İntel 80486DX2
mikroprosessorunun
inteqral sxemi (real ölçüsü: 12×6.75 mm)
məhsuldarlığı ədədlər (sürüşkən vergüllü) üzərində bir saniyədə aparılan hesab
əməliyyatlarının sayı ilə ölçülür. Superkompüterlərin məhsuldarlığı sürüşkən vergüllü ədədlər
üzərində saniyədə yerinə yetirilən trilyon əməliyyatlarla ölçülür. Superkompüterlərdən
aerodinamika
,
seysmologiya
,
nüvə fizikasında
və digər elm sahələrində meydana çıxan
mürəkkəb məsələlərin həllində geniş istifadə olunur. Superkompüterlərdə çoxsaylı
mikroprosessorların
paralel işləməsi nəticəsində yüksək məhsuldarlığı əldə etmək olur.
Superkompüterlərin qiyməti təqribən 10 milyon dollarlarla ölçülür.
Meynfreym
– ümumi məqsədli universal elektron-hesablama maşınıdır. 70-ci illərdə dünya
kompüter parkının böyük hissəsini meynfreym kompüterləri təşkil edirdi. Fərdi kompüterin
inkişafı ilə əlaqədar olaraq meynfreymlərin tətbiq sahələri azalmağa başladı. Buna
baxmayaraq bu kompüterlərdən müdafiə, maliyyə və sənaye sahələrində geniş istifadə olunur.
Meynfreym kompüterləri böyük, mürəkkəb hesablamalar aparmaqla yanaşı özünə çoxlu
sayda terminal birləşdirir. Təyyarə və qatarlara sərnişin biletlərinin satışını mərkəzləşdirilmiş
qaydada həyata keçirən hesablama sistemlərində meynfreymlərdən istifadə olunur.
Meynfreym kompüterləri əsasən
İBM
firmasında istehsal olunur. Bu cür kompüterlərin qiyməti
1 milyon dollar dəyərində olur. Hal-hazırda istifadə olunan 16–32 mikroprosessorlu server
kompüterlər meynfreym kompüterlərin sələfləri sayılır.
Mini–EHM – ölçüləri və hesablama məhsuldarlığı meynfrem kompüterlərə nəzərən kiçik olan
kompüterlər 1965–1980-ci illərdə mini-EHM adlanırdı. Hal-hazıda mini-EHM dedikdə fərdi
kompüterlər nəzərdə tutulur. Fərdi kompüterlərin kütləvi istehsalına 1981-ci ildən
başlanmışdır.
Kompüter aşağıdakı qurğulardan təşkil olunmuşdur:
Sistem bloku
Monitor
Klaviatura
Maus
(siçan)
Əlavə qurğular (periferiya qurğuları):
Printer
(çap qurğusu)
Skaner
Modem
Quruluşu
rəqəm videokamerası
səs gücləndiriciləri və s.
Kompüterlər portativ variantda da istehsal olunur – "bloknot" (
notebook
). Burada sistem
bloku, monitor və klaviatura bir korpusda qurulur: sistem bloku klaviaturanın altında, monitor
isə klaviaturaya qapaq şəklində hazırlanır.
Monitor
– informasiyanı əks etdirən qurğu.
Klaviatura
– kompüterə məlumatı (verilənləri və əmrləri) daxil edən əsas xarici qurğulardan
biri hesab olunur. Klaviaturanın köməyi ilə maşına istənilən simvolu (rəqəm, hərf, heroqriflər
və s.) daxil etmək mümkündür.
Printer
– kompüterin xarici qurğusu olub, informasiyanı kağız üzərində çap etmək üçündür.
İnformasiyanın çıxışa verilməsi üsuluna görə printerlər iki qrupa bölünür. Simvollu və ya
qrafiki. Simvollu printerlər sətrdəki ayrı-ayrı simvolları bütöv şəkildə çap başlığına ötürür.
Qrafiki printerlərdə məlumat simvollar şəklində deyil, ayrı-ayrı nöqtələr şəklində çıxışa
ötürülür. Vahid uzunluqda (1 düyümdə) olan nöqtələrin sayı printerin imkanlarını göstərir.
Kağız üzərində şəklin qeyd edilməsi üsuluna görə printerlər iki qrupa bölünür: zərb ilə və
zərbsiz çap qurğuları.
Skaner
– kağız üzərində olan mətn və qrafik məlumatı kompüterə daxil etmək üçündür.
Skaner məlumatı qrafiki formada oxuyur və maşının yaddaşına daxil edir. Daha sonra lazımi
qrafiki redaktor proqramların köməyi ilə onu ikilik koda çevirərək disklərə və ya çap
qurğusuna ötürülməsini təmin edir. Kompüterə çox zaman
USB
portu vasitəsi ilə qoşulur.
Multimedia
– informasiyanın emalı texnologiyası olub, mətni, səsi, qrafiki, şəkli və
animasiyanı kompüter sistemində tam şəkildə birləşdirir.
Meynfreym
– ümumi məqsədli yüksək məhsuldarlığa malik universal elektron-hesablama
maşınıdır (EHM). Bu kompüterlərdən müdafiə, maliyyə və sənaye sahələrində geniş istifadə
olunur. Meynfreym kompüterləri böyük, mürəkkəb hesablamalar aparmaqla yanaşı özünə
çoxlu sayda terminal birləşdirir. Təyyarə və qatarlara sərnişin biletlərinin satışını
mərkəzləşdirilmiş qayda ilə həyata keçirən hesablama sistemlərində meynfreymlərdən
istifadə olunur. Meynfreym kompüterlərin istehsalı ilə
IBM
kimi nəhəng şirkətlər məşğul
olur.
Kompüterin sistem bloku sistem platası (ana plata) və ona qoşulmuş aşağıdakı hissələrdən
təşkil olunmuşdur:
operativ yaddaş
(RAM) modulları
Sistem bloku
mərkəsi prosessor - CPU
və onun
soyutma sistemi
;
müxtəlif
adapterlər
;
Sərt disk
qurğusu (Hard Disk Device- HDD);
Disket sürücüsü
(Floppi Disk Drive- FDD);
CD-ROM
(Compact Disk Read Only Memory);
CD-RW
(Compact Disk Rewritable);
Səs platası
(
Sound Card
);
Qida bloku
;
Mərkəzi mikroprosessor – proqramları icra edən qurğudur. Prosessorun sürəti bir saniyədə
onun yerinə yetirə biləcək əməliyyatların sayı ilə təyin edilir. Bu, bir çox amildən asılıdır.
Onlardan takt tezliyini, bit sayını və mikroprosessorun arxitekturasını göstərmək olar.
İnformasiyanı yadda saxlamaq üçün yaddaş qurğularından istifadə olunur. Yaddaş qurğuları
funksiyalarına görə müxtəlif olurlar:
Operativ yaddaş (Random Access Memory –
RAM
. Kompüter söndürüldükdə operativ
yaddaşda (OY) olan informasiya silinir.
Daimi yaddaş qurğusu (Read Only Memory –
ROM
) – yalnız oxumaq üçün istifadə olunan
yaddaşdır. Burada kompüterin əsas sistem proqram təminatı olan BIOS saxlanılır.
Disketləri (floppi) oxuyan qurğu- artıq isdifadəsi çox azalmış kiçik tutuma malik disketləri
oxuyub-yazmaq üçün qurğu.
Virtual yaddaş – yerinə yetirilən proqram(lar)a tələb olunan OY-ın həcmi mövcud fiziki
yaddaşdan çox olduqda diskdə təşkil olunan operativ yaddaş. Məsələn, fiziki mövcud olan
OY-ın həcmi 32 Mbayt olduğuna baxmayaraq o, 4 Gigabayta qədər virtual yaddaşdan
istifadə edə bilər.
"kütləvi yaddaş"(Mass storage)- kompüterin ənənəvi yaddaşı ilə müqayisədə böyük həcmli
verilənləri təsvir edən maqnit diski və ya lenti, eləcə də optik disklər üçün ümumiləşdirilmiş
termin.
Yaddaş qurğuları
Kompüterin proqram təminatı
Fərdi kompüterin
proqram təminatı – təlimatlar yığımından ibarət olub, kompüteri idarə edir
və onun köməyi ilə lazım olan məsələni həll edir. Proqram təminatı iki hissəyə bölünür: ümumi
və tətbiqi. Ümumi proqram təminatı hesablama sisteminin resurslarının düzgün bölünməsini
və istifadə edilməsini təmin edir. Tətbiqi proqram təminatı özündə istifadəçinin tətbiqi
proqramlar paketini birləşdirir. Bu proqramlar paketində istifadəçinin konkret məsələsini həll
edə biləcək proqramlar olur.
Ümumi proqram təminatının tərkibinə aşağıdakı proqramlar daxildir.
əməliyyat sistemi;
proqramlaşdırma dilləri;
texniki xidmət proqramları.
Kompüter şəbəkələri
Kompüter proqramları
Kompüter təhlükəsizliyi
Aşağı açılan siyahı
1.
https://obastan.com/bilgisayar/1387979/?l=az
BİLGİSAYAR Azərbaycan Dilinin
Orfoqrafiya Lüğəti
2.
http://www.azleks.az/online-dictionary/bilgisayar
Arxivləşdirilib (https://web.archive.org/
web/20190627170920/https://www.azleks.az/online-dictionary/bilgisayar)
2019-06-27
at the
Wayback Machine
BİLGİSAYAR, Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
3.
" "Kibercinayətkarlıq haqqında" Konvensiyanın Təsdiq edilməsi barədə" (https://web.archiv
e.org/web/20120119170208/http://www.e-qanun.az/files/framework/data/18/f_18619.
htm)
. 2012-01-19 tarixində
orijinalından (http://www.e-qanun.az/files/framework/data/1
8/f_18619.htm)
arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-04.
Vikianbarda
Kompüter
ilə əlaqəli
mediafayllar var.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
Sonuncu redaktə 15 gün əvvəl 94.20.66.190 tərəfindən edilib
Mənbə — "
https://az.wikipedia.org/w/index.php?
title=Kompüter&oldid=6221674
"
Dostları ilə paylaş: |