Ağri fizyopatolojiSİ Ülker yağCI, Mustafa saygin

Süleyman Demirel Üniversitesi

 Tıp Fakültesi Dergisi

Tablo 1

Doku zedelenmesi ile oluşan nöroaktif substantlar (4).

Madde 

Kaynak 

Sinir sonundaki etkileri 

Substans P

Sinir terminalleri 

Sensitizasyon 

Bradikinin 

Plazma kininojen

Aktivasyon 

Histamin 

Trombosit, mast hücre

Aktivasyon

Protonlar 

İskemi, zedeli doku

Aktivasyon

Prostaglandinler 

Araşidonik asit,  Zedelenmiş hücreler

Sensitizasyon

Lökotrienler 

Araşidonik asit, Zedelenmiş hücreler

Sensitizasyon

İnterlökinler 

Mast hücre

Aktivasyon ve Sensitizasyon 

TNF-α

Mast hücre

Aktivasyon ve Sensitizasyon

---

Süleyman Demirel Üniversitesi

 Tıp Fakültesi Dergisi

Ağrı Fizyopatolojisi

Santral Sensitizasyon 

(Uzamış Tersiner Sinaptik Plastisite)

Klasik  santral  sensitizasyon  mekanizması  en  az  2 

farklı sinapsa ihtiyaç duyduğu için heterosinaptik po-

tansiyalizasyon da denmektedir. Windup benzeri tek 

sinaps  üzerinden  gerçekleşen  duyarlılık  artışına  ho-

mosinaptik potansiyalizasyon denmektedir. Bu aktivi-

teye  bağlı  nörotransmitter  olarak  glutamat,  nörome-

diatör  olarak  substans  P,  beyinden  derive  nörotrofik 

faktör (BDNF) ve CGRP kullanılmaktadır. Ligant kapılı 

iyon kanalları (NMDA, AMPA, Kainat reseptörleri), G 

protein  eşleşmiş  metabotropik  reseptör,  substans  P 

reseptörü  nörokinin  1  (NK1),  metabotropik  glutamat 

(mgl) ve tirozin kinaz reseptörleri (trkB ve Eph) bu sis-

temde  kullanılır.  Mekanizma  ise  2  temel  aktiviteden 

oluşmaktadır: ilki iyon kanalları veya reseptörlerin ak-

tivitesi;  ikincisi  de  gen  ekspresyonu  ile  yeni  üretilen 

reseptörlerin sinaptik membrana taşınıp eklenerek gö-

rev almasıdır (2, 37). Windup ile santral sensitizasyon 

eşdeğer terim değillerdir. Windup, duyarlılaşma indük-

siyonu  sırasında  meydana  gelebilecek  ilk  pre-trans-

kripsiyon olaylar için bir model olabilir. Ancak, windup 

sadece  C  fiberlerin  aktivasyonuna  bağlı  bir  olgudur. 

Tekrarlayıcı yoğun stimülasyonlu A fiberlerin uygulan-

ması cevabın korunmasını sağlamaya meyillidir. Win-

dup  korunmasının  değildir  (38).    Windup  meydana 

geldikten  sonra  dorsal  boynuz  nöronların  arttırılmış 

uyarılabilirliliği minimal ek inputlarla korunabilir. Ayrı-

ca  windup  uyaran  uyarılar  kutanöz  alıcı  alanlarında 

geçici olarak genişlemesine ve C liflerinden gelen in-

put cevapların artmasına neden olmak için yeterlidir. 

Her ne kadar santral sensitizasyon için windup gerekli 

olmasa da, ikisi ortak özellikleri paylaşır (39)