Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети



Yüklə 467,74 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/5
tarix05.03.2017
ölçüsü467,74 Kb.
#10305
  1   2   3   4   5

АЗЯРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТЯЩСИЛ НАЗИРЛИЙИ 

 

АЗЯРБАЙЖАН ДЮВЛЯТ ИГТИСАД УНИВЕРСИТЕТИ 

 

 

Факултя : «Ямтяяшцнаслыг» 



Ихтисас : «Истещлак малларынын експертизасы вя маркетинги» 

 

 

Б У Р А Х Ы Л Ы Ш   И Ш И 



Мювзу:

 

Истещлак базарына дахил олан ятриййат-косметика малларынын  

                 истещлак  хассяляри вя кейфиййятинин експертизасы 

 

Ишин рящбяри: проф.Я.П.Щясянов 

Тялябя: 

Рамазанзадя Камал Гязянфяр

 

Бюлмя: азярбайжан (рус) 

Груп: 320

 

 

«Тясдиг едирям» 

Кафедра мцдири :__________ prof.Ə.P.HƏSƏNOV 

«___» __________ 

 

 

Б А К Ы   2015 

 


 

2

 



ПЛАН 

Эириш…………………………………………………………………..3 

Ы ФЯСИЛ  

Ы.1.Ятриййат-косметика малларынын истещсал инкишафы щаггында……6 

Ы.2. Ятриййат-косметика малларынын истещлакын ящямиййяти……….. 7 

Ы.3.  Ятриййат-косметика  малларынын  кейфиййятиня  верилян  ясас 

тялябляр…………………………………………………………………12 

Ы.4.  Ятриййат-косметика  малларынын  кейфиййятиня  формалашдыран 

амилляр.............................................................................................19 

ЫЫ ФЯСИЛ 

ЫЫ. 

Ятирййат-косметика 



малларынын 

тяснифат 

вя 

чешид 


характеристикасы………………………………………………………..31 

ЫЫ.1. Ятриййат-косметика малларынын кейфиййятинин лабораторийа цсулу 

иля тящлили……………………………………………………………….40 

ЫЫ.2.  Косметика  малларынын  кейфиййятинин  лабораторийа  цсулу  иля 

тящлили…………………………………………………………………..42 

ЫЫ.3. Тижарятя  дахил  олан  ятриййат-косметика  малларынын  кейфиййятинин 

експертизасы……………………………………………………………43 

ЫЫ.4. 


Ятриййат-косметика 

малларынын 

кейфиййятинин 

горунуб 


сахланмасына кюмяк едян амилляр………………………………….48 

Нятижя вя тяклифляр………………………………………………........54 

Ядябиййат……………………………………………………………..57 


 

3

 



 

Э И Р И Ш 

 

 

Ики  мин  ил  бундан  яввял  Чиндя  вя  Щиндистанда  биткилярдян  ятирли  йаьлары 



айырмаг  цчцн  дистилйасийа  иля  мяшьул  олмушлар.  Биткилярдян  алынан  ятирли 

маддяляр Гядим Мисирдя эениш тятбиг олунурду. Орадан ятриййат Йунаныстана, 

даща сонра ися Ромайа йайылды. 

 Ялiкимйанын  инкишафы  нятижясиндя  орта  ясрлярдя  ефирйаьлы  биткилярин 

юйрянилмяси  вя  истифадяси  сащясиндя  важиб  аддымлар  атылды.  Ярябляр  тяряфиндян 

говужу  гурьунун  (кубун)  кяшф  олунмасы  ятриййат  истещсалы  технолоэийасыны 

ящямиййятли дяряжядя ирялийя апарды. Ятирли маддялярин  емалында  ефир йаьларынын 

айрылмасы технолоэийасы юйрянилди. 

 Интибащ  дюврцндя  ися  ятриййат  маллары  Италийада,  Франсада,  Алманийада 

вя диэяр Авропа дювлятляриндя эениш йайылмаьа башлады. 

 Мцасир  дюврдя  щяр  бир  юлкядя  ятриййат-косметика  маллары  мядяни 

инсанларын эиэийеник вя естетик тялябатыны юдяйян бир васитяйя чеврилмишдир. Мящз 

бу сябябдян дя ятриййат-косметика маллары истещлак базарында юз чякисиня эюря 

ящямиййятли йер тутур. 

 Республикамызда  бу  груп  маллара  олан  тялябат  ясасян  йахын  вя  узаг 

хариждян  эятирилян  маллар  щесабына  юдянилир.  Айры-айры  груплар  цзря  харижи 

ятриййат-косметика малларынын хцсуси чякиси 75-80% тяшкил едир. 

 Ятриййат-косметика  маллары  харижи  юлкялярдяки  3  миня  йахын  фирма 

тяряфиндян истещсал олунур. Лакин  онларын 50%-дян чоху 10 ири фирманын  ялиндя 

жямлянмишдир  ки,  бунларын  да  мящсуллары  Азярбайжан  базарында  эениш  шякилдя 

истещлакчылара тягдим едилир. Бунлара ашаьыдакы фирмалар дахилдир: «Прожтер анд 

Эамбле»  (Проктер  янд  Эембл)  –  АБШ,  «Ревлон»  -  Инэилтяря,  «Флормар»  - 

Алманийа, «Лонда» - Алманийа, «Велла» - Алманийа. «Лумене» - Финландийа, 


 

4

«Орифламе» (Орифлейм) – Исвечря, «Л



Ореал» - Франса, «Виплине», «Фармаси» вя 

с. 

 АБШ  ятриййат-косметика  малларынын  бцтцн  дцнйа  цзря  цмуми  щяъминин 



3/1  щиссяси  гядяр  истещсал  едир.  Ятриййат-косметика    малларынын  структурунда 

косметика  маллары  хцсуси  чякийя  маликдир.  Яксяр  юлкялярдя  ятриййат  малларынын 

пайына 9-11% дцшцр. Истисналыг тяшкил едян юлкяляр Йапонийа – 3% вя Франсадыр 

– 30%. 


 Харижи 

юлкялярдя 

ятриййат-косметика 

маллары 


сянайеси 

чешидин 


эенишлянмясиня эюря истещлак маллары истещлакчылары арасында 5-жи йери тутур. Беля 

ки,  1987-жи  илдя  гадынлар  цчцн  йени  ятирляр  6  эцндян  бир,  1997-жи  илдя  щяр  43 

саатдан бир, 1998-жи илдя ися щяр эцн йаранырды.  

 Гейд  етмяк  лазымдыр  ки,  юлкямизин  истещлакчы  базарында  Русийадан 

эятирилмиш  ятриййат-косметика  маллары  да  юз  чякисиня  эюря  мцяййян  йер  тутур 

(15-20%).  Бунларын  ичярисиндя  косметика  маллары  (шампунлар,  сач  лаклары, 

киршанлар,  ласйонлар  вя  с.)  даща  чох  цстцнлцк  тяшкил  едир.  Бу  маллар  ясасян 

ашаьыдакы  фирмалара  аиддир:  «Чистая  линия»  (Москва),  «Нивеа»  (Москва), 

«Калина»  консерни  (Йекатеринбург)  «Северное  сиaние»  (Санкт-Петербург),  

«Невскаya косметика» (Санкт-Петербург) вя диэярляри.  

 Тяяссцфля  гейд  етмяк  лазымдыр  ки,  юлкямиз  щяля  юз  малы  иля  ятриййат-

косметика базарында танына билмир. Бахмайараг ки, базардакы бязи косметика 

маллары (ласйонлар, кремляр, тозлар вя с.)  йерли истещсала мяхсусдур. Лакин беля 

малларын  рягабят  габилиййяти  чох  зяифдир  вя  бунун  арадан  галдырылмасы 

йолларынын  ахтарылмасы  вахты  артыг  эялиб  чатмышдыр  (йени  елми-тядгигат 

мцяссисяляринин  йарадылмасы,  йени  технолоэийанын  гурулмасы,  мал  щаггында 

информасийайа мцасир йанашма, реклам иши вя с.). 

 Истещлакчы  базарында  ятриййат-косметика  малларынын  чешидинин  эениш 

олмасына  бахмайараг  бу  груп  маллар  кейфиййят  бахымындан  щеч  дя  щямишя 

истещлакчы  тялябини  юдямир.  Чох  вахт  истещлакчылара  сахта  маллар  сатылараг 

истещлакчы щцгуглары позулур. 


 

5

 Бу  бахымдан  щазырки  бурахылыш  иши  ящямиййятли  мювзуйа  щяср  олунур. 



Бурахылыш 

ишиндя 


ятриййат-косметика 

малларынын 

истещлак 

хассялярини 

формалашдыран  амилляр  тящлил  едилмишдир.  Ятриййат-косметика  малларынын  тижарят 

чешидинин  тящлилиндя  мцхтялиф  юлкялярин  фирмаларынын  малларынын  хцсусиййятляри 

верилмишдир. 

 Щямчинин бурахылыш ишиндя ятриййат-косметика малларынын кейфиййяти тящлил 

едилмиш,  кейфиййятин  гиймятляндирилмяси  цсуллары  вя  кейфиййятин  сахланылмасына 

тясир  едян  амилляр  характеризя  едилмишдир.  Ишин  сонунда  апарылан  тящлилляр 

цмумиляшдириляряк мювзу иля баьлы тяклифляр иряли сцрцлмцшдцр.  

Ямтяянин  кейфиййяти  бир  сыра  амиллярдян  асылыдыр  ки,  бунлар  да  цч  група 

бюлцнцр:  ямтяянин  кейфиййятиня  билаваситя  тясир  едян  амилляр,  кейфиййяти 

стимуллашдыран  амилляр,  ямтяянин  кейфиййятинин  сахланмасыны  тямин  едян 

амилляр. 

Бцтцн бу амилляр йа гаршылыглы фяалиййят эюстярир, йахуд сярбяст щалда тясир 

едир. 

Ямтяянин  кейфиййятиня  билаваситя  тясир  едян  амилляря,  хаммалын, 



материалларын  комплектляшдиржи  мямулатларын,  мямулатын  конструксийасы 

(лайищяляндирмя  вя  моделляшдирмя)  технолоъи  просеслярин  кейфиййяти  (норматив 

сянядляр, аваданлыглар, ишчилярин ямяйинин кейфиййяти). Кейфиййяти  стимуллашдыран 

амилляря  сосиал  вя  игтисади  мягсядяуйьунлуг,  щямчинин  истещсалын  еффектлийи, 

ишчилярин мадди мараьы вя санксийалар аиддир. 

Истещсалдан  истещлакчыйа  чатдырылмасыны  тямин  едян  амилляря  кейфиййятин 

сахланмасыны  тямин  едян  амилляр  аиддир  ки,  бунлара  да  габлашдырма, 

маркаланма,  дашынма  вя  сахланма  шяртляри,  сатышы  вя  малын  истисмар  шяраити 

аиддир. 

Бурахылыш    ишим  мящз  ятриййат-косметика  малларынын  кейфиййятинин 

експертизасына щяср едилмишдир. 

 


 

6

 



 

 

Ы ФЯСИЛ 



Ы.1.Ятриййат-косметика малларынын истещсал инкишафы щаггында 

 

Ятриййат  васитяляринин  истещсалы  гядим  Шяргдя  йаранмышдыр.  Илк  духулар 

«тцстцлц  духулар»  олуб.  Бу  духулар  чичяклярин,  биткилярин  тохумларындан, 

кюкляриндян  ятриййат  йаьлары  алыблар.  2000  ил  бундан  яввял  Чиндя  вя 

Щиндистанда  биткилярдян  ятирли  йаьлары  айырмаг  цчцн  дистилйасийа  иля  мяшьул 

олублар.  Биткилярдян  алынан  ятирли  маддяляр  Гядим  Мисирдя  эениш  тятбиг 

олунурду. Орадан ятриййат сащяси Йунаныстана, даща сонра Ромайа йайылды. 

Ялкимйанын  инкишафы  нятижясиндя  орта  ясрлярдя  ефир  йаьы  биткиляринин 

юйрянилмяси  вя  истифадяси  сащясиндя  важиб  аддымлар  атылды.  Ярябляр  тяряфиндян 

говужу  гурьунун  (кубун)  кяшф  олунмасы  ятриййат  истещсалы  технолоэийасыны 

ящямиййятли дяряжядя ирялийя апарды. Ятирли маддялярин  емалында  ефир йаьларынын 

айрылмасы технолоэийасы юйрянилди. 

Истещсал дюврцндя ися ятриййат маллары Италийада, Франсада, Алманийада вя 

диэяр  дювлятляриндя  инкишаф  етди.  Бир  гядяр  сонра  бу  инкишаф  юзцнц  Русийада 

эюстярди. 

Русийада  ятриййат  васитяляриндян  илк  дяфя  жювщяр  алынырды.  Биткилярин 

йарпагларындан,  эювдясиндян  ширя  чякирдиляр.  Наня  жювщяр  ширяси  илк  дяфя 

Русийада  истещсал  олунуб.  Русийада  христианлыьы  гябул  етдикдян  сонра  ятриййат 

васитяляриндян дини мярасимлярдя вя мяишятдя истифадя олунурду. 

Косметиканын  вятяни  Шярг  сайылыр.  Косметологийа  сащясиндя  илк  мялумат 

китабы Мисир шащзадяси Клеопатра тяряфиндян йазылыб. Косметиканын бешийи Мисир 

сайылыр. 

 

 


 

7

 



 

Ы.2. Ятриййат-косметика малларынын истещлакын ящямиййяти 

 

2009-cу  илдя  Азярбайжан  харижи  тижарят  сащясиндя  йцксяк  нятижяляря  наил 



олмушдур. Бу дювр  ярзиндя юлкямиз 135  харижи дювлятлярля  тижарят ямялиййатлары 

апармыш, харижи тижарят дювриййясинин цмуми щяжми 8558,4 милйон АБШ доллары, 

о жцмлядян, идхал 4211,2 милйон, ихраж 4347,2 милйон доллар олмушдур. Тижарят 

дювряиййясинин 50,8 фаизини ихраж, 49,2 фаизини идхал тяшкил етмишдир. Харижи тижарят 

ялагяляринин  72,5  фаизи,  о  жцмлядян  идхалын  65,6,  ихражын  20,8  фаизи  МДБ  цзвц 

юлкяляри  иля  апарылмышдыр.  2008-жи  иля  мцгайисядя  харижи  тижарят  дювриййясинин 

цмуми щяжми 20,0 фаиз, о жцмлядян идхал 19,8 фаиз, ихраж 20,2 фаиз артмышдыр. 

2009-жу ил ярзиндя Азярбайжандан 3308,6 милйон доллар дяйяриндя 9033,1 

мин тон нефт вя нефт мящсуллары ихраж олунмушдур. Нейт вя нефт мящсулларынын 

94,9 фаизи узаг харижи дювлятляря, 5,1 фаизи МДБ юлкяляриня эюндярилмишдир. 

2009-жу 

илдя 


Азярбайжанын 

Италийа, 

Русийа, 

Тцркийя, 

Франса, 

тцркмянистан,  Сингапур,  Бирляшмиш  Краллыг,  Алманийа,  Чин,  Украйна, 

Эцржцстан,  Иран,  Исраил,  Америка  Бирляшмиш  Штатлары  иля  тижарят  ялагяляри  диэяр 

юлкялярля  мцгайисядя  даща  эениш  олмушдур.  Харижи  тижарят  дювряиййяиснин  16,5 

фаизи  Италийа,  11,7  фаизи  Русийа,  6,9  фаизи  Тцркийя,  6,2  фаизи  Франса,  6,0  фаизи 

Тцркмянистан,  5,9  фаизи  Сингапур,  4,6  фаизи  Бирляшмиш  Краллыг,  3,4  фаизи 

Алманийа, 3,2 фаизи Чин, 3,1 фаизи Украйна, 3,0 фаизи Эцржцстан, 2,8 фаизи Иран, 

2,4 фаизи Исраил, 2,2 фаизи Америка бирляшмиш Штатларынын пайына дцшцр. 

Идхал  ямялиййатларынын  17,0  фаизи  Русийа,  9,1  фаизи  Бирляшмиш  Краллыг,  9,1 

фаизи  Сингапур,  7,4  фаизи  Тцркийя,  6,1  фаизи  Алманийа,  5,8  фаизи  Тцркмянистан, 

5,4 фаизи Украйна, 4,1 фаизи Чин, ихражын  30,3 фаизи Италийа, 9,4 фаизи Франса, 6,6 

фаизи Русийа, 6,3 фаизи Тцркийя, 6,3 фаизи Тцркмянистан, 4,8 фаизи Эцржцстан, 4,5 

фаизи Исраил иля апарылмышдыр. 


 

8

Лакин бу маллар ичярисиндя тижарятдя тутдуьу йериня эюря азлыг тяшкил едян 



мал  групларда  вардыр.  Лакин  онун  ящали  арасында  йайылмасына,  щятта  аз  гала 

эцндялик  тяляб  олунан  мал  нцмунясиня  чеврилян  мал  груплары  да  вардыр. 

Бунлардан  биридя  ятриййат  -  косметика  малларыдыр.  Тяйинатына,  тятбиги  сащясиня 

эюря мцхтялиф маркаларда истещсал олунур. Истещсал йериндян асылы олараг онларын 

гиймяти  дя  дяйишмялидир.  Йалныз  ону  демяк  кифайятдир  ки,  50  мг  тарада 

габлашдырылмыш франсыз ятринин гиймяти чох вахт 100-270 доллар арасында дяйишир. 

Чох актуал олан мювзунун ишлянмяси мягсядя уйьундур. 

Ашаьыда  ики  жядвялдя  бу  груп  малларын  динамик  дяйишмяси  айдын  щисс 

олунур. Лакин бязи малларын (сабунларын, синтетик йуйужу васитялярин) бу група 

аид едилмяси, онларын тяркибиндя олан ятирли маддялярля ялагядардыр. 

 

Ямтяя  дювриййясинин  гурулушунда  айры-айры  малларын  йекунуна  эюря  фаизля 

эюстярижиси. 

Жядвял 1. 

Ямтяяляр  2005  2006  2007  2008  2009  2010  2011 

Синтетик 

Йуйужу 

васитяляр 



0,39 

0,48 


0,59 

0,58 


0,60 

0,54 


0,59 

Ял-цз 


сабунлары 

0,20 


0,21 

0,22 


0,22 

0,23 


0,21 

0,19 


Ятриййат 

Косметика 

маллары 

1,23 


0,23 

0,25 


0,28 

0,30 


0,32 

0,32 


 

 

 

 

 

9

 



 

 

2011-жу илдя мцщцм нюв мящсулларын идхалы. 

 

Жядвял 2. 

Мящсулун 

ады 

мигдар 

Жями идхал МДБ 

О жцмлядян узаг 

харижи юлкяляр 

Мябляь 

мин.тон 

мигдары 

Мябляьи 

мин.тон 

мигдары  Мябляьи 

мин.тон 

Ятирййат, 

косметика 

6169,3 


3242,5 

2670,9 


1317,8 

3498,4 


1924,7 

Синтетик 

Йуйужу 

васитяляр 



15093,7 

13704,8 


1082,2 

827,0 


14011,5  12877,8 

 

Ашаьыда план цзря ишин ижрасы йериня йетирилмишдир. 



Щазырда  юлкямиздя  истещлак  базарында  ятриййат-косметика  малларынын 

яксяриййятинин харижи – идхал маллары тяшкил едир. Яввялляр Азярбайжан базарында 

йерли  вя  совет  мяканындан  ятриййат-косметика  маллары  дахил  олараг  цмуми 

ятриййат-косметика  малларынын  щяжминин  60-75%-ни,  диэяр  харижи  юлкялярдян 

дахил олан ятриййат-косметика маллары 30-40%-ни тяшкил едирди. 

Харижи юлкялярдя ятриййат-косметика маллары иля щазырда мяшьул олан 3000 

мин  фирма  фяалиййят  эюстярир.  Цмуми  ятриййат-косметика  малларынын  истещсалы 

дцнйа  цзря  ян  ири  10  фирманын  ялиндя  жямлянмишдир.  Бунлара  «Проктер  Анд 

Эембле»  -АБШ,  «Ревлон»  -  Инэилтяря,  «Флорена»  -  Алманийа,  «Лонда»  - 

Алманийа,  «Wella»  -  Алманийа,  «Лумене»  -  Финландийа,  «Орифламме»  - 

Исвечря, «Лореал» - Франса. 


 

10

Ятриййат-косметика  малларынын  цмумдцнйа  истещсалынын  1/3  щиссясини 



АБШ  тяшкил  едир.  Ятриййат-косметика  малларынын  чешид  гурулушунун  хцсуси 

чякисинин яксяр щиссясини косметика маллары тяшкил едир. 

Бязи  юлкялярдя  ятриййат  малларынын  цмцми  щяжми  мал  ьтдювриййясинин  9-

11%-ни тяшкил едир. Лакин бу фяргли олараг Йапонийада 3%, яксиня франсада ися 

30%-и тяшкил едир. 

Яввялляр  харижи  юлкялярдя  ятриййат-косметика  малларынын  чешидинин 

йениляшмясиня эюря 43-6 эцндян бир олдуьу щалда щазырда щяр эцн щесаб едилир. 

Щазырда  Азярбайжан  истещлак  базарына  ики  истигамятдя  йяни  Русийадан 

(Кечмиш  Совет  мяканындан)  вя  диэяр  юлкялярдян  ятриййят-косметика  маллары 

дахил  олмагдадыр.  Русийа  малларынын  хцсуси  чякисинин  аз  олмасы  онун  рягабят 

габилиййятли  аз  мал  истещсал  етмясидир.  Онларын  габлашдырылма  дизайны,  ямтяя 

информасийасынын зяиф олмасынын вя истещлак хассяляринин ашаьы олмасыдыр. 

Русийада  технолоэийанын  сон  иллярдя  кюклц  шякилдя  дяйишмяси,  бу  сащяйя 

хцсуси диггят йетирилмяси нятижясиндя щазырда 120-йя йахын йени компанийаларын 

йаранмасына  сябяб  олмушдур.  Бунларын  ичярисиндя  щям  узаг  тарихи  олан,  щям 

дя  чох  йени  олмасына  бахмайараг,  хцсуси  мювгейя  малик  олан  компанийалар 

да  вардыр.  Бу  мцяссисяляр  Азярбайжан  истещлак  базарында  хцсуси  ряьбятля 

гаршыланыр.  Бунлара  АО  «Свобода»,  «Рассвет»,  «Новая  Заря»,  «Грамония 

Плюс»  -  Москва,  «Калина»,  «Северное  Сияние»,  «Грим»  -  Санкт  Петербург 

вя с. компанийалардыр. 

Щазырда  чох  кичик  тибби-биолоъи  фирмалар  чичяк  вя  биткилярдян  алынан  бир 

сыра  цз  кремляри,  ятриййатлар  мясялян  «Нярэиз»,  «Газели»  кими  цз  кремляри 

щазырланыр.  Мцхтялиф  ятрили  сулар,  йаьлар  базара  йенижя  дахил  олур.  Бунларын 

цмуми  щяжми  ятриййат-косметика  малларынын  истещлакынын  0,1  щиссясини  тяшкил 

едир. 

Сон  илляр  бизим  республикамызда  Русийадан  дахил  олан  маллара  даща 



инамла  йанашылыр.  Беляки,  бу  маллар  еколоъи  тямиз,  хаммал  ясасянда 

щазырланмагла чох сярт вя жидди стандартларла тянзимлянир. Бунлара: 



 

11

 «Косметика кремляри» -  ГОСТ 29189-91 



«Декоратив косметика» - ГОСТ 28767-90 

«Йаьлар ясасында декоратив косметика» - ГОСТ 28767-90 

«Синтетик ПАВ ясаслы шампунлар – ТУ 9158-019-033-5018-93 

«Маникур лаклары» - ТУ 217РФ85-89 

«Органолептик тядгигатын гайдалары» - ГОСТ 29188-0-91 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

12

 



 

Ы.3. Ятриййат-косметика малларынын кейфиййятиня верилян ясас тялябляр 

 

Ятриййат-косметика малларынын истещлак хассяляри ашаьыдакылардыр: 



    - функсионал хассяляр; 

    - естетик хассяляр; 

    - тящлцкясизлик хассяляри; 

    - етибарлылыг хассяляри; 

    - ергономик хассяляри. 

 

Функсионал хассяляр.  

Функсионал хассяляр ятриййат-косметика малларынын ясас тяйинаты иля мцяййян 

едилир. Ятриййат малларынын ясас тяйинаты дярийя, сача, эейимя, щавайа хошаэялян  

гоху вермякдир. 

Ятриййат  композисийасы  мцхтялиф  учужулуг  габилиййятиня  малик  олан  ятирли 

маддялярдян йарадылыр. Буна эюря дя  ятриййат мящсулларынын ийи яввялдян ахыра 

гядяр ейни олмур. 

Ятриййат  малларынын  ийи  3  мярщялядя  йайылыр  ки,  бунлар  да  тядрижян  бири 

диэяриня кечир: башланьыж мярщяля, ясас мярщяля, галыг мярщяляси. 

Ийин давамлыьы – ятриййатын щяр щансы сятщя чякилмясиндян башлайараг уйьун 

мясафядян ийин щисс олунмасы давамлыьыдыр. Бязи харижи юлкялярдя ийин давамлыьы 

дедикдя  ийин  там  щисс  олунмасы  цчцн  лазым  олан  мцддят  нязярдя  тутулур. 

Ятирлярин  (духи)  ийинин  давамлыьы  7-8  саат  олур.  Мцшащидяляр  эюстярир  ки, 

габагжыл ширкятлярин истещсал етдийи ятирлярин галыг ийи бир-нечя сутка ярзиндя щисс 

олунур. 


Ийин давамлыьына ятирли маддялярин бухарланмасы (учмасы) тясир едир. Учужу 

маддялярдян йарадылмыш гатышыг йцксяк бухарланма сцрятиня малик олур вя ятир  

аз  давамлы  алыныр.  Сцни  олараг  (гоурйужуларын  тяркибя  дахил  едилмяси  иля)  ятирли 


 

13

маддялярин  бухарланмасыны  лянэитмяк  вя  ийин  давамлыьыны  йцксялтмяк 



мцмкцндцр. 

Чох  щалларда  ятирлярин  ийинин  давамлыьыны  онларын  тяркибиндяки  жювщяр 

гатышыьынын  мигдарынын  йцксялдилмяси  йолу  иля  ялдя  едирляр.  Лакин  ятирли 

маддялярин  жювщяр  тяркибинин  йцксялдилмяси  щямишя  лазыми  еффект  вермир,  ий 

кобудлашыр, гохунун зярифлийини, инжялийини итирир. 

Одекалонлар вя ятирли сулар (эиэийеник ятриййат) цчцн ийин истещлак давамлыьы 

йцксяк  олмамалыдыр,  беля  ки,  онларын  ясас  тяйинаты  тяравятляндирижи  вя 

дезинфексийаедижи тясирдир. 

Косметик  васитялярин  ясас  функсийасы  –  дярини,  сачлары,  дишляри  тямизлямяк, 

дярини 


нямляндирмяк 

вя 


гидаландырмаг, 

сачлары 


вя 

дырнаглары  

мющкямляндирмяк; сойугламаны арадан галдырмаг; инсанын харижи эюрцнцшцня 

эюзяллик вермякдян ибарятдир. Декоратив косметика цчцн ясас функсионал хасся 

рянэдир. 

Тяйинатындан  асылы  олараг  косметик  васитялярин  йериня  йетирдикляри 

функсийалар  мцяййян  хцсусиййятляря  маликдир.  Беля  ки,  шампунлар  цчцн  бу  – 

йума вя кюпцклянмя габилиййятидир; дырнаг лаклары вя емаллары цчцн адэезийа, 

гурума габилиййятидир вя с. 

 

Естетик хассяляр.  

Ятриййат  малларынын  естетик  хассяляри  майенин  хариъж  эюрцнцшц,  онун 

шяффафлыьы,  рянэи,  габлашдырманын  формасы  вя  дизайны,  маркаланманын 

кейфиййяти, цслуб истигамятидир. 

Ятриййат  майесинин  шяффафлыь  жювщяр  гатышыьынын  спиртдя  там  щялл 

олунмасындан асылыдыр. Ятриййат имтещсалында зяриф сцзэяжлярин тятбиги тамамиля 

шяффаф ятирлярин алынмасына имкан верир. 

Ятриййат  майесинин  бойанмасы  гатышыьын,  бойагларын  рянэиндян  асылдыр. 

Важиб  шяртдир  ки,  истифадя  олунан  цзви  бойаглар  суда  йахшы  щялл  олунан  вя 

парчада чятин эедян лякяляр йаратмайан олсунлар. 


 

14

Габлашдырманын 



дизайны 

ятриййат 

малларынын 

кейфиййятинин 

гиймятляндирилмясиня,  онун  рягабят  габилиййятиня  тясир  едян  мцщцм  амилдир. 

Беля ки, бу чох вахт ятир сечиминдя ясас истещлак эюстярижисиня чеврилир.  

Мяшщур  фирмаларын  ятриййат  малларынын  бир  гисминдя  дяйярин  70%-и  ятриййат 

тарасынын – ятир габынын (флакон) пайына дцшцр.  

Ятирлярин  естетик  вя  емосионал  олараг  гавранылмасында  ясас  рол  ятир  габына 

мяхсусдур.  Ятир  габлары  йцксяк  инжясянятин  хцсуси  сащясидир.  Онун  ясас 

мягсяди  дягиг  форма  хятляри,  щяжм  вя  рянэлярля  «учужу»  гоху  щаггында 

истещлакчыда  илкин  тяяссцрат  йаратмагдыр.  Габлашдырма  дизайнынын  мягсяди 

тякжя  ятриййат  майесинин  гохусунун  характерини  якс  етдирмякдян  ибарят  дейил, 

щям  дя  онда  йени  фикир  чаларларынын  олмасыны  хябяр  вермяли,  эизли  тяряфлярин 

олмасыны нязяря чарпдырмалы, она юзцнямяхсус ня ися ялавя етмялидир. 

Мцасир  дюврдя  ятир  габлары  дизайн  цслубуна  эюря  ашаьыдакы  нювляря 

бюлцрляр. 

Минималистик  дизайн  –  ятир  габларынын  формасы  садядир,  габарыгдыр, 

бязяксиздир. Габлар дашыдыглары ятриййатын гохусуна уйьундур – садя, тямиз вя 

давамлы.  Тутгун  юртцлц  шцшя  вя  металын  бирляшмяси  тяравят  вя  сяринлик  щисси 

йарадыр, ясябляри сакитляшдирир, йорьунлуг щиссини азалдыр. 

Гохулары:  «ЪКБ»  (си  кей  би),  «ЪК  Оне»  (си  кей  ван),  «Ъонтрадиътион» 

(контрадикшн),  «Ъоол  wатер  wоман»  (кул  ватер  вуман),  «Паъо»  вя  «Паъо 

Енерэй» вя с. 

Щяссас  дизайн    -  габларын  формасы  цчбужаглы,  чохбужаглы,  пирамида,  конус 

формасында  олур,  сакит  цслубу  характеризя  едир.  Вязиййятдян  вя  шяхсиййятдян 

асылы олараг яняняви, щяссас вя йа ехстравагант гавраныла билян. 

Гохулары: «Ъщамрс Елйсес» (Шамз Елизе), «Тресор» (Трезор). 

Зяриф  дизайн  –  дцзбужаглы  вя  йа  квадрат  формадыр.  Бу  габлар  еля  тясир 

баьышлайыр  ки,  санки  онун  ичярисиндя  ня  ися  чох  гиймятли  вя  надир  бир  шей  вар. 

Онлар чох зярифдыр, юз мязмуну щаггында тез тяяссцрат йарадыр: бу ятир габлары 

даща чох классик вя жидди гохулу олур. 



 

15

Гохулары:  Келвин  Клйайндан  «Етеннитй»  (Етеннити),  Шанелдян  «Аллуре» 



(Алйур) вя б. 

Ъидди  дизайн  –  узадылмыш,  чох  садя  вя  лаконик  формадыр.  Бу  мцасир 

цслубдур, жялд щяйат темпи  ящвал-рущийяси йарадыр. Беля формалы ятир габынын иш 

столунун цзяриндя дя йери вар, зяриф чантада да. 

Гохулары:  Гуччидян  «Енвй»  (Енви),  Елизабет  Ардендян  «5тщ  Авенуе»  (5-ъи 

Авенйу), Йоъи Йаматотодан «Уоэщи» (Йоъи). 

Ексентрик  дизайн  –  мюжцзяли,  екстравагант  формайа  малик  олур,  гейри-ади 

гохуйа  малик  олмасы  тяяссцратыны  йарадыр.  Ориъинал  габлар  ойунжаг,  йахуд 

декоратив елемент тясири баьышлайыр, щятта бош габы беля мяфтун едир. 

Гохулары  –  «Ле  Рои  Солеил»  (Ле  руа  солейл),  Салвадор  Далидян  «Сониа 

Рйкиел» (Сонйа Рикел) вя башгалары. 

Романтик  дизайн  –  овал,  даиряви,  щяжмли  йахуд  йасты  формалара  малик  олур 

ки, бунлар да гадын силуетини хатырладыр. 

Даиряви  формалы  габы  ялдя  тутмаг  чох  ращатдыр.  Бу  формада  мящяббят  вя 

гадынлыг  щисси  бирляшяряк  сакитлик  вя  щармонийа  йарадыр.  Бу  ятирляр  даща  чох 

«ясябсакитляшдирижи» васитя кими гавранылыр. 

Гохулары  –  Ести  Лаудердян  «Плеасурес»  (Плеже)  вя  «Беаутифул»  (Бйутяфул), 

Хлоедян «Инноъенъе» (Иннокянс) вя б. 

Ятриййат  вя  дяб.  Ятриййат  да  эейим  кими  дябин  дяйишкянлийиня  мяруз  галыр. 

Лакин чох тез-тез дяйишмир. 

«Мярщяляли» гохулар ятриййатда тяхминян 7-10 илдян бир йараныр. Ятриййатда 

дяб  яняняси  юзцнц  мцхтялиф  дюврляр  цчцн  цстцн  тутулан  ятирлярин  характерик 

хассяляринин ижтимаилийиндя (цмумилийиндя) эюстярирди.  

60-жи  иллярин  сону,  70-жи  иллярин  яввялляриндя  бунлар  йарпаг  вя  от  ийли  «йашыл» 

гоху характериня  малик   эцл  ятирляри олмушлар. 1977-жи илдя «Опиум» гохусу 

йарадылды, бу гоху «Маэи» ятирляриндя инкишафыны тапды.  

Бу  ятирляр  Шярг  типли  гохуларла  зянэин  идиляр.  80-жи  иллярин  орталарында  дяри, 

гятран,  одунжаг,  шипр  чаларлы  емосионал  гохулар  дябдя  цстцнлцк  тяшкил  етмяйя 

башлады. 80-жи иллярин сонунда ися дябдя эениш битки чаларлары  йайылмаьа башлады. 


 

16

Бу  ятирлярдя  битки  гохулары,  чийяляк,  гарпыз  габыьы  гохулары,  мейвя  нотлары 



цстцнлцк  тяшкил  едирди.  Америка  истигамятли  ятирляр  «Етернитй»  (Етернити), 

«Мечта» (Мечта), «Розовый опал» (Розовый опал) даща чох дябдя иди.    

Сон дюврлярдя  ятриййатда франсыз вя американ цслублары бир-бирини явяз  едир. 

Франсыз  цслубунда  –  ятир  юз  гохусуну  тядрижян  ачыр,  американ  цслубунда  ися 

тез. Американ цслубунда ятир юз гохусуну бирбаша ачараг ширин, ширин-эцл типли 

олур вя ишэцзар щяйат цчцн нязярдя тутулур. 

Косметика  малларынын  естетик  хассяляриня  онларын  харижи  эюрцнцшц,  тяркиби, 

ийи,  мящлулун  рянэи,  габлашдырманын  дизайны,  мялуматын  ифадялилийи,  цслуб 

истигамяти аиддир. 

Косметика  малларынын  цслубу  мямулатын  мязмуну  иля  харижи  тяртибатынын 

гаршылыглы  ялагясиндя  якс  олунур.  Бир  чох    маллар  цчцн  фирма  цслубу 

характерикдир.  Бу  дягиг  ифадя  олунмуш  ващид  цслубдур  ки,  фирманын  имижини 

мцяййянляшдирир вя ян чох габлашдырманын фярди тяртибатында юзцнц эюстярир. 

Декоратив  косметика    дябин  тясириндян  асылыдыр  ки,  о  да  чох  шылтаг  вя 

дяйишкяндир. 

 

 



 

 

 



 

 

 



Yüklə 467,74 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin