissələrindən biridir. Destinasiyalar turistər üçün cəlbedici olan fərqli təbii cazibədarlıq və özəllikləri özlərində birləşdirən məkanlardır. Cəlbedicilik ünsürlərinin çoxçeşidli olması destinasiyanın xüsusiyyətlərinin və növlərinin fərqli olmasına gətirib çıxarmışdır və elə bu səbəbdən də destinasiya ilə bağlı anlayışların nəzərdən keçirilməsi çox önəmlidir. 1.1.1 Destinasiya nədir? Latın mənşəli destinasiya sözü “göndərilən yer, çatılacaq yer, hədəf” mənasını verir [1]. Destinasiya turizm sektorunun əsas tərkib hissəsidir. Bir məkanın özəlliklərini müəyyən etmək və ələ almaq turizm biznesinin inkişafı üçün çox önəmlidir. Əgər cəlbedici bir məkan destinasiyaya çevrilərsə, buradan çox yüksək gəlir əldə etmək olar [2]. Ümumdünya Turizm Təşkilatı (WTO) destinasiya anlayışını bu şəkildə izah etmişdir: yerli bir turizm destinasiyası bir ziyarətçinin ən azı bir gecə keçirdiyi fiziki bir məkandır. Destinasiya turistlərin istirahət etmək, gəzmək, vaxt keçirmək istəyəcəkləri destinasiyalardakı turistik cazibədarlıqları, təbii gözəllikləri, tarixi ünsürləri, festivalları, tədbirləri, gələn ziyarətçilərə təqdim etdiyi yemək-içmək imkanları, bölgəyə məxsus olan infrastruktur xüsusiyyətləri kimi ünsürlər əsasında formalaşan turistik məhsulların gələn ziyarətçilərə təqdim edildiyi bir ölkə, bölgə, şəhər və ya bir yer olaraq müəyyən edilmişdir [14, səh. 8]. Başqa bir izaha görə isə destinasiya “fərqli təbii özəllikləri və ya cazibədarlıqları olan və səfər edənlərin diqqətini cəlb edən bir yer”-dir. Destinasiyalar müvəqqəti
9 gecələmələr üçün səfər edənləri cəlb edən yerlər olmaqla, qitələrdən ölkələrə, əyalətlərə, bölgələrə, şəhərlərə və kəndlərə qədər dəyişən böyüklükdədir [29, səh. 3]. Turizm destinasiyası sahib olduğu müxtəlif turizm resursları ilə turistləri cəlb edən və intensiv şəkildə turist səfərlərinə ev sahibliyi edən, bir sıra qurum və təşkilatlar tərəfindən təmin edilən birbaşa və ya dolayı turizm xidmətlərindən yaranan qarışıq bir məhsuldur [12, səh. 3]. Yəni destinasiya turistlərə bütöv bir şəkildə destinasiya təcrübəsini təklif edən turizm məhsullarının cəmi və bir sıra istehlakçı üçün istehlakçı qərar və gözləntilərinin əsasında duran başlıca motivasiya faktoru olmaqla turizm sektorunun ən vacib tərkib hissələrindən biridir. Destinasiya nöqtəsi elə dəqiqliklə seçilməlidir ki, turistlər həmin məkana çatan zaman bu marşrutu seçməkdə yanıldıqlarını düşünməsinlər və gəldikləri ünvandan xoş təəssüratlarla ayrılsınlar [24, səh. 35].
Destinasiyalar araşdırılarkən destinasiya növləri və destinasiya xüsusiyyətlərinə nəzər salmaq çox vacibdir. Destinasiyalar əsasən altı qrupa bölünür: şəhər destinasiyaları, sahil destinasiyaları, dağ destinasiyaları, kənd destinasiyaları, orijinal destinasiyalar və bənzərsiz-ekzotik-xüsusi destinasiyalar [36, səh. 6]. Şəhər destinasiyaları Böyük şəhərlər turizm baxımından son dərəcə əhəmiyyətli yerlərdir. Turistik cazibədarlıqlara sahib olmaqla yanaşı, həm də iş yeri mərkəzləri kimi çıxış etmələri, konqres və yığıncaqlar üçün geniş imkanlara malik olmaları, təhsil sahəsində müxtəlifliklər və imkanlar, mədəni-ictimai həyatın olması və canlılığı səbəbindən bu şəhərlərə çox böyük tələb vardır. Böyük şəhərlər ən əhəmiyyətli turist destinasiyası növlərindən biridir və hər zaman turistlərin diqqətini cəlb edir. Şəhər ərazilərində təqdim edilən müxtəlifliyə görə turizm geniş yayılmağa başlamışdır. Bununla yanaşı paytaxtlar şəhər turizminin ən mühüm hissələridir. Paytaxtlar ölkələrin siyasi mərkəzləri olduğu üçün lobbi fəaliyyəti ilə məşğul olmaq və hökumət qərarlarına
10 təsir göstərmək istəyən iş adamlarının axınına məruz qalmaqdadır. Eyni zamanda, onlar tarixi, mədəni və simvolik rolları ilə də diqqət çəkirlər. Şəhər turizmi böyük şəhərlərin əksəriyyətinin iqtisadiyyatının əhəmiyyətli bir hissəsi olmaqla yanaşı şəhər inkişafı üçün də təsirli bir vasitədir [14, səh. 21]. Şəhərlərin öndə olan destinasiya mərkəzinə çevrilməsi üçün aşağıdakılara sahib olması çox önəmlidir [12, səh. 15]:
çoxmillətli şirkətlərin mərkəzlərinin sayı
xarici bankların və digər maliyyə şirkətlərinin sayı beynəlxalq təşkilatların mövcudluğu mədəni göstəricilər (muzeylər, incəsənət qalereyaları, kitabxanalar, teatrlar, opera zalları və təşkil olunmuş tədbirlərin sayı) intensiv mətbuat və elektron media fəaliyyəti ev sahibliyi edilən beynəlxalq turistlərin sayıbirbaşa uçuşların sayı və digər destinasiyalarla əlaqələrin sayı, telekommunikasiya şəbəkələri. Sahil destinasiyaları
Dəniz-qum-günəş ünsürlərinə malik olan və tətilə çıxmaq istəyənlərin bu ünsürlərə görə əsasən yay aylarında üstünlük verdikləri destinasiyalardır. Qloballaşma ilə məsafələr azalmış və insanların daha da uzaqlara səyahət etməsinə şərait yaranmışdır. Dağ destinasiyaları Qış aylarında xüsusilə qış idman növlərinə maraq göstərənlərin və qışın təbii gözəlliklərini görmək istəyənlərin üz tutduqları destinasiyalardır. Bundan əlavə elm adamları, idmançılar və gəzinti imkanlarından faydalanmaq istəyən insanlar da dağ destinasiyalarına maraq göstərirlər. Bunları nəzərə alaraq xüsusi proqram və turlar hazırlanır. İnsanlar əsasən həftə sonları şəhərin xaosundan uzaqlaşmaq, təbiətlə iç-içə olmaq üçün bu məkanlara üstünlük verirlər. Bununla yanaşı əhəmiyyətli iş əlaqələrinin inkişafı, Davos Forumu kimi siyasi və iqtisadi yığıncaqlar yeni bir bazar seqmentini cəzb edir və qış tətil bölgələri üçün mövsüm yaradır. Nəticədə də dağlıq bölgələr turizmdən böyük mənfəət götürür.
11 Kənd destinasiyaları Bütün bunlarla yanaşı kənd turizmi də sürətlə inkişaf etməkdədir. Kənd turizmi ferma turizmi, eko turizm və təbiət turizmi də adlandırılır. Kənd ərazilərində həyata keçirilən bütün növ turizm fəaliyyətləri kənd turizmi çərçivəsində dəyərləndirilə bilər. Kənd turizmi insanların yaşadıqları yerlərdən kənar kənd ərazilərinə olan ziyarətləri, bu ərazilərdə cütçülərin istehsal etdikləri mal və xidmətləri bölgənin təbii xüsusiyyətlərinə uyğun olan məkanlarda tələb edərək və regionda pul atırmaq istəklərini minimallaşdıraraq müvəqqəti gecələmələri zamanı yaranan hadisə və əlaqələrin bütünü şəklində ifadə edilir. Böyük şəhərlərdə yaşayan insanların şəhərlərdən qaçmaq, təbiətə və təbii olana qayıtmaq istəkləri ilə bu destinasiyalara olan tələbdə xüsusilə son illərdə böyük artım müşahidə olunur. Trekkinq, təbiət gəzintisi, kanoe, dağlıq turizm, quşları seyretmə, balıqçılıq, ovçuluq və s. kənd turizminə daxildir. Bundan əlavə turistlər bu kənd destinasiyalarında qala və bu ərazilərdə həyata keçirilən əkinçilik fəaliyyətlərində də iştirak edə bilərlər. Xüsusilə də heç kənd həyatı görməyən və şəhərlərdə yaşayıb böyüyən uşaqlar üçün bu fəaliyyətlər maarifləndirici xarakter daşıya bilər [14, səh. 21-23]. Kənd ərazilərindəki turizm bütün turizm fəaliyyətlərinin 10-20%-ni təşkil edir. Kənd əraziləri turistlərə etnik və coğrafi xarakterindən, tarixindən, fərqli mədəniyyətindən və kənd təbiətindən qaynaqlanan sehirli bir cazibə təqdim edir [16, səh. 7]. Orijinal ölkələrdəki destinasiyalar (3-cü Dünya ölkələri)
Orijinal ölkələrdəki destinasiyalar çox tez-tez üstünlük verilən destinasiyalardan deyildir. Turistlər turizmi məhdud şəkildə inkişaf etmiş yerlərdəki təcrübələrdən zövq alırlar. Daha çox Asiya, Cənubi Amerika və Afrikadakı inkişaf etməkdə olan destinasiyalar yerli əhali və pozulmamış təbiət ilə qarşılıqlı ünsiyyətdə olmaq üçün komfortlarından imtina etməyə hazır olan kiçik bir macərapərəst turist qrupunu cəlb edirlər. Bənzərsiz- Ekzotik- Xüsusi destinasiyalar 12
Bu destinasiyalarda yaşanacaq təcrübələr “həyat boyunca bir dəfə” şəklində təqdim olunur və yüksək ödəniş qarşılığında həyata keçirilir. Bu destinasiyalar orta hesabla bir turistin xəyalını gerçəkləşdirir və onlara xüsusi prestijli bir məhsul olaraq qiymət qoyulur və təqdim edilir, məsələn toy, balayı, yubileylər ya da xüsusi bir səyahət və ya stimul verici səyahətlər şəklindədir [14, səh. 23].
Cədvəl 1.1 Destinasiya növləri - Əsas hədəf bazarlar və həyata keçirilən fəaliyyətlər [36, səh. 7]
Destinasiya növü İstehlakçılar Fəaliyyətlər Şəhər İşgüzar-MICE Görüşlər-Stimulverici səyahətlər- Konfrans-Sərgilər Təhsil-Din-Sağlamlıq Boş vaxt Görməli yerlərə gəzinti-Alış-veriş-Şoular-Qısa fasilələr Sahil
İşgüzar-MICE Görüşlər-Stimulverici səyahətlər- Konfrans-Sərgilər Boş vaxt Dəniz-Günəş-Qum Dağ
İşgüzar-MICE Görüşlər-Stimulverici səyahətlər- Konfrans-Sərgilər Boş vaxt Xizək-Dağ İdman növləri-Sağlamlıq Kənd İşgüzar-MICE Görüşlər-Stimulverici səyahətlər- Konfrans-Sərgilər Boş vaxt İstirahət-Kənd təsərrüfatı-Maarifləndirici fəaliyyətlər-İdman Orijinal Üçüncü Dünya İşgüzar-MICE Biznes imkanlarının tədqiqi-Stimulverici səyahətlər Boş vaxt Macəra-Orijinal- Xeyriyyə-Xüsusi maraq
13 Cədvəl 1.1-in ardı
Bənzərsiz-Ekzotik-Xüsusi İşgüzar-MICE Görüşlər-Stimulverici səyahətlər- Uzaq və sakit bir yerdə dincəlmə Boş vaxt Özəl hadisə-Bal ayı-Yubiley
Bundan əlavə turistik destinasiyalar aşağıdakı şəkildə də qruplaşdırıla bilər [14, səh. 18]: 1. Etnik turizm və etnik destinasiyalar: Maraqlı etnik qrupların həyat tərzini və mədəni dəyərlərini izləmək məqsədiylə insanların etdikləri gəzintiyə etnik turizm deyilir. 2. Mədəni turizm və mədəni turistik destinasiyalar: İnsanların yaddaşlarında qalan bölgələri təkrar görmək, yox olmağa üz tutmuş həyat formalarını təkrar izləmək və bunlara təkrar qatılmaq məqsədiylə edilən gəzintilərə mədəni turizm deyilir. Bu turizm növündə insanlar ümumiyyətlə çöl və ya şəhərətrafı ərazilərdə yemək yemək, bölgənin geyim festivallarına, folkloruna qatılmaq və ya qədim əl sənətlərini görmək istəyirlər. 3. Tarixi turizm və tarixi turistik destinasiyalar: tarixi cəhətdən zəngin turistik yerləri və dəyərləri görmək, keçmişin əhəmiyyətli hadisələrini canlandıran səs və işıq nümayişlərinə qatılmaq, rəhbərlərlə kilsə və katedral gəzintiləri etmək və abidələri görmək və s. məqsədi ilə həyata keçirilən turizm fəaliyyətinə tarixi turizm deyilir. Tarixi turizmdə xüsusilə təşkilati-kütləvi gəzintilər edilə və böyük şəhərlərdə asan şəkildə gediləcək yerlərdə və ya mərkəzlərdə tarixi hadisələrin canlandırılması təşkil edilə bilər. 4. Ekoloji turizm və ekoloji turistik destinasiyalar: İnsanların təbiətə dönmək, insan-torpaq əlaqəsini qavramaq və ya buna qarşı həssaslıq qazanmaq məqsədiylə edilən gəzintilərə ekoloji turizm deyilir. İnsanları uzaq bölgələrə səfər etməyə cəlb edən bu turizm növündə etnik cazibədarlıqların yerinə, təbii-ekoloji cazibədarlıqlar başda gəlir. Ekoloji turizm ümumiyyətlə coğrafi xüsusiyyət daşıyır. İnsanlar daha çox 14 milli parkları, təbiətin möcüzələrini görmək, uzun məsafələri qət etmək, dağa dırmanmaq, qayıq ilə gəzinti etmək və düşərgə təşkil etmək istəyirlər. 5. Əyləncə (Əyləncə istiqamətli) turizmi və əyləncəli turistik destinasiyalar: İnsanların rahat bir mühitdə ictimai əlaqələri inkişaf etdirmək, günəş vannası qəbul etmək, müxtəlif idman fəaliyyətlərinə qatılmaq, şəfa duşları qəbul etmək, xoş və sakitləşdirici bir mühitdə olmaq məqsədiylə etdikləri gəzintiyə əyləncə turizmi deyilir. Əyləncə turizminin əsas məqsədi insanları rahatlıqla təmin etməkdir. 6. İşgüzar (iş məqsədli) turizm və işgüzar turistik destinasiyalar: Yığıncaq məqsədiylə edilən turizmə işgüzar turizmi deyilir. Konqres, simpozium, seminar, konfrans və kurslar bu yığıncaqların başında gəlir. İş gəzintiləri ümumiyyətlə digər turizm növlərindən biri və ya bir neçəsi ilə birgə həyata keçirilə bilər. Bir turistik bölgədə çox zaman birdən çox turizm imkanı olur. Məsələn, əsasən əyləncə imkanları təmin edən bir turistik bölgə eyni zamanda iş turizmi üçün (yığıncaqlar üçün) də əsas bölgə ola bilər. Bir ərazi destinasiya ola bilmək üçün bəzi özəlliklərə sahib olmalıdır. Həmin bu özəlliklər turistlərin bu destinasiyanı seçməsi və destinasiyanın inkişafında ən önəmli amillər kimi qiymətləndirilir [21, səh. 6]. Turistlər gözlənti və tələblərinə cavab verə bilən turizm destinasiyasını seçirlər. Turistlər destinasiyada istifadəsi asan olan xidmətlərin olduğu turist yönümlü cazibədarlıqlara meyl edirlər [3]. Destinasiyalar bir neçə fərqli özəlliklərə malik olurlar və bunlardan ən əsasları “cəlbedicilik, əlçatanlıq, imkanlar, müvafiq paketlər, fəaliyyətlər, köməkçi xidmətlər”-dir. Cəlbedicilik – destinasiya təbii, insan əlindən çıxmış, bir məqsədə xidmət etmək üçün hazırlanmış və miras olaraq keçmiş sivilizasiyalardan dövrümüzə çatmış əsərlər ilə xüsusi hadisələrin bütünüdür. Destinasiyanın əlçatanlığı dedikdə isə müxtəlif növ nəqliyyat vasitələri ilə bura səfər etmənin mümkünlüyü nəzərdə tutulur. Həmçinin destinasiyalarda yerləşdirmə, qidalanma, satınalma və s. turistik imkanlar olmalıdır. Müvafiq paketlər isə vasitəçilər və turizm üzrə səlahiyyətli şəxslər tərəfindən əvvəlcədən hazırlanmış tur və yaz gəzinti paketləridir. Fəaliyyətlər 15 dedikdə səfər zamanı turistlərin iştirak edə biləcəyi bütün fəaliyyət növləri nəzərdə tutulur. Destinasiyanın köməkçi xidmətləri təmin etməsi isə turistlərin hər an ehtiyac duya biləcəkləri bank, rabitə, poçt, qəzet köşkü, xəstəxanalar və s. xidmətlərin mümkünlüyüdür [11, səh. 78]. Laitinenə (2004) görə turistik destinasiyalarda aşağıdakı başlıca özəlliklər olmalıdır [4]: Destinasiyada mütləq turizmin inkişafını təmin edəcək infrastruktur olmalıdır. İnfrastrukturu təşkil edən faktorlar isə ictimai xidmətlər, nəqliyyat və digər sosial xidmətləri turistlərin istifadəsinə verir. Destinasiya turistlərin seçim zamanı diqqət yetirəcəkləri cazibədarlıqlara sahib olmalı və bu cazibədarlıqlar inkişaf etdirilməlidir. Destinasiyanın turizm marketinqi və planlaması effektiv olmalıdır. Destinasiya əlçatan olmalıdır.
Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|