Az rbaycan m LL elml r akadem yasi

modifikasiya olunmu  qida m hsullar ” adl  d rs v saiti yazm  
 n r edilmi dir (184 s h.). H min d rs v saiti genetik 
modifikasiya edilmi  orqanizml r v  onlar n m hsullar  haqq nda 
yaz lm  ilk kitabd r. Bu d rs v saitind  gen müh ndisliyi 

 
74 
tic sind  genomu d yi dirilmi  orqanizml r, onlar n m hsullar , 
yay lmas  v  hüquqi t nziml nm si haqq nda geni  m lumat 
verilmi dir. D rs v saiti biologiya, tibb, k nd t
rrüfat , 
ekologiya v  bioetexnologiya sah sind  ixtisasla an t
r v  
bu sah  il  maraqlananlar üçün n
rd  tutulmu dur.  
 
 
 
 
kil 35.  “Genetik modifi- 
kasiya olunmu  qida m hsullar ” 
adl  d rs v saiti 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Bioetika v  tibbi hüququn Az rbaycanda inki af  v  
drisi” (1.5.2.)    mövzusu il  ba  Ayt n Mustafayevan n 
“Beyn lxalq hüquqda v  milli qanunvericilikd  bioetik normalar 
 prinsipl r” (159 s.) v   “ nsan Hüquqlar n müdafi si 
bioetikan n t rkib hiss si kimi” (131  s.) monoqrafiyalar  
haz rlan b v  cap olunub. 
“Beyn lxalq hüquqda v  milli qanunvericilikd  bioetik 
normalar v  prinsipl r” adl   monoqrafiya haz rk  dövrd  xüsusi 
aktuall q k sb ed n sah nin – bioetika tibbi hüquq il  ba  norma 
 prinsipl rin t dqiqin  h sr olunub. N rd  müasir beyn lxalq 
hüquqda bioetikaya aid v  onlar n sosial normalar sistemind  yeri 
trafl
rh edilir. Mü llif t
find n bioetikan n beyn lxalq-
hüquqi v  milli-hüquqi prinsip v  normalar  kimi 
miyy tli 

 
75 
r  ara
r,  beyn lxalq  konvensiya  t crüb si  v  
Az rbaycan Respublikas nda bioetikaya aid milli qanunvericiliyin 
formala mas n t hlili apar r. Monoqrafiyada XXI  srd  qlobal 
problem  çevrilmi  insan üz rind  klinik eksperimentl r, yeyinti 
hsullar n t hlük sizliyi,  bioterrorizm probleml ri,  insan n 
orqan v  toxumalar n transplantasiyas , Az rbaycanda genetik 
modifikasiya olunmu  m hsullarla mübariz  v  dig r aktual 
r ilk d
 olaraq kompleks monoqrafik ara
rmaya c lb 
olunmu dur. T dqiqat materiallar ndan bioetika üzr  f nl raras  
ara
rmalarda, tibbi etikan n ayr -ayr  probleml rind , bioetik 
praktikada normativ hüquqi s
dl rin haz rlanmas nda v  s. 
sah
rd  istifad  oluna bil r. 
 
kil 36. “Beyn lxalq hü- 
quqda v  milli qanunvericilik-d  
bioetik normalar v  prinsipl r” 
adl   monoqrafiya 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 “ nsan  Hüquqlar n 
müdafi si bioetikan n t rkib hiss si kimi” adl  monoqrafiya is  
haz rda xüsusi aktuall q k sb ed n bioetika v  insan hüquqlar  
probleminin t dqiqin  h sr edilib. N rd  müasir beyn lxalq 
hüquqda insan hüquqlar  v  bu kontekstd  q bul edilmi  
beyn lxalq bioetika konvensiyalar n xüsusiyy tl ri  trafl
rh 
olunur.  Mü llif t
find n ya amaq hüququ, ölüm c zas , 

 
76 
evtanaziya, sa laml n qorunmas   hüququ, psixi sa laml q 
hüququ, u aqlar n tibbi hüquqlar  v  yevgenika kimi m
r 
ara
r, müxt lif bioetik probleml rin  beyn lxalq-hüquqi v  
milli qanunvericilik normalar n  nisb ti bax
ndan t hlili 
apar r. Monoqrafiya Az rbaycan Respublikas nda ilk d
 olaraq 
müasir bioetikan n t tbiqinin beyn lxalq-konstitusiya v  cinay t-
hüquqi probleml rinin kompleks monoqrafik ara
lmas
hat  
edir.  T dqiqat  materiallar ndan  bioetika  üzr   f nl raras  
ara
rmalarda, tibbi etikan n ayr -ayr  probleml rind , bioetik 
praktikada normativ hüquqi s
dl rin haz rlanmas nda v  s. 
sah
rd  istifad  oluna bil r. 
 
 
kil 37. “ nsan Hüquqlar n 
müdafi si  bioetikan n  t rkib  hiss si 
kimi” adl  monoqrafiya 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 2013-cü ilin may ay n 28-d  hüquq üzr  f ls
 doktoru 
Mustafayeva Ayt n  nqlab q
n 5603.01 – “Beyn lxalq hüquq, 
nsan hüquqlar ”  ixtisas  üzr   hüquq elml ri   doktoru alimlik 
si almaq üçün t dqim etdiyi “Bioetika v  insan hüquqlar : 
ri v  t crübi probleml r”  mövzusunda dissertasiya i inin 
ilkin müzakir si keçirilmi dir. 

 
77 
 
 
 
kil 38.  Ayt n Mustafayevan n dissertasiya i inin ilkin 
müzakir si 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 39.  Ayt n Mustafayevan n dissertasiya i inin ilkin 
müzakir si 
 
 

 
78 
Bu mövzu il  ba , “Bioetika v  tibbi hüquq”  öb sinin 
kda lar  t
find n YUNESKO-nun Bioetika Kafedras n 
“M lumatl  Raz q” t dris  v saitinin az rbaycan versiyas  
haz rlanm
r. Layih nin r hb ri v  ba  redaktor  t.e.d., prof. 
Vüqar M mm dov. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 40. t.e.d., prof. Vüqar M mm dovun redaktorlu u il  
“M lumatl  Raz q” t dris v saiti 
 
nstitut  “ hiyy  sistemi v  insan hüquqlar ”” (1.5.3.) 
mövzusu  il  ba  ara
rmalar apar b v   “M hk
 t bab ti” 
adl  
rsliyi haz rlay b, n r etmi dir  (521 s h).  H min d rslik 
hüquq  v   tibb universitetinin  stomatologiya  fakült
rinin 
ri üçün n
rd  tutulur. Eyni zamanda bütüb tibb 
fakült
rinin t
ri, doktorantlar   vo ordinatorlar, Polis 
Akademiyas n  dinl yicil ri,  h kiml r,  hüquq unaslar, 
mü lliml r, t dqiqatç lar v  m hk
-tibbi ekspertl ri d  istifad  
ed  bil rl r. 
 
 

 
79 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 41. t.e.d., prof. Vüqar M mm dovun “M hk
 t ba- 
ti” adl  d rsliyi 
 
Qeyd etm l laz md r ki, “Bioetika v  tibbi hüquq” 
öb sinin müdiri t.e.d., prof., Vüqar M mm dov Roy G.Beran n 
redaktorlu u alt nda haz rlanan “Legal and Forensic Medicine” 
(“M hk
 v  Hüquqi T bab t”) kitab nda  “Bioethics – 
Azerbaijan” f silini yazm
r. Chapter in book: R.G.Beran (ed.), 
Legal and Forensic Medicine. Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 
2013, P.1171-1115. T.e.d. prof., V.M mm dov AMEA  nsan 
Hüquqlar
nstitutunun “Soyq
 v  terror erm ni ideologi- 
yas n  sas amill ri kimi” mövzusunda Beyn lxalq konfrans n 
materiallar  toplusunun,  nstitutunun 15 illiyin  h sr olunan 
rl r seriyas ndan olan 
…”, 
“M qal
r”, Müasir hüqu i probleml r”, “Çox ah li beyn lxalq 
hüquq”, “Bioetika, tibbi hüquq v  yeni texnologiyalar”, “GMO v  
rzaq t hlük sizliyi”, “Din, etiqad azadl  v  t hlük sizlik 
probleml ri” kitablar n v  Xalid Niyazovun Heyd r  liyevin 90 
illik yubileyin  yazd  trilogiyas ndan Mehriban xan ma aid olan 

 
80 
“Ümid qap ” kitab n  elmi redaktorudur.  H mçinin t.e.d. prof., 
Vüqar  M mm dov  Dünya  Tibbi  Hüquq  Assosiasiyas n 
Jurnal n 2013-cü il Yanvar – Mart Bülleteninin d
tli 
redaktorudur (World Association for Medical Law, Vol. 4, Issue 
16, January – Mart 2013, 
www.thewaml.com
). 
 
Problem il  ba  t.e.d., prof. Vüqar M mm dovun 
hb rliyi alt nda institutun dissertantlar
liyeva Fatim  Etibar 
 “Sa laml n qorunmas  hüququ: beyn lxalq standartlar v  
Az rbaycan Respublikas  qanunvericiliyi”, A ayev Ervin  nna  
lu “Az rbaycan Respublikas  v  inki af etmi  ölk
rin 
qanunvericiliyind  tibb i çil rinin hüquq pozuntular na gör  
hüquqi m suliyy t m
ri” v  Q
nd rli Nigar Hüseyn q  
 
” adl    elmi  i r il  ba  ara
rmalar 
apar rlar. 
öb nin  sas f aliyy t növl rinid n biri d  bioetikan n v  
tibbi hüququn t drisin , ali m kt bl rd  onun t hsil siyas tin  
daxil edilm sin , t kilatlarda treyninql rin t kilin  yön lmi dir. 
Bu m qs dl
öb  Az rbaycan ali m kt bl ri il  (m
n, Bak  
Dövl t Universiteti, Moskva Dövl t Universitetinin Bak  filial ) 
kda q müqavil
ri ba lay r, seminar v  müzakir
r t kil 
edir. YUNESKO  bioetika proqram n realla mas  üçün elmi v  
praktiki konfranslar t kil edir, t dris v saitl ri v  kitablar n r 
etdirir, t dris proqramlar  v  metodik göst ri r haz rlay r. El  bu 
qs dl
öb
nsan Hüquqlar nstitutunun Az rbaycan G ncl r 
Fondu “G ncl rin t
qqisin  d st k”  ctimai Birliyi il  birg  
Bak  Aviasiya Akademiyas n t
ri üçün 14 noyabr 2014-cü 
il tarixd    H-da  t kil olunmu  seminarda “G ncl r aras nda 
bioetika v  tibbi hüquqla ba  maarifl ndirm ” mövzusunda  H-
n direktoru, hüquq elml ri üzr  f ls
 doktoru Ayt n 
Mustafayeva v  institutun “Bioetika v  tibbi hüquq  öb sinin 
böyük elmi i çisi Aid  B nd liyeva maraql  m ruz
rl  ç
 
etmi r.  Sonra  m ruz
r  traf nda  t
rl   maraql  
diskussiyalar apar lm
r. 

 
81 
kil 42.  “G ncl r aras nda bioetika v  tibbi hüquqla 
ba  maarifl ndirm ” mövzusunda Bak  Aviasiya Akademiyas n 
ri üçün seminar 
 
 
 
 
 
 
kil 43.  “G ncl r aras nda bioetika v  tibbi hüquqla 
ba  maarifl ndirm ” mövzusunda Bak  Aviasiya Akademiyas n 
ri üçün seminar 
 

 
82 
01 noyabr 2013-cü il tarixind  “Bioetika v  Tibbi hüquq” 
öb sinin ba  elmi i çisi  sm t  hm dov III Bak  Beyn lxalq 
Humanitar Forumda “Elmi  nnovasiyalar v  onlar n t hsil 
mühitin  transferi  “ mövzusunda D yirmi masada  “Yeni 
texnologiyalar n yaranmas nda ictimai v  fundamental elml rin 
rolu v  inteqrasiyas ” mövzusunda m ruz  il  ç
 etmi dir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 44.  sm t  hm dovun III Bak  Beyn lxalq Humanitar 
Forumda i tirak  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 45.  sm t  hm dovun III Bak  Beyn lxalq Humanitar 
Forumunda ç
 
 

 
83 
mçinin “Bioetika v  tibbi hüquq”  öb sinin elmi i çisi 
L.A.C
rova  25 avqust, 2013-cü il - 26 yanvar 2014-cü 
tarixl rind  AB
n Boston u aq X st xanas n v  Harvard Tibb 
kt binin Biotibbi etika v  t dqiqat t hsili il  ba  akademik 
kurslar nda v  t dbirl rd  i tirak  etm k üçün 6 ay müdd tin  
ezam olunmu dur. 
 
Problem 6: Milli t hlük sizlik probleml rinin t dqiqi 
Hesabat dövründ  “Korrupsiya v
nda  c miyy tinin 
qurulmas na  t hlük   kimi”  (icra  müdd ti  2011-2013), 
“Qaçq nlar n v  m cburi köçkünl rin hüquqlar  v  onlar n 
probleml rinin t dqiqi” (icra  müdd ti  2012-2016), 
“Miqrantlar n hüquqlar  v  onlar n probleml rinin t dqiqi” 
(icra müdd ti 2012-2016) v   ctimai t hlük sizlik nöqteyi-
rind n din azadl  m
rinin ara
lmas ” (icra 
müdd ti 2012-2016) mövzular nda ara
rmalar apar r. 
2013-cü il   rzind  “Korrupsiya v
nda  c miyy tinin 
qurulmas na t hlük  kimi”  (1.6.1.) (icra müdd ti 2011-2013) 
mövzusuna dair t kilati i r davam etmi , o cüml
n “Korrupsiya 
anlay  v  onun ortadan qald lmas  yollar ” adl  i  üzr  
ara rmalar davam etmi , h min ara rmalara “Demokratik 
miyy td  insan hüquqlar  v  korrupsiya m
ri: Az rbaycan 
Respublikas  timsal nda” v  “Korrupsiyaya qar  mübariz nin 
beyn lxalq hüquqi formalar ” m rh
ri daxil edilib, elmi i r 
görülüb. Bununla  laq dar olaraq institutun Sosial v  iqtisadi 
hüquqlar  öb sinin 
kda
n “
 
”,  “
- 
  
” adl  m qal ri çapolunmu  dur.  
Az rbaycan  Respublikas n  Prezidenti c nab  lham 
liyev t
find n korrupsiyaya qar  mübariz  m
ri dövl t 
siyas tinin prioritet  istiqam tl ri kimi mü yy nl dirilmi dir. 
Dövl t ba
n t
bbüsü v  r hb rliyi il  korrupsiyaya qar  
mübariz nin gücl ndirilm si istiqam tind  apar lan qanunverici 
 praktiki t dbirl r ç rçiv sind  Az rbaycan Respublikas n Ba  

 
84 
prokuroru yan nda Korrupsiyaya qar   Mübariz
dar sin  
liyyat-axtar   f aliyy tini  h yata  keçirm k  s lahiyy tl ri 
verilmi dir. Eyni zamanda, 
liyyat-axtar  f aliyy tinin h yata 
keçirilm si s lahiyy ti bütövlükd  Az rbaycan Respublikas n 
Prokurorlu una deyil,  yaln z korrupsiya cinay tl rin  qar  
mübariz  sah sind  Ba  prokuror yan nda Korrupsiyaya qar  
Mübariz
dar sin  h val  edilmi dir. Qeyd olunmal r ki, 
ixtisasla
 antikorrupsiya qurumu olan Ba  prokuror yan nda 
Korrupsiyaya  qar   Mübariz
dar sin
liyyat-axtar  
dbirl rini h yata keçirm k s lahiyy tl rinin  verilm si,  ilk 
növb
, korrupsiya cinay tl rinin a kar edilm si sah sind  
operativliyin  t min  olunmas ,  ona  qar   mübariz nin 
liliyinin art lmas  z rur tind n ir li g lmi  v  bu sah
 
nüfuzlu beyn lxalq t kilatlar n tövsiy
ri v  qabaqc l Avropa 
ölk
rinin t crüb si n
 al nm
r.  dar
 korrupsiya il  
ba  cinay tl r üzr
liyyat-axtar   f aliyy tinin h yata 
keçirilm si s lahiyy tl rinin verilm si il  son dövrl
k bir neç  
dövl t qurumu t
find n eyni f aliyy tin h yata keçirilm sind  
mövcud olmu  sistemsizlik v  t krarç q aradan qald lm
r. 
Bu problem üzr   institut f aliyy tini beyn lxalq al md  
korrupsiya il  mübariz  metodlar n t dqiqind n ba lamaq 
ist diyi üçün AR Ba  Prokuroru yan nda Korrupsiyaya qar  
Mübariz
dar sinin r isi, general Kamran  liyevl , Almaniyan n 
dliyy  Nazirliyinin Beyn lxalq 
kda q Departamentinin 
hb rliyi,  AB   Hüquq unaslar  Birliyinin  Az rbaycan 
nümay nd liyinin r hb rliyi, Pol an n müvafiq elmi m rk zl ri v  
dig r beyn lxalq t kilatlarla t kilati görü r keçirmi dir. Bu 
istiqam td  institutumuza ixtisasla
 müt
ssis c lb etm k 
qs dil  AMEA r hb rliyi qar
nda ba  elmi i çi vahidi 
verilm si haqq nda v sat t qald lm
r. 
öb nin 
kda lar  Az rbaycan c miyy tind  sözüged n 
sah
  demokratik  prosesl rin  dinamik  inki af   kontekstind    
insan  hüquq  v   azadl qlar   sah sind   probleml rin 
öyr nilm sind ,  ara
lmas nda,  müzakir sind   f al  i tirak 

 
85 
etmi dir. Haz rda bu mövzu üzr  planla
lm  t dqiqatlar ba a 
çatd lm
r.  
“Qaçq nlar n v  m cburi köçkünl rin hüquqlar  v  
onlar n probleml rinin t dqiqi” (1.6.2.) adl  mövzu il
laq dar 
institutun Milli  t hlük sizlik v  erm ni ara
rmalar öb si çox 
aktiv i r gör
k, a
dak  t dbirl ri h yata keçirmi dir. 
öb nin  böyük elmi i çisi Esmira Orucova   bu problem  üzr  
da sadalanan i ri görmü dür. 
     
 
kil 46-47.  nsan alverin  yox dey k!” adl  maarifl n- 
dirici t dbir 
 
O, 26 aprel 2013-cü ild  Gülüstan saray nda Qaçq nlar n 
 M cburi Köçkünl rin 
ri üzr  Dövl t Komit sinin t kil 
etdiyi “Az rbaycan xalq n ümummilli lideri Heyd r  liyevin 
Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba  münaqi si il  ba  
siyas ti: qaçq nlara v  m cburi köçkünl
 qay
, onlar n sosial 
probleml rinin h llind  Az rbaycan hökum tinin,  beyn lxalq 
humanitar t kilatlar n i tirak ” mövzusunda konfransda i tirak 
edib.  01 may 2013-cü ild  AB
n Az rbaycandak  s firliyinin 
siyasi m
r üzr  mü aviri Ceff Xulgerin d
ti il  
Az rbaycan Respublikas
razisind  m skunla
 qaçq nlar n 
(Q rbi Az rbaycandan qovulmu  etnik az rbaycanl lar n v  
rqan  hadis
ri zaman  ölk miz  p nah g tirmi  Ah ska türk- 

 
86 
rinin) sosial-hüquqi probleml rinin öyr nilm si il  ba  görü
 
tirak edib. 10 may 2013-cü ild  ümummilli liderimiz Heyd r 
liyevin 90 illik yubileyi münasib til  r hb rlik etdiyi humanitar 
kilat t
find n azt minatl  m cburi köçkün ail
rin  yard m 
paylanm
r. 16 may 2013-cü ild
nsan alverin  qar  mübariz  
ft si  ç rçiv sind   Mehdiabad  q
si,  Yeni  Ya ay  
massivind  m skunla
 qaçq n v  m cburi köçkünl rl  birlikd  
nsan alverin  yox dey k!” adl  maarifl ndirici t dbir t kil edib.   
    
kil 48. 01 iyun U aqlar n Beyn lxalq Müdafi si gününd  
qaçq n, m cburi köçkün v
sir-itkin ail
rinin övladlar  üçün 
keçirilmi  bayram 
 
01 iyun U aqlar n Beyn lxalq Müdafi si gününd  qaçq n, 
cburi köçkün v
sir-itkin ail
rinin övladlar  üçün bayram 
kil edib. 20 iyun 2013-cü ild  Park  nn hotelind  20  yun 
Ümumdünya Qaçq nlar Günü il  ba  Az rbaycan Respublikas  

 
87 
Qaçq n v  M cburi Köçkünl rin 
ri üzr  Dövl t Komit sinin v  
BMT-nin Qaçq nlar üzr  Ali Komissarl
n t kil etdikl ri 
dbird  i tirak edib; 20-21 iyun 2013-cü ild  Ümumdünya 
Qaçq nlar  Günü  il   ba   Pirallah   rayonunda  yerl
n 
yataqxanada, Sabunçu rayonu, Pir
 q
sind  yerl
n 
“Qaraba ” pansionat nda, X
r rayonu, M rd kan q
sind  
yerl
n ma nqay rma zavodunun   pansionat nda v  7-ci 
mikrorayonda  yerl
n  Slavyan  Universitetinin  4  sayl   
yataqxanas nda i al olunmu
razil rin sakinl ri olan qaçq n v  
cburi köçkünl
 m
vi dayaq olmaq m qs di il  t dbir v  
yard m paylama aksiyas  keçirdib. 24 iyun 2013-cü ild  is  
Az rbaycan Respublikas  Qaçq nlar n  v  M cburi Köçkünl rin 
ri  üzr  Dövl t Komit sinin s dr müavini v
sir v
tkin 
Dü mü , Girov Götürülmü  V
nda larla  laq dar Dövl t 
Komissiyas n üzvü G ray F rhadovla görü üb.  
 
       
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kil 49. 20  yun Ümumdünya Qaçq nlar Günü il  ba  
Az rbaycan Respublikas  Qaçq n v  M cburi Köçkünl rin 
ri 
üzr  Dövl t Komit sinin v  BMT-nin Qaçq nlar üzr  Ali 
Komissarl
n t kil etdikl ri t dbir 

 
88 
Haz rda insitutun böyük elmi i çisi Esmira Orucova 
“Erm nistan–Az rbaycan müharib si zaman
sir  v   girov 
götürülmü    xsl rin müdafi sin  dair beyn lxalq hüquq 
normalar ” adl  dissertasiya i i üz rind  i yir, Da q Qaraba  
münaqi si   ç rçiv sind  humanitar f lak tin ba  verm si 
istiqam tind  t dqiqat apar r.  
 “Miqrantlar n  hüquqlar   v   onlar n  probleml rinin 
dqiqi”  (1.6.3.) mövzusuna (icra müdd ti 2012-2016) dair elmi 
dqiqatlar, o cüml
n “Az rbaycanda miqrasiya problemi v  
onun qanunvericilikd
ks olunmas ” adl  i  üzr  ara
rmalar 
apar lm
r,  h min ara
rmalara  “Az rbaycanda  miqrasiya 
probleminin  h lli  zaman   dövl tl raras   beyn lxalq-hüquqi 
kda
n daxili ganunvericilik üçün  
miyy ti” m rh
si 
daxil edilmi dir.  Mövzu il  ba  v  m rh
 müvafiq olaraq 
 
 
”, “
 
 
 
”, “
-
 
”, “
 
: 
 
” adl  m qal
r n r olunmu dur. Haz rda bu m rh
 üzr  
planla
lm  t dqiqatlar ba a çatd lm
r. 
 “ ctimai t hlük sizlik nöqteyi-n
rind n din azadl  
rinin ara
lmas ” (1.6.4.)  adl  mövzu il
laq dar 
institutun Din  v  ictimai t hlük sizlik   öb si t
find n 2013-cü 
il üçün n
rd  tutulan  hat li plan na  sas n   “Beyn lxalq 
terrorçulu a qar  mübariz
 din amilinin rolu” adl  i in  
“Dini dözümsüzlük v  ekstremizm probleml rin  islam 
prizmas ndan yana ma”    v   “Din  v
qid   z minind  
diskriminasiya v  zorak q” m rh
ri yekunla maq üzr dir.  

 
89 
min m rh
r üzr  t dqiqat zaman  göst rilmi dir ki, 
uzun müdd t din v    qid   azadl  sivil c miyy td  mühüm bir 
prinsip kimi t hlil edilirdi. Lakin bu gün  ks r dövl tl rd  bir çox 
insan öz günd lik h yat nda din v
qid    sas nda ayr -seçkiliy  
ruz qal r. Onlar n mülki, iqtisadi, siyasi v  ictimai hüquqlar  
qanunsuz olaraq m hdudla
r. Bu cür ayr -seçkilik hallar na 
dövl t t hsilin , tibbi xidm tl
 v  dövl t qullu una daxil 
olmaqda rast g lm k olar.  n pis hallarda din v
qid  z minind  
dini icma üzvl ri h bs oluna v  ya öldürül  bil r. 
Birl mi  Mill tl r T kilat  yaranmas n ilk günl rind n 
etibar n öz f aliyy tind  bu m
 il  ba  probleml
 xüsusi 
diqq t yetirir. Bel  ki, din  sas nda ayr -seçkiliy  qada a insan 
hüquqlar na dair  bir çox  sas beyn lxalq sazi
rd
ks olunub. 
Bel  beyn lxalq 
miyy tli s
dl rd n biri olan BMT-nin “Din 
 ya  qid
sas nda dözümsüzlük v  ayr -seçkiliyin bütün 
növl rinin aradan  qald lmas na  dair  B yannam si”nin  2-ci 
madd sinin 1-ci b ndin
sas n  “heç k s din v
qid
sas nda 
r hans  dövl t, mü ssis , bir  xs v  ya qrup t
find n ayr -
seçkiliy  m ruz qalmal  deyil”. 
Bu s
bd n dövl tl r h r hans  din v  ya  qid
sas nda 
bir  xs v  ya qruplara qar  ayr -seçkilikd n imtina etm lidirl r; 
onlar h mçinin bu cür ayr -seçkiliyin qar
 almal rlar; 
dövl tl r  razil rind  ya ayan h r bir  xsin heç bir ayr -seçkilik 
olmadan bütün insan hüquqlar ndan praktiki olaraq istifad  etm k 
imkan  t min etm k  m qs dil   bütün z ruri t dbirl ri 
görm lidirl r. 
mçinin mövzu il  ba  institutun Din v  ictimai 
hlük sizlik  öb sinin  mudiri  s.e.d.  G. brahimova  t
find n  
nternational terrorism, terrorists and torture”   adl  m qal  
haz rlan b,  “Az rbaycan v   az rbaycanl lar”  jurnal nda cap 
olunmu dur.  
“