9-ma’ruza. Urug’ va mag’izni yanchish uskunalari

Texnik ko’rsatkichlari

Ta’minlovchi valikning old tomonida to’siq-qopqoq bo’lib, valik va qopqoq orasidagi tirqish prujinali vintlar yordamida toraytirilishi yoki kengaytirilishi mumkin. Shu yo’sinda stanokni maxsulot bilan ta’minlash boshqariladi. Lekin bunday boshqarilish kamchiliklardan xoli emas; qopqoq qiyshayib qolsa tushayotgan maxsulotning qalinligi bir tekis bo’lmay qoladi va yanchilish sifati buziladi.

Cho’yan ustunlarning tepasi metal taxtacha (traversa) bilan tutashtirilgan bo’lib uning ostiga valiklarni siqib turuvchi prujina qo’yilgan. Prujinaning tepasida siquvchi boltlar o’rnatilgan, prujinaning ostki uchi esa 5 valikning o’qini pastga ezib turadi. Agar valiklarning orasiga qattiq predmet tushib qolsa, bu prujinalar qisilib, valik ko’tariladi va predmet valiklar orasidan o’tib ketadi. Bunday moslama valiklarni sinishdan va ishchi yuzalarning buzilishidan saqlaydi.

Yanchilayotgan maxsulotni valiklar orasiga yo’naltirish uchun stanokning old va orqa tomonida 2 tadan yo’naltiruvchi to’siq qo’yilgan. To’siqlar 4-6 mm li po’lat varaqlardan yasaladi va ular stanokning ustunlariga o’rnatilgan, burchakli metalldan yasalgan tirqishga qo’yilib, to’siqlarning bir yoni valikka tegib turadi.

Valiklar yuzasiga yopishib qolayotgan yanchilma zarrachalarini ko’chirib olish uchun stanokda tomchisimon pichoqlar o’rnatilgan. Ular asimmetrik o’rnatilganligi uchun o’tkir qirrasi bilan valikning yuzasiga o’z og’irligi bilan bosib turadi va yopishgan maxsulotni qirib olib turadi.

Stanok valiklari kuchli elektr motor yordamida aylantiriladi. Asosiy valning aylanishi motor, mufta va uzatish soni 1:6,4 bo’lgan ikki bosqichli reduktor orqali bo’lib, aylanma xarakat tekis qayish yordamida 3 va 5 valiklarga uzatiladi. 2 va 4 valiklar ishqalanish xisobiga aylanadi.

Etaklovchi valiklar 150-160 aylG’min xarakat qiladi, etaklanuvchilari esa 3-5 aylG’min sekinroq aylanadi. Shuning uchun mag’iz faqat ezish xisobiga emas, balki qisman ishqalab ezish xisobiga xam yanchiladi.

Valiklar yuzasini doimo soz ushlab turish uchun 2-4 oyda bir marta sayqallash lozim. Bu ish maxsus valiksayqallash stanogida bajariladi. Yaxshi sayqallangan valiklar aniq tsilindrik shaklda bo’lib, valiklar orasidagi ba’zi-bir tirqishlar 0,06-0,09 mm dan oshib ketmasligi kerak.

Yaxshi yanchilma xosil qilish uchun mag’izning namligi 8,5-9,5% bo’lishi kerak; namlik yuqori bo’lsa stanokning unumdorligi pasayadi, uning ish sifati yomonlashadi, energiya sarfi oshadi.

Afzalligi: Texnologik talablarga rioya qilinganda maxsulotning ichki strukturasini maksimal ravishda buzib beradi.

Kamchiligi: Stanokni yasash uchun metall sarfi katta.