Microsoft Word rustamli konul docx

2.2 Tibbi xidmət sferasında istifadə olunan hesablar sistemi 

Tibbi  xidmətdə  fəaliyyətini  müşahidə  etmək  üçün  lazım  olan  bütün  göstəricilər 

mühasibat  uçotunda  hesablar  əsasında  əks  etdirilir.  Hesablar  xidmət  vəsaitlərinin 

vəziyyəti  və  hərəkətləri,  onların  əmələgəlmə  mənbələrinin  miqdarı  və  dəyişmələri 

---

 

33 

haqqında, təsərrüfat proseslərinin gedişi və nəticələri haqqında məlumatları özündə əks 

etdirir. Tibb müəssisəsinin balansında xidmətlər haqqında hesabat bilavasitə mühasibat 

hesablarının məlumatları əsasında tərtib edilir. Bir qayda olaraq, hesablar planına təkcə 

sintetik  hesablar  deyil,  həm  də  onları  hissələrə  ayıran  subhesablar  daxil  edilir. 

Mühasibat uçotunda dərəcələrinə görə müxtəlif dəqiq göstəricilərəldə etmək üçün iki 

növ hesablar mövcuddur: 

1)

  sintetik hesablar. 

2)  analitik hesablar. 

Sintetik  hesablar  tibbdə  vəsaitlər  və  əməliyyatları  haqqında  ümumiləşdirilmiş 

göstəricilər  verirlər.  Onlar  ancaq  pul  ölçüsündə  aparılır.  Analitik  hesablar  mühasibat 

uçotu obyektlərini aydın müəyyən etmək üçün xidmət edir. Analitik hesabların vasitəsi 

ilə sintetik hesablarda olan məlumat dəqiqləşdirilir və konkretləşdirilir 

Ə

sas  və  köməkçi  istehsalatlarda  xərclərin  uçotu  üçün  yeni  hesablar  planında  202 

“ stehsalat  məsrəfləri”  adlı  hesab      nəzərdə  tutulmuşdur.Hesabın  aşağıdakı 

subhesabları var: 

 202-1 “ stehsalalatda istifadə olunan əsas xammal” 

 202-2 “ stehsalalatda istifadə olunan əsas materiallar” 

 202-3 “Əsas istehsalatla məşğul olan işçi heyətinə məsrəflər” 

 202-4 “ stehsalat aktivlərinin amortizasiyası məsrəfləri” 

 202-5 “ stehsalalatda istifadə olunmuş köməkçi xammal” 

 202-6 “ stehsalalatda istifadə olunmuş köməkçi materiallar” 

 202-7 “Köməkçi istehsalatla məşğul olan işçi heyətinə məsrəflər” 

Bu zaman xərcləri baş verdikləri yerlər üzrə ayrılıqda uçota almaq 

lazımdır.Müstəqim xərclər baş verdiyi anda ilkin sənədlər əsasında 202 “istehsal 

məsrəfləri” adlı kalkulyasiya hesabının müxtəlif subhesablarınln debetində 201 “ 

Material ehtiyatalrı” , 

533 “ Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan qısamüddətli krditor borclar”və 

522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” adlı hesabların kreditində əks etdirilir. 

Dolayı üstəlik xərclər əvvəlcədən  721 “  nzibati xərclər” hesabının aşağıdakı 

subhesablarının debetində  cəmlənir:  

---

 

34 

 721-1 “ nzibati –işçi heyəti üzrə xərclər” 

 721-2 “ nzibati məqsədlər üçün istifadə edilən aktivlərin amortizasiyası 

xərci” 

 721-3 “Digər inzibati xərclər” 

carə haqlarına çəkilən xərclər , reklam xərcləri, vergilərin bəzi növləri , 

müvafiq lisenziyaların alınmasına çəkilən xərclər belə xərclərə aiddir.Qeyd etmək 

istəyirəm  ki, kommersiya tibb özəl təşkilatlarında müvafiq lisenziyaların alınması ilə 

ə

laqədar xərclər əvvəlcə 542 “Gələcək hesabat dövrünün gəlirləri” adlı hesabda əks 

etdirilir və daha sonra alınmış lisenziyanın fəaliyyəti müddəti ərzində bərabər 

hissələrlə xərclərin tərkibinə daxil edilir. 

Xərclərin tamlığı və tərkibi – birinci mərhələdə nəzərə alınması zəruri hesab 

olunan iki başlıca tələbdir. 

Özəl müalicə profilaktika müəssisəsində 202 “ stehsalat məsrəfləri” adlı 

balans hesabının tərkibində aşağıdakı subhesabların açılması tövsiyyə olunur: 202-8 

“Terapevtik xidmətlərin göstərilməsinə çəkilən xərclər” 202-9 “Cərrahiyyə 

xidmətlərinin göstərilməsinə çəkilən xərclər” 202-10 “Stomotoloji xidmətlərin 

göstərilməsinə çəkilən xərclər” 202-11 “Funksional diaqnostikanın aparılmassına 

çəkilən xərclər” 202-12 “ Labaratoriya analizlərinə çəkilən xərclər” 202-13 “Köməkçi 

bölmələrə çəkilən xərclər”