3-Labarotoriya ishi. Gips bog‘lovchi moddalar

3 – ish. Gips xamiridan tayyorlangan namuna – balkachalarni mustaxkamligini aniqlash
(gipsning markasini aniqlash)
Gips bog‘lovchi moddalarga texnikaviy talablar (jadvalni to‘ldiring)
3.5-jadval

Gipsni markasi	40x40x160 mm li tayanch-namunalarini 2 soatdan keyingi mustaxkamlik chegarasi, kam emas
	Siqilishga,MPa (kgs/sm^2)		Egilishga,MPa (kgs/sm^2)
G –2	2	20	1,2	12
G – 3	3	30	1,8	18
G - 4	4	40	2	20
G - 5	5	50	2,5	25
G - 6	6	60	3	30
G - 7	7	70	3,5	35
G - 10	10	100	4,5	45
G - 13	13	130	5,5	55
G - 16	16	160	6	60
G - 19	19	190	6,5	65
G - 22	22	220	7	70
G - 25	25	250	8	80

Asbob va uskunalar: Gidravlik press, 4x4x16 o‘lchamli qolip, moy, MII-100, qorishtirgich.
Ishlash tartibi: Gipsning mustaxkamlik chegarasini aniqlash uchun tomonlari 4x4x16 sm o‘lchamli namunalar tayyorlanadi, va ularni ikki soatdan so‘ng markasini bilish mumkin. Gipsni egilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasini MII-100 asbobi bilan aniqlanadi. MII-100 asbobida 3 ta qo‘zg‘aluvchan tayanch mavjud 2 ta tayanch balkachaning pastki tomonida 1 ta tayanch balkachaning tepa qismining qoq o‘rtasiga joylashgan bo‘ladi. Balkachalar tayyorlash uchun 1200 gram gips, gips massasida nisbatan 50 – 70% suv olinadi va aralashtirib qolipga quyiladi.
Olingan gips massasi - ……..g;
Suv mikdori-………sm³ yoki -……….%(gips massasiga nisbatan);
qorishtirish vaqti - ………soat min.;
namunalar o‘lchami-……….; saqlash sharti - ………
a) Egilishga mustaxkamlik chegarasini aniqlash. 1200 gram gips olinadi suvga solinadi, 60 sekund davomida aralashtirilib moylangan qolipga solinadi. 2 soatdan so‘ng 4x4x16 o‘lchamli namuna MII-100 qurilmasiga qo‘yilib egilishga bo‘lgan mustaxkamligi topiladi. 2ta pastki tayanch orasidagi masofa 100 mm.

Ko‘rsatkichlar nomi	Namunalar			O‘rtacha qiymat
	1	2	3
Egilishga mustaxkamlik chegarasi, kgs/sm^2 MPa

b) Siqilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasini aniqlash. Siqilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasini aniqlash uchun 6 ta yarimta balkachalardan foydalanamiz. Yarim balkachalarning tepa va pastki qismiga o‘lchamlari 40x62,5 mm keladigan yani yuzasi 25 sm² bo‘lgan po‘lat listlar qo‘yiladi va gidravlik press yordamida siqilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasi aniqlanadi

Ko‘rsatkichlar nomi	Namunalar (yarimta)						O‘rtacha qiymat
	1	2	3	4	5	6
Manometr ko‘rsatishi, kgs
Kesim yuzasi, sm^2
Siqilishga mustaxkamlik chegarasi, kgs/sm^2 MPa

Gipsning markasi:

3-rasm. Egilishga sinash uchun asbob sxemasi.	4-rasm.Siqilishga sinash sxemasi

Olingan natijalarni formula orqali xisoblash
Gipsni maydalik darajasini aniqlash formulasi:

Gips namunasini egilishga bo‘lgan mustaxkamligini aniqlash formulasi:

Gips namunasini siqilishga bo‘lgan mustaxkamligini aniqlash formulasi:



Laboratoriya ishlari bo‘yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun
adabiyotlar ro‘yxati

1. 
   Qosimov E. Qurilish ashyolari. Oliy o‘quv yurtlarining talabalari uchun. - darslik. T.:«Mehnat».–2004, - 512 b.
   
2. 
   Popov L.N. “Qurilish materiallari va detallaridan laboratoriya ishlari”. Toshkent, “O‘qituvchi” 1992y.
   
3. 
   3.Qosimov E. “Qurilish materiallaridan laboratoriya ishlari”. Toshkent “O‘qituvchi” 1985y.
   
4. 
   Vorob’yov V.A. “Qurilish materiallaridan laboratoriya ishlari” M. 1979y.
   
5. 
   Микулский В.Г., Горчаков Г.И., Козлов В. «Строителные материалы», М.1996 г.
   
6. 
   Samigov N.A., Samigova M.S. “Qurilish materiallari va buyumlari”. Toshkent. “Mehnat”, 2004y. 310b.
   
7. 
   Горчаков Г.И., Баженов Ю.М. «Строителные материалы», М. 1989 г.
   
8. 
   Samig‘ov N.A., Xasanvoa M.K., Zokirov J., Komilov X. Qurilish materiallari fanidan misol va masalalar to‘plami. O‘qituvchi. 2005. 146b.
   
9. 
   9. Samig`ov N.A., Xasanova M.K., Zokirov J.S., Komilov X.X. Qurilish materiallari fanidan misol va masalalar to`plami. O`qituvchi. 2005. 146b
   
10. 
    Г.А. Айрапетян. Строителные материалы. Учебно-справочное пособие. Ростов– на Дону, 2004 г.
    
11. 
    Микулский и др. Строителные материалы. Учебник. М., 2000г.
    
12. 
    Рыбев И.А. Основы строителного материаловедения. Учебное пособие. М., 2006 г.