Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 fevral 2014-cü il tarixli
Addım 7: uşaqlıq boşluğu möhtəviyyatının sorulması
Yüklə 408,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Addım 7: uşaqlıq boşluğu möhtəviyyatının sorulması:
hazırlanmış aspirator kanyulaya birləşdirilir
düyməcik basılaraq, vakuum xaric edilir
hər istiqamətdə yüngül və yavaşca 180° fırladılmaqla, daxilə- xaricə hərəkətlərdən istifadə edilməklə uşaqlığın daxilində olan möhtəviyyat xaric edilir (Şəkil 4)
möhtəviyyat xaric edildikdən sonra barmaq düyməciklərdən çəkilir, kanyula aralanır və ya çıxarılır
Uşaqlıq boşluğu möhtəviyyatının sorulması (Managing Complications in Pregnancy and Childbirth. A guide for midwives and doctors.
22 http://hetv.org/resources/reproductive-health/impac/Procedures/Manual_vacuum_P65_P68.html)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 23 ızı və ya çəhrayı ış uşaqlığın səthinə toxunanda, quma toxunma anyullyanı sıxır ından şikayət edir ki, bu da
Uşaqlığın boş olduğunu göstərən əlamətlər: kanyulanın arxasında toxuma olmayan qırm köpük görünür
hissiyyatı yaranır
uşaqlıq yığılır və k
qadın spazmların, ağrıların olmas uşaqlığın yığılmasının əlamətidir
nteynerə boşaldılır aspiratorun daxilində olan toxumalar ko
xorionadenomanın olub-olmamasına görə müayinə edilir
əgər bu müayinə kifayət etmirsə, material düz bir səth üzərinə qoyulur, su və ya sirkə əlavə edilir və işıq mənbəyi arxada yerləşdirilmə şərti ilə ona işıqda baxılır
prosedur sona çatdıqdan sonra kontrasepsiya üzrə tədbirlər yerinə yetirilir, məsələn UDV daxil edilir Addım 10: alətlərin işlənməsi:
təxirə salınmadan bütün alətlər prosedur sona çatdıqdan sonra antiseptik məhlullarla işlənməli və ya tullanmalıdır (aspirator və kanyulalar) (Əlavə 4) İmkan olduğu təqdirdə hamiləliyin pozulması zamanı ultrasəs müayinəsindən istifadə etmək tövsiyə olunur. Abortdan sonra məsləhətvermə Aşağıda qeyd alıdır:
killi qanlı ifrazatın qeyd nın 4-8 həftədən sonra başlanması ə biləcəyi olunan məlumatlar qadına çatdırılm medikamentlərin təyini (ehtiyac olarsa)
bir neçə həftə ərzində cüzi və ya yaxmaşə oluna biləcəyi
ürəkbulanma və qusmanın 24 saata qədər davam ed
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 24 lər a, ağrı, hərarət, zəiflik və digər narahat edən madan tibb mü ən qanaxma və ya qanlı ifrazatın hərarət, üşütmə olduqda
Natamam
Daha çox me un müalicə metodları bunlardır: gözləmə tak izoprostol qəb
bir neçə gün ərzində spazmların qeyd oluna biləcəyi (analgetik qəbul etmək olar)
əlamətlər olduqda müraciət ediləcək yeri bilməlidir
tam sağalana qədər cinsi münasibətdə olmamalıdır Əmin olmaq lazımdır ki, qadın təxirəsalın əssisəsinə müraciət etməyi tələb edən əlamətlər barədə məlumatlıdır:
iki həftədən çox davam ed intensivliyi adi aybaşı ilə müqayisədə çox olduqda
gəyirib qaytarma və qusma olduqda
24 saatdan artıq davam edən yüksək
xoşagəlməz qoxulu və ya irinli vaginal ifrazat olduqda abort abortun fəsadlarından biridir. dikamentoz abortlar zamanı baş verir. Əsas simptomlar uşaqlıq yolundan qanaxma və qarında ağrıdır, həmçinin qoşulmuş infeksiyanın klinik təzahürləri aşkarlana bilər.
Cərrahi abort zamanı uşaqlıq daxilindən xaric olunan toxumaların görünüşü hamiləliyin təxmin edilən müddətinə uyğun deyilsə natamam abort haqqında düşünmək lazımdır. Natamam abort tikası, vakuum-aspirasiya və medikamentoz metod. Gözləmə taktikasının məğzi həkim müdaxiləsi olmadan döl hissələrinin uşaqlıqdan özbaşına qovulmasının gözlənilməsidir. Gözləmə taktikasının effektivliyi cərrahi və medikamentoz metodlarla müqayisədə aşağıdır. Cərrahi müalicə metodları – elektrik vakuum- aspirasiya və manual vakuum-aspirasiyadır. Vakuum-aspirasiya və manual vakuum-aspirasiyanın effektivliyi yüksəkdir (91,5-100%), lakin az da olsa infeksiya, uşaqlıq boynunun cırılması, uşaqlığın perforasiyası kimi ciddi ağırlaşmaların riski mövcuddur. Qadın natamam abortun müalicəsi məqsədilə m ulunu seçirsə, bir qayda olaraq tibb müəssisəsinə gəlməlidir. Birinci gəliş zamanı natamam abortun olması müəyyənləşdirilir,
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 25
2 həftəliyə qədər hamiləliyə uyğundur
rgiya hamiləliyə şübhə olduqda ə/və ya sepsis olduqda
qadına preparatın qəbulundan sonra gözlənilən hallar barədə məlumat verilir və mizoprostol təyin olunur. Əsassız cərrahi müdaxiləyə yol verməmək üçün təkrar gəliş mizoprostol qəbulundan ən azı 7 gün sonraya təyin olunur. Qanaxmanın dayandırılması və infeksiyanın qarşısının alınması kimi tibbi göstərişlər olmadığı halda cərrahi müdaxilənin 7 gündən tez aparılması məsləhət görülmür. Qadın bilməlidir ki, müalicənin istənilən mərhələsində, ehtiyac olarsa, tibbi yardım üçün müraciət edə bilər.
Metodun istifadəsi üçün meyarlar: uşaqlıq boynu açıqdır
hazırkı hamiləlikdə v hazırda qeyd olunur
(axırıncı aybaşının birinci günündən hesablanmaqla) Aşağıdakı hallarda metodun istifadəsi əks-göstərişdir: anamnezdə mizoprostola və ya digər prostaqlandinlərə alle qeyd olunduqda
uşaqlıqdankənar
kiçik çanaq orqanlarının infeksiya əlamətləri v
hemodinamik pozuntular/kollaps olduqda Cədvəl 5. Natamam abortun mizoprosto müalicə sxemləri 600 mkq
per os 400 mkq
su
blinqval
mizoprostol q anı infeksiya riskinin yüks əsi sübut aqlıqdankənar hamiləliyin və onun fəsadlarının tol
əbulu zam əlm
olunmamışdır
mizoprostol uş inkişafına gətirmir, eyni zamanda müalicəvi təsir də göstərmir
təyin etməməyə əsas yoxdur
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 26 Medikamentoz və cərrahi abortun üstünlükləri və çatışmazlıqları Cədvəl 2-də göstərilib. Cədvəl 2. Medikamentoz və cərrahi abortun üstünlükləri və çatışmazlıqları Medikamentoz abort Cərrahi abort Üstünlüklər
cərrahi prosedurdan və anesteziyadan yayınmaq olar
daha “təbii”, aybaşı kimi keçir
bəzi qadınlar tərəfindən emosional cəhətdən daha asan keçirilir
qadın tərəfindən nəzarət olunur, məxfilik təmin olunur, ev şəraitində aparıla bilər
xəstəlikləri riski ilə müşayiət olunan, artıq dərəcədə piylənmə (BKİ >30), fibromalar, uşaqlığın inkişaf anomaliyaları olan, uşaqlıq boynunda əməliyyat keçirilmiş qadınlarda aparıla bilər
uşaqlıq boynunun zədələnməsi riski yoxdur
İİV, hepatit B və C və s. ötürülməsi təhlükəsi istisna olunur
müəyyən klinik situasiyalarda hamiləliyin pozulmasının təhlükəsiz, yeganə məqbul
metodudur:
uşaqlığın inkişaf anomaliyaları olan qadınlarda
qadın anesteziyasız abortun aparılmasını qəbul etmədiyi halda
tam aborta nail olunma ehtimalı daha yüksək olur
bəzi qadınlar tərəfindən emosional cəhətdən daha asan keçirilir
tibb müəssisəsində həyata keçirilir
nisbətən az ağrılıdır
ağrılar, ürəkbulanma, diareya və digər yanaşı təsirlərin olması
tibb müəssisəsinə gəlişlərin sayının nisbətən çox olması
qiymət
ancaq hamiləliyin 12-ci həftəsinədək aparıla bilər
invaziv prosedurdur
uşaqlıq cisminin və uşaqlıq boynunun zədələnmə riski
infeksiyalaşma riski
məxfiliyin, müstəqilliyin az qorunması imkanı
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 27
Hamiləliyin 9-22-ci həftəsində medikamentoz abort Hamiləliyin 9-12-ci həftəsində (63-84 gün) – 200 mq mifepriston per os qəbul olunur. Mifepriston qəbulundan 36-48 saat sonra 800 mkq mizoprostol uşaqlıq yoluna daxil edilir. Mizoprostol əlavə olaraq 3 saat fasilə ilə uşaqlıq yoluna və ya dil altına 400 mkq təyin olunur (4 dəfədən artıq olmamaq şərti ilə).
mifepriston per os qəbul olunur. 36-48 saat sonra mizoprostol qəbuluna başlanır və bir neçə dəfə mizoprostol qəbulu təkrar olunur. Mifepriston qəbulundan sonra mizoprostolun ilk dozasının uşaqlıq yoluna 800 mkq yeridilə və ya 400 mkq daxilə qəbul oluna bilər. Mizoprostolun əlavə dozaları 400 mkq-dan çox olmamalı və 3 saat fasilə ilə uşaqlıq yoluna və ya dil altına təyin olunmalıdır (4 dəfədən artıq olmamaq şərti ilə). Abort baş vermədikdə 12 saat fasilə vermək və mizoprostol qəbulunu davam etdirmək lazımdır (400 mkq – 4 doza). Abort başa çatmadığı halda cərrahi üsulla döl yumurtasının elementləri xaric edilməlidir. Mifepriston preparatı olmadığı halda medikamentoz abort Hamiləliyin 12-ci həftəsinə qədər (84 günə qədər) – 800 mkq mizoprostol uşaqlıq yoluna və ya dil altına. Bu doza 3 dəfə təkrar oluna bilər (fasilə 3 saatdan az və 12 saatdan çox olmamaq şərtilə).
mkq mizoprostol uşaqlıq yoluna və ya dil altına (3 saat fasilə ilə dozanı təkrar qəbul etmək, 5 dəfədən artıq olmamaq şərti ilə).
Mexaniki genişləndiricilərdən və ya farmakoloji preparatlardan istifadə etməklə uşaqlıq boynunun hazırlanması və uşaqlıq divarlarının metal küretlərin köməyi ilə qaşınması ilə icra olunan abort vakuum-aspirasiya ilə müqayisədə daha təhlükəli və ağrılıdır. Fəsadların səviyyəsi də vakuum-aspirasiya ilə müqayisədə 2-3 dəfə yüksəkdir. Bu səbəbdən küretaj vakuum-aspirasiya ilə əvəz olunmalıdır!
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 28 Vakuum-aspirasiya tətbiq olunduqda uşaqlıq kanyula və lazım olduqda küt maşa vasitəsilə boşaldılmalıdır. Vakuum-aspirasiya zamanı ehtimal olunan ağırlaşmalar Əlavə 5- də göstərilir. Vakuum-aspirasiya 14 həftə hestasiya müddətinə qədər uyğun Elektrik və əl vakuum-aspirasiyası effektivdir və qadınlar, həm də həkimlər tərəfindən yaxşı qəbul edilir (A). Hestasiya müddəti 7 həftədən aşağı olduğu hallarda vakuum aspirasiyanı tətbiq edərək abortun tam olduğuna əmin olmaq üçün müvafiq tədbirlər görmək, o cümlədən aspirasiya olunan materialı nəzərdən keçirmək lazımdır (B). Vakuum-aspirasiya 14-16 həftə hestasiya müddətində də aparıla bilər. Bu hallarda abortun tamamlanması üçün böyük hissələrin xaric edilməsi məqsədilə maşanın istifadəsindən çəkinib böyük ölçülü kanyula və borulardan istifadə etmək məqsədəuyğundur (A).
Vakuum-aspirasiyada ultrasəs müayinəsi məsləhət görülür, lakin fəsadsız keçən hallarda rutin olaraq tələb olunmur (C).
Genişləndirmə və evakuasiya (GE) 14 həftədən artıq hestasiya olan hallarda müvafiq cərrahi abort metodudur (A). GE aparıldıqda cərrahi ağırlaşmalar riskini azaltmaq məqsədilə prosedur US nəzarəti ilə aparılmalıdır (B).
Bütün hallarda servikal kanalın hazırlığı nəzərdə tutulmalıdır (B). Hamiləliyin 14-cü həftəsindən sonra servikal kanalın hazırlanması məqsədilə aşağıda qeyd edilən preparatların istifadəsi məsləhət görülür. Mizoprostol 400 mkq cərrahi abortdan 3 saat əvvəl uşaqlıq yoluna və ya 2-3 saat əvvəl dil altına qoyulur (B). Mizoprostolu uşaqlıq yoluna qadının özü və ya həkim yeridir (B).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Hamiləliyin 14-cü həftəsindən sonra cərrahi abortlar zamanı osmotik genişləndiricilərdən (laminariyalardan) istifadə etmək daha məqsədəuyğundur (B). Vakuum-aspirasiya zamanı qanaxmanın profilaktikası məqsədilə oksitosin və ya erqometrin tərkibli preparatların istifadəsi tövsiyə olunmur (A). Vakuum-aspirasiya Vakuum-aspirasiya 14-cü həftəyə qədər hamiləlikdə uyğun cərrahi abort metodudur (B).
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Elektrik və ya mexaniki VA Böyük kanyulyavıv istifadəsilə VA Erkən VA protokola görə ≤63 Mifepriston və bir doza mizoprostol ≤63 Genişləndirmə və evakuasiya 13-cü həftədən 22-ci həftəyədək Mifepriston və bir necə doza mizoprostol (64-cü gündən 22-ci həftəyədək) Rh-immunoqlobin Anti-D immunoqlobulin izoimmunizasiyası olmayan (qanında rezus faktora qarşı anticismlər olmayan) rezus-mənfi qadınlara 72 saat ərzində yeridilməlidir (abortun növündən asılı olmayaraq). İmmunoqlobulinin yeridilməsi tibbi sənəddə qeyd edilməlidir (B).
Qadına abortdan sonra kontrasepsiya və kontrasepsiyadan istifadəyə başlama vaxtı barədə məlumat verilməlidir.
Medikamentoz abort qadının fertilliyinə təsir göstərmir. Abortdan sonra növbəti aybaşı dövründə qadın hamilə ola bilər.
29 Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 30
Hestasiya yaşının təyinində həftələrlə günlərin uyğunluğu cədvəli Həftələr 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Günlər 0-6 7- 13
14- 20
21- 24
28- 34
35- 41
42- 48
49- 55
56- 62
63- 69
70- 76
77- 83
84- 90
Həftələr 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Günlər 91-
97 98-
104 105-
111 112-
118 119-
125 126-
132 133-
139 140-
149 147-
153 154-
160
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 31
Qadın üçün yaddaş Medikamentoz abort nə deməkdir? Medikamentoz abort iki növ həbdən istifadə etməklə hamiləliyin pozulması yoludur. Bu, cərrahi yolla aparılan aborta alternativ üsuldur. Medikamentoz abort tibbi müayinədən sonra və yalnız həkimin nəzarəti altında aparılmalıdır.
üsul 95% effektivdir
üsul ən az fəsadlıdır, anesteziya ilə keçirilən cərrahi abort ilə müqayisədə risk təhlükəsi çox aşağıdır
psixoloji cəhətlən bəzi qadınlar üçün daha məqbuldur, çünki daha təbiidir (menstruasiya kimi)
anonimdir və istifadədə asandır Medikamentoz abort zamanı nə kimi əlavə təsirlər ola bilər?
qadınlarda qanaxma, ürəkbulanma və qıcolma kimi hallar baş verə bilər
aparır və tibb müəssisəsinə təkrar gəliş tələb edir Medikamentoz abort baş tutmayan nadir hallarda abortu tamamlamaq üçün cərrahi metod istifadə edilir. Əlavə təsirlər bir-neçə saatdan sonra tam olaraq keçir, yalnız qanaxma bir həftə və ya bir qədər çox çəkə bilər
Medikamentoz abort 9-cu həftəyə qədər (≤63 günlük) hamiləlik müddəti ilə bətndaxili hamiləliyin pozulmasında effektivdir.
təsdiqlənmiş və ya şübhə altında olan uşaqlıqdankənar hamiləlik
uşaqlıqdaxili vasitə (uşaqlıqdaxili vasitə çıxarıldıqdan sonra tətbiq oluna bilər)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 32 qadının paralel olaraq uzun müddətli kortikosteroid terapiyasını qəbul etməsi
anamnezdə mifepriston və ya prostaqlandinlərə olan allergiya
hemorragik pozulmalar və ya antikoaqulyant terapiyasının qəbul edilməsi Medikamentoz abort zamanı nə vaxt həkimə müraciət etməli? Medikamentoz abortu yerinə yetirməzdən əvvəl həkim baş verə biləcək ağırlaşmalar və lazımi tədbirlər haqqında qadına məlumat verməlidir. Qadın güclü qanaxması ilə əlaqədar ardıcıl olaraq 1 saat ərzində 2 ədəd maxipads istifadə etdikdə və yaxud onun 24 saatdan çox davam edən yüksək hərarəti olduqda həkimə məsləhət almaq üçün müraciət etməlidir.
Xeyr. Medikamentoz abortdan sonra hamilə qalmaq qabiliyyəti çox tez bərpa olunur (hətta növbəti aybaşı dövrünün başlanmasına qədər yenidən hamilə qalma halları qeyd olunur). Məhz ona görə medikamentoz abortdan sonra qadının hamiləliyin qarşısını alan metodlardan istifadəyə başlaması vacib sayılır. Kombinə olunmuş oral kontraseptivlər mizoprostolun qəbulu günündən başlayaraq istifadə oluna bilər (A) , baryer kontraseptiv vasitələrdən istifadəyə əks-göstəriş yoxdur. Uşaqlıqdaxili vasitələr abort tam bitəndən sonra infeksiya əlamətləri və qadının hamilə olmadığı halda qoyula bilər * .
Gynuity layihəsinin texniki dəstəyi ilə Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutu və Ailə Planlanması Mərkəzi tərəfindən 2009-2012-ci illərdə Respublikamızın üç şəhərində (Bakı, Gəncə, Zaqatala) 860 qadına medikamentoz abort aparılmışdır. Nəticədə yalnız 2% qadına, baş vermiş fəsadları (natamam abort və ya qanaxma) aradan qaldırmaq üçün, cərrahi üsulla müdaxilə edilmişdir.
bax “Reproduktiv sağlamlıq/ailə planlaşdırılması üzrə klinik protokol”. Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi, Bakı, 2009. - 142 səh.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 33
Paraservikal blokada Cərrahi abort zamanı paraservikal blokada (pasiyentin rəsmi şəkildə imtina etdiyi hallar istisna olmaqla) aparılmalıdır. Bunun üçün lidokain istifadə edilir (liqnokain və ya ksilokain ). Pasiyentin lidokainə allergiyası olmadığına əmin olmaq lazımdır. Hər biri 5 ml olmaqla 4 doza (cəmi 20 ml) 5%-li lidokain (pinefrinsiz) uşaqlıq boynunun selikli qişasına, xarici dəliyin ətrafına saat 2, 4, 8, 10 proyeksiyalarında yeridilir (qan damarına düşməmək üçün ehtiyatlı olmaq lazımdır). Ümumi anesteziya: abortun ümumi anesteziya altında aparılması məsləhət görülmür, belə ki, narkoz prosedurun riskini artırır.
Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Əlavə 4 Şpris-aspirator MVA Protokolda qeyd olunan işlənmə variantları şpris-aspiratorun ən optimal təkrar istifadəsi təcrübəsinə uyğundur. Protokolda qeyd olunmayan kimyəvi maddələr aləti zədələyə bilər. Kanyulalar birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur və infeksiyalaşmış tullantı kimi atılmalıdır. MVA şprisin yığılması və vakuumun yaradılması: 1.
Şprisin bütün hissələri detergentli su ilə yuyulmaqla təmizlənməlidir. Möhkəmləndirici həlqəli qapaq çıxarılmalı və plunjer korpusdan çəkilməlidir. Yavaş-yavaş burmaqla klapan bloku çıxarılır (şprisin ikili klapanı olarsa, möhkəmləndirici həlqəni klapanın daxilindən də xaric etmək lazımdır) (Şəkil 5).
Şəkil 5. (Managing Complications in Pregnancy and Childbirth. A guide for midwives and doctors. http://hetv.org/resources/reproductive-health/impac/Procedures/Manual_vacuum_P65_P68.html)
Möhkəmləndirici həlqələri xaric etmək məqsədilə iti əşyalardan istifadə etmək olmaz. Bütün hissələr yumşaq fırçadan istifadə etməklə təmizlənir. Şprisin hissələri təmiz su ilə yuyulur, təmiz dəsmalla silinir və ya havada qurudulur. 2.
Manual vakuum-aspirasiya üçün şprisi sterilizə və ya dezinfeksiya etmək lazımdır. Şprisin sterilizasiyasını avtoklavda aparmaq olmaz. Aşağıdakı variantlar mövcuddur Şprisin hissələrinin təmizlənib, yuyulub qurudulduqdan sonra dezinfeksiya edilməsi. Bu məqsədlə şpris 2% qlutar aldehid məhlulunda (məsələn, Cidex) və ya 0,1%-li xlor
34
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. məhlulunda 20 dəqiqə ərzində saxlanılır. Sonra şprisi steril su ilə yuyub silmək və ya havada qurutmaq lazımdır. Şprisin sterilizasiyası. 2% Qlutar aldehid məhlulunda (məsələn, Cidex) instruksiyaya riayət etməklə (və ya protokola uyğun digər məhlulda) 10 saat ərzində saxlamaq, sonra steril su ilə yumaq lazımdır 3.
saxlamaq qabiliyyətini yoxlamaq lazımdır. Plunjerdən kiçik möhkəmləndirici həlqə çıxarılır. Həlqənin üzərinə silikon, 1 damcı qliserin və ya maye sabun damcıladılır və həlqənin üzərinə yayılır. Şprisin klapanı ikilidirsə, möhkəmləndirici həlqəni yağlamaq lazım deyil. Sonra şpris yenidən yığılır. Bunun üçün plunjer dəstəklərindən tutmaqla korpusa daxil edilir. Plunjeri bir neçə dəfə önə-arxaya hərəkət etdirməklə korpus yağlanır. Klapanı basmaqla və plunjeri onun dəstəkləri aralanana qədər çəkməklə vakuum yoxlanılır. Şprisi 2-3 dəqiqə ərzində bu vəziyyətdə saxlamaq, sonra klapanı azad etmək lazımdır. Bu zaman daxil olan havanın səsi eşidilir, bu şprisin vakuumu saxladığını göstərir (Şəkil 6).
Şəkil 6. (Managing Complications in Pregnancy and Childbirth. A guide for midwives and doctors. http://hetv.org/resources/reproductive-health/impac/Procedures/Manual_vacuum_P65_P68.html)
Əgər havanın səsi eşidilmirsə, plunjeri çıxarmaq və möhkəmləndirici həlqədə yad cisimlərin, həlqədə və şprisin korpusunda çatların olub-olmamasını yoxlamaq lazımdır. Əgər bununla belə şpris vakuumu saxlamırsa, onu atmaq lazımdır. İnfeksiyanın qarşısını almaq məqsədilə aşağıda qeyd olunanlara riayət edilməlidir:
35
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 36 pasiyentlə hər təmasdan əvvəl və sonra əllər yuyulmalıdır
infeksiya mənbəyi kimi qəbul edilməlidir
pasiyentin qanı və ya orqanizminin digər mayesi ilə təmas ehtimalı olduğu halda şəxsi mühafizə vasitələrindən (əlcək, xalat, maska ) istifadə etmək lazımdır
dəri örtüklərinin zədələnməsindən qorunmaq lazımdır
təmassız metodikadan istifadə edilməlidir: prosedur zamanı kanyulanın ucu və ya uşaqlıq boşluğuna daxil edilən istənilən alət qeyri-steril səthə, o cümlədən uşaqlıq yolunun divarlarına toxunmamalıdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Əlavə 5 Cərrahi abortun (manual vakuum-aspirasiya) erkən ağırlaşmaları və ağırlaşmaların aradan qaldırılması prinsipləri Ağırlaşmalar Əlamətlər Ağırlaşmanın təsdiq edilməsi Müalicə Boşluğun tam boşaldılması halında
uşaqlığın və ya uşaqlıq
boynunun perforasiyasına şübhə
Kanyulya uşaqlığın ehtimal olunan hüdudlarından kənara keçmişdir
boşluğunda olduğu halda vakuumun azalması qeyd olunur
Bəzi hallarda güclü qanaxma, atipik ağrı qeyd olunur
Bəzi hallarda şprisdə piy, bağırsaqlar və ya piylik müşahidə olunur USM,
histeroskopiyaya göndəriş vermək
edilməlidir.
Əzələ daxilinə 0,2 mq erqometrin yeridilməlidir (qanaxma davam edərsə, 1 və ya maksimum 2 doza əlavə edilməlidir), omental və ya bağırsaq yırtığına şübhə olan hallar istisna olmaqla.
24 saat ərzində nəzarət edilir və ya pasiyent ixtisaslaşmış müəssisəyə göndərilir.
pasiyentdə həyat əlamətlərini və peritonun qıcıqlanma simptomlarını yoxlamaq lazımdır.
Erqometrin və ya oksitosin təsiri altında vəziyyət pisləşirsə və ya qanaxma davam edirsə, pasiyent əməliyyata göndərilir. Qarında ağrı Uşaqlıq əzələsinin güclü yığılmaları Kəskin hematometra
Təxirə salınmadan uşaqlığın daxilində olan maye möhtəviyyatı və qan laxtaları aspirasiya edilir.
Oksitosin təyin edilir və antibiotiklərlə müalicəyə başlanılır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 38
Qanaxma İntensiv vaginal qanaxma
Uşaqlıq boşluğunda döl yumurtasının elementlərinin ləngiməsi
travması
Nadir hallarda endometrial angioma müşahidə olunur (histerektomiya tələb oluna bilər)
Döl yumurtasının elementlərinin ləngiməsi: uşaqlıq boşaldılmalıdır.
ərzində kompressiya; qanaxma davam edərsə, tikiş qoyulmalı və ya pasiyent ixtisaslaşmış tibb müəssisəsinə göndərilməlidir. Vaqo-damar reaksiyalar və ya bayılma
bradikardiya, tənəffüs hərəkətlərinin sayının azalması, ürəkbulanma, arterial təzyiqin düşməsi, halsızlıq
Arterial təzyiq ölçülməli, nəbz sayılmalı, tənəffüsə nəzarət edilməlidir
edilir.
Pasiyenti böyrü üstə uzatmaq (qusuntu kütlələri və ya tüpürcəklə aspirasiyanın qarşısının alınması məqsədilə) lazımdır.
Pasiyentin ayaq hissəsi yuxarı qaldırılır.
Əgər pasiyentin vəziyyəti pisləşərsə, şok əleyhinə müalicə aparılmalıdır. Venoz qaz emboliyası (nadir hallarda rast gəlinir)
örtüklərinin avazıması, səthi tənəffüs
hipotenziya, 30%-də hipoksemiya, 23%-də döş qəfəsi nahiyəsində ağrı qeyd olunur
Venoz qaz emboliyası keçici vəziyyət olub, təhlükəsizdir.
venadaxili maye infuziyası təyin edilməlidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Ədəbiyyat 1.
Demoqrafiya və Sağlamlıq Sorğusu, Azərbaycan, 2011. Yekun Hesabat. Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi. - Bakı, 2013. - 327 səh. 2.
Hamiləlik və infeksiyalar üzrə klinik protokol. Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi. - Bakı, 2012. - 72 səh. 3.
statistik təsnifatı: 10-cu baxış.- I cild. - Cenevrə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı. - 2002. - 470. 4.
Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi. - Bakı, 2009. - 142 səh. 5.
Medical management of abortion. Washington (DC) [Electronic resource]. - 2005 Oct. 12 p. (ACOG practice bulletin; no. 67). [79 references] - Availabe at: http://www.guideline.gov/content. aspx?id =8980 (06.09.2013). 6.
Healthcare Clinical Effectiveness Unit. [Electronic resource]. Intrauterine contraception. London (UK): Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare. - 2007. - [133 references] - Available at: http://www.guideline.gov/content.aspx?id=15599 (06.09.2013). 7.
New Zealand. [Electronic resource]. - Available at:
http://www.abortion.gen.nz/docs/ASC_Technical_Committee_Re port_24_Aug04.pdf (06.09.2013). 8.
Managing Complications in Pregnancy and Childbirth. A guide for midwives and doctors. Report. WHO, Genova. - 2000. - Available at: http://hetv.org/resources/reproductive-health/impac/ Procedures/Manual_vacuum_P65_P68.html (06.09.2013). 9.
Copyright. The Cochrane Collaboration. Published by John Wiley & Sons, Ltd. - 2010. 10.
[Electronic resource]. Washington (DC): National Abortion Federation (NAF). - 2011. - 56. - Available at: http://www. guideline.gov/popups/printView.aspx?id=34050 (06.09.2013).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 40 11. National Abortion Federation (NAF). Clinical policy guidelines. [Electronic resource]. Washington (DC): National Abortion Federation (NAF). - 2013. - 68. - Available at: http://www. guideline.gov/content.aspx?id=46182 (06.09.2013). 12.
The Care of Women Requesting Induced Abortion. Evidence- based Clinical Guideline Number, 7. November 2011 Published by the RCOG Press at the Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Registered Charity No. 213280. - November, 2011 - Available at: http://www.argentinosalerta.org/files/ Abortion%20guideline_web_1.pdf (06.09.2013). 13.
Безопасный аборт: Рекомендации для систем
здравоохранения по вопросам политики и практики Всемирная организация здравоохранения. [Электронный ресурс] Всемирная организация здравоохранения Европейское региональное бюро Женева. - 2013. - 125. - Режим доступа: http://www.euro.who.int/_data/assets/pdf_file/ 0018/ 125370/WQ440r.pdf (06.09.2013). 14.
Мизопростол для лечения неполного аборта: вводное руководство. [Электронный ресурс]. // Дженнифер Блум, Джиллиан Байнем [и другие].- Gynuity Health Projects 15 East 26th Street, 8th Floor New York, NY 10010 U.S.A. - Режим доступа: www.gynuity.org (06.09.2013). 15.
ресурсов: вводное
руководство второе
издание. [Электронный ресурс]. Gynuity Health Projects 15 East 26th Street, 8th Floor New York, NY 10010 U.S.A. - Режим доступа: www.gynuity.org (06.09.2013). 16.
беременности. [Электронный ресурс]. Хирургические и медикаментозные вмешательства. Издательство: Международная Федерация Планируемого Родительства Год: 2012 Страниц: 39 с. - Режим доступа: mirknig.com //1181582659-rukovodstva-i-protokoly-po-abortu (06.09.2013).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı
Document Outline
Yüklə 408,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|