1. İqtisadi vəziyyətin proqnozlaşdırılması, iqtisadi siyasətin işlənməsi və monitorinqi üçün statistikadan istifadə etməklə iqtisadi modellərin hazırlanması və təkmilləşdirilməsi Giriş



Yüklə 2,59 Mb.
səhifə8/23
tarix05.05.2017
ölçüsü2,59 Mb.
#16751
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   23


Əlavə 2

Kodlar

Fəaliyyət növləri




Bütöv iqtisadiyyat

A-B

Kənd təsərrüfatı, ovçuluq və meşə təsərrüfatı, balıqçılıq

A

Kənd təsərrüfatı, ovçuluq və meşə təsərrüfatı

01

Kənd təsərrüfatı

02

Meşə təsərrüfatı

B

Balıqçılıq, balıqyetışdirmə

C

Mədənçıxarma sənayesi

10-12

İstilik energetikası üçün faydalı qazıntıların hasılatı

10

Daş kömür, liqnit və torf hasilatı

11

Xam neft və təbii qaz hasilatı

12

Uran və torium filizlərinin hasilatı

13-14

İstilik enerjisindən başqa faydalı qazıntıların hasilatı

13

Metal filizlərinin hasilatı

14

Mədənçıxarma sənayesinin digər sahələri

D

Emal sənayesi

15-16

İçki və tütün də daxil olmaqla qida məhsullarının istehsalı

15

İçkilər də daxil olmaqla, qida məhsullarının istehsalı

16

Tütün məmulatlarının istehsalı

17-18

Toxuculuq və tikiş sənayesi

17-19

Toxuculuq və tikiş sənayesi

17

Toxuculuq sənayesi

18

Geyim istehsali; xəzin bəzədilməsi və rənglənməsi

19

Dəri, dəridən məmulatlar və ayaqqabı istehsalı

20

Mebeldən başqa ağacin emali və ağacdan məmulatlarin və tixacin istehsali

21-22

Sellüloz – kağiz istehsali; nəşriyyat işi

21

Sellüloz, kağiz, karton və onlardan məmulatların istehsalı

22

Nəşriyyat və poliqrafiya fəaliyyəti, məlumatların yazılmış daşıyıcılarının çoxaldılması


22.1

Nəşriyyat fəaliyyəti

22.2-22.3

Poliqrafiya fəaliyyəti və bu sahədə xidmətlərin göstərilməsi

23-25

Koks, neft məhsullarının və nüvə materiallarının istehsalı, rezin və plastmas məmulatların istehsalı

23

Koks, neft məhsullarının və nüvə materıallarının istehsalı

24

Kimya sənayesi

24.4

Əczaçiliq məhsullarının istehsalı

24.1-24.3

24.5-24.7



Kimya sənayesi

25

Rezin və plastmas məmulatların istehsalı

26

Digər qeyri-metal mineral maddələrin istehsalı

27-28

Metallurgiya sənayesi və hazır metal məmulatların istehsalı

27

Metallurgiya sənayesi

28

Hazır metal məmulatlarının istehsalı

29

Maşın və avadanlıqların istehsalı

30-33

Elektrik avadanlığı, optik və elektron avadanlıqların istehsalı

30

Ofis avadanlığı və hesablama texnikasının istehsalı

31-32




31

Elektrik maşınları və elektrik avadanlıqlarının istehsalı

31.3

İzolə edilmiş məftillərin və kabellərin istehsalı

31.1-31.2

31.4-31.6



Elektrik maşınları və elektrik avadanliqlarının istehsalı, sair elektrik avadanlıqlarının istehsalı

32

Radio, televiziya və rabitə cihazlarının istehsalı

32.1

Elektro və radioelementlərin istehsalı

32.2

Ötürücü cihazların istehsalı

32.3

Səsi və təsviri qəbul etmək, yazmaq və göstərmək üçün cihazların istehsalı

33

Tibb texnikası məmulatları, ölçü vasitələri, optik cihazlar, saatlar və apparaturaların istehsalı

33.1-33.3

Tibb texnikası məmulatları, ölçü vasitələrinin istehsalı

33.4-33.5

Optik cihazların və fotoavadanlıqların istehsalı

34-35

Nəqliyyat vasitələri və avadanliqlarının istehsalı

34

Avtomobil, qoşqu və yarımqoşqularin istehsalı

35

Sair nəqliyyat vasitələrinin istehsalı

35.1

Gəmilərin inşası və təmiri

35.3

Kosmik aparatlar da daxil olmaqla uçan aparatların istehsalı

35.2, 35.4, 35.5

Dəmir yolu nəqliyyatı vasitələrinin istehsalı, motosiklet və velosipedlərin istehsalı, digər qrurlara daxil edilməyən sair nəqliyyat vasitələri və avadanliqlarının istehsalı

36-37

Sənayenin digər sahələri

36

Mebel və digər qruplara daxil edilməyən sair məhsulların istehsalı

37

Xammalın təkrar emalı

E

Elektrik enerjisi, qaz və suyun istehsalı və bölüşdürülməsi

40

Elektrik enerjisi, qaz, buxar və isti suyun istehsalı və bölüşdürülməsi

40.1,40.3

Elektrik enerjisinin istehsalı və bölüşdürülməsi, buxar və isti su ilə təchizat

40.2

Qazin istehsalı, qazabənzər yanacağın bölüşdürülməsi

41

Suyun yiğilması, təmizlənməsı və paylanması

F

Tikinti

G

Topdan və pərakəndə ticarət; avtomobillərin, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə əşyalarının təmiri

50

Avtomobil və motosikletlərin satışı, onlara texniki xidmət və təmir

51

Avtomobil və motosikletlərin satişından başqa, topdan və agentlik vasitəsilə satış

52

Avtomobil və motosikletlərin satışından başqa pərakəndə satış, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə əşyalarının təmiri

H

Mehmanxana və restoranlarla xidmətin göstərilməsi

İ

Nəqliyyat, anbar təsərrüfatı və rabitə

60-63

Nəqliyyat

60

Quru yol nəqliyyatlarının fəaliyyəti

61

Su nəqliyyatının fəaliyyəti

62

Hava nəqliyyatının fəaliyyəti

63

Köməkçi və əlavə nəqliyyat fəaliyyəti

64

Rabitə

J-K

Maliyyə fəaliyyəti; Daşinmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar, icarə və istehlakçılara xidmət göstərilməsi

J

Maliyyə fəaliyyəti

65

Maliyyə fəaliyyəti

66

Siğorta

67

Maliyyə vasitəçiliyi və siğorta sahəsində yardımçı fəaliyyət

K

Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar, icarə və istehlakçılara xidmət göstərilməsi

70

Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar

71-74

Maşınlarin və avadanlığın operatorsuz icarəsi, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə

əşyalarının kirayəsi



71

Maşınların və avadanlığın operatorsuz icarəsi, məişət məmulatlarinin və şəxsi istifadə əşyalarinin kirayəsi

72

Hesablama texnikası ilə əlaqədar fəaliyyət

73

Tədqiqat və işləmələr

74

İstehlakçılara sair xidmətlərin göstərilməsi

74.1-74.4

Hüquq, mühasibat uçotu və audit sahəsində fəaliyyət; kommersiya fəaliyyəti və idarəetmə məsələləri üzrə məsləhətlər; memarlıq, mühəndis axtarışlari və bu sahələrdə

texniki məsləhətlərin verilməsi; texniki sinaq və tədqiqatlar ; reklam fəaliyyəti



74.5-74.8

Muzdlu işçi qüvvəsinin tutulması və işçi heyətinin seçilməsi; istintaqın aparılması və təhlükəsizliyin təminatı; istehsal və yaşayış yerlərinin, nəqliyyat vasitələri və avadanlıqlarınin təmizlənməsi və yığışdırılmasi; istehlakçılara müxtəlif növ xidmətlərin göstərilməsi

L-Q

İctimai, sosial və fərdi xidmətlər

L

Dövlət idarəetməsi və müdafiə; məcburi sosial təminat

M

Təhsil

N

Səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi

O

Digər kommunal, sosial və şəxsi xidmətlərin göstərilməsi

90

Çirkli suların, tullantıların təmizlənməsi və oxşar fəaliyyətlər

91

İctimai birliklərin fəaliyyəti

92

92 istirahət, əyləncə, mədəniyyət və idmanın təşkili üzrə fəaliyyət

92.1-92.2

Kino və videofilmlərlə əlaqədar fəaliyyət; radio və televiziya verilişləri sahəsində fəaliyyət

92.3-92.4

Sair əyləncəli-tamaşalar sahəsində fəaliyyət; məlumat agentliklərinin fəaliyyəti

93

Fərdi xidmətlərin göstərilməsi

P

Ev təsərrüfatları üzrə xidmətlər

Q

Toxunulmazliq hüququ olan təşkilatların fəaliyyəti



Əlavə 3
3.7. Səmərəliliyin standart vahidində aktivlərin dəyərinin

yenidən hesablanması
Səmərəliliyin standart vahidində aktivlərin dəyərinin hesablanması köhnə aktivlərin yeni aktivlərə nisbətən səmərəliliyini müəyyən etmək üçündür. Bildiyimiz kimi, aktivlərin səmərəliliyi onların xidmət müddətindən asılıdır. Aktivin səmərəliliyinin xidmət müddətindən asılılığı modeli vasitəsi ilə aktivin dəyərinin yenidən hesablanması həyata keçirilir, Yük avtomobilləri üçün belə hesablama nümunəsi aşağıda verilmişdir. Nümunədə yük avtomobilinin xidmət həcminin ölçü vahidi ton-kilometr götürülmüşdür. Eyni istismar xərcləri (yanacaq sərfi, ehtiyat hissəsi, təmir) üzrə müqayisə aparsaq, köhnə yük maşınına nisbətən yeni yük maşınının illik xidmət həcmi böyük olur. Çünki, köhnə maşının daha çox texniki xidmətə, təmirə ehtiyacı olur və daha çox yanacaq sərf edilir. Deməli, yük avtomobilinin xidmət qabiliyyəti ildən ilə azalır. Məsələn, 8 il xidmət müddəti olan yük avtomobilinin səmərəliliyi 1-ci ildə 1,5 min ton-km., növbəti illərdə isə əvvəlki ilin xidmətinin 1/10 misli qədər azalır. Səmərəliliyin xidmət müddətindən asılılığının xətti modelinə müvafiq olraq azalmanı 1,0; 0,9; .., 0,3 əmsalları ilə ifadə etmək olar.
Cədvəl 1

Aktivlərin səmərəliliyinin xidmət müddətindən xətti asılılıq modeli




Xidmət müddətindən asılı olaraq aktivin səmərəliliyi

Kapital xidmətinin miqdarı

hər ilə əmsal



Illər

1

2

3

4

5

6

7

8




5,0
1,0

4,5
0,9

4,0
0,8

3,5
0,7

3,0
0,6

2,5
0,5

2,0
0,4

1,5
0,3

Əgər 2, 4 və 5 il xidmət müddətində olan yük avtomobili mövcuddursa, onda yuxarıdakı əmsalları tətbiq edib, səmərəliliyin standart vahidini 2,2 (0,9+0,7+0,6) hesablamaq olar. Deməli müxtəlif xidmət müddətində olan üç yük avtomobili vasitəsi ilə göstərilən xidmət 2,2 yeni yük avtomobili ilə göstərilən xidmətə bərabərdir.

Kapital xidmətinin miqdarının xətti azalması bütün mümkün hallarda aktivlərin səmərəliliyinin onun xidmət müddətindən asılılığı modeli ilə ifadə olunur. Lakin aşağıdakı hallar da mövcuddur.


  • xidmət həcmi bütün xidmət müddəti ərzində saxlanıla bilər;

  • xidmət həcmi sabit əmsalla (həndəsi silsilə kimi) azala bilər;

  • xidmət həcmi əvvəlcə yüksək, sonra isə aşağı ola bilər (hiperbolik azalma).

Aktivin səmərəliliyinin onun xidmət müddətindən asılılığı modelinin nəticəsi aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl 2

Aktivin səmərəliliyinin onun xidmət müddətindən asılılığı modelləri



Illər

1

2

3

4

5

6

7

8

Xətti (hər il səmərəlilik eyni miqdarda azalır

1,0

0,90

0,80

0,70

0,60

0,50

0,40

0,30

Daimi səmərəlilik

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

Həndəsi (hər il 10 % azalır)

1,0

0,9

0,81

0,73

0,66

0,59

0,53

0,48

Hiperbolik (bucaq əmsalı β=0,5

1,0

0,93

0,86

0,77

0,67

0,55

0,40

0,22

Səmərəliliyin standart vahidində aktivlərin dəyərinin hesablanması üçün səmərəliliyin azalması modeli 3-cü cədvəldə verilmişdir.


Cədvəl 3

Standart səmərəlilik vahidində aktivlərin qalıq dəyərinin hesablanması

(8-illik xidmət müddəti olan aktivin səmərəliliyinin xətti azalma modeli)


Aktivin alınması ili

Sabit qiymətdə əsas kapitalın ümumi yığımı

Səmərəliliyin aktivin xidmət müddətindən asılılığı əmsalı

Səmərəliliyin standart vahidində (SSV) əsas kapitalın ümumi yığımı

1

100

0,30

30

2

90

0,40

36

3

120

0,50

60

4

60

0,60

36

5

80

0,70

56

6

120

0,80

96

7

100

0,90

90

8

80

1,0

80

8-ci ilin əvvəlinə səmərəliliyin standart vahidində qalığı

484

Aktivin qalıq dəyərini hesablamaq üçün inventarizasiyadan istifadə edilir. İnventarizasiya üsulu ilə aktivlərin sabit qiymətdə qalıq dəyəri məlumatlarından, əsas kapitalın ümumi yığımı hesablanır. Cədvəlin 2-ci sütununda xidmət müddəti 8 il olan aktiv üçün sabit qiymətdə əsas kapitalın ümumi yığımı göstərilmişdir.

3-cü sütunda aktivin səmərəliliyinin onun xidmət müddətindən asılılığı üzrə xətti modelin göstəriciləri verilmişdir.

4-cü sütunda sabit qiymətdə əsas kapitalın ümumi yığımının hər il üçün səmərəliliyin standart vahidə çevrilməsi verilmişdir. Məsələn, 1-ci ildə əsas kapitalın ümumi yığımı (100) əmsala vurulur (0,30) və həmin kapitalın xidmət qabiliyyəti (30) tapılır.

4-cü sütunun yekununda 8-ci ilin əvvəlinə səmərəliliyin standart vahidində aktiv qalığının dəyəri (484) göstərilir. Həmin göstərici bütün əvvəlki illərdən səmərəliliyin standart vahidində yenidən hesablanmış yığımıdır.


Əlavə 4

İqtisadi səmərəlilik əmsallarının hesablanması



2004-ci il,cari qiymətlərlə, milyon manatla, AZN

Göstəricilər

Ümumi buraxılış

Aralıq istehlak

Əlavə dəyər

Əsas fondların istehlakı

Xalis əlavə dəyər

İqtisadi səmərəlik əmsalı




1

2

3

4

5=3-4

6=5/(2+4)

Kənd təsərrüfatı, ovculuq və meşəçilik

1527

603.5

923.5

64

859.5

1.29

Mədənçıxarma sənayesi və karxanaların işlənməsi

2967.8

491.3

2476.3

174.1

2302.2

3.46

Emal sənayesi

2549.7

1843.1

706.6

130.8

575.8

0.29

Elektrik enerjisi,qaz və su təchizatı

459.7

374.2

85.3

9.1

76.2

0.20

Balıqçılıq

20.9

7.1

13.8

2.8

11

1.11

Tikinti

2847.4

1785.3

1062.1

77.8

984.3

0.53

Topdan və pərəkəndə ticarət, avtomobillərin, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə əşyalarının təmiri

1000.3

397.1

603.2

395.1

208.1

0.26

Mehmanxana və restoranlar

77

24.6

17

27.7

-10.7

-0.20

Nəqliyyat, anbar təsərrüfatı və rabitə

1411.6

599.2

812.4

138.7

673.7

0.91

Maliyyə vasitəçiliyi

183.6

67.6

116

14.6

101.4

1.23

Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar, icarə və komersiya

352

102.8

249.2

73.1

176.1

1.00

Dövlət idarəetmə və müdafiə,məcburi sosial sığorta

539.9

207.3

332.6

96.5

236.1

0.78

Təhsil

372.6

76.4

296.2

27.3

268.9

2.59

Səhiyyə və sosial xidmətlər

211.6

82.9

128.7

19.3

109.4

1.07

Digər kommunal, sosial və fərdi xidmətlər

289.8

168.1

121.8

43.6

78.2

0.37

Maliyyə vasitəçilərinin şərti hesablanmış xidmət haqqları




66

-66










Fəaliyyət növləri üzrə cəmi

14811

6896.5

7914.5

910.5

7004

0.90

Məhsullara və idxala vergilər (+)







643










Məsullara subsidiyalar (-)







27.3










Ümumi daxili məhsul (bazar qiyməti)







8530.2












Yüklə 2,59 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   23




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin