Bundan ba
ş
qa, ayrı-seçkiliyin qada
ğ
an olunmasına dair direktivl
ə
rin hamısı b
ə
yan edir ki,
“ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma göst
ə
ri
ş
i” d
ə
ayrı-seçkiliyin bir forması hesab edilm
ə
lidir.
47
Lakin
direktivl
ə
rd
ə
n heç biri bu termin
ə
sasında n
ə
yin n
ə
z
ə
rd
ə
tutuldu
ğ
unu özünd
ə
ə
ks etdirmir.
Hesab edirik ki, ayrı-seçkiliy
ə
qar
ş
ı mübariz
ə
sah
ə
sind
ə
mü
ə
yy
ə
n müsb
ə
t n
ə
tic
ə
ə
ld
ə
etm
ə
k
m
ə
qs
ə
dil
ə
bu termin yalnız icbari xarakter da
ş
ıyan göst
ə
ri
ş
l
ə
rl
ə
kifay
ə
tl
ə
nm
ə
y
ə
r
ə
k, müdafi
ə
olunan
ə
sasları n
ə
z
ə
r
ə
almaqla
şə
xsl
ə
rl
ə
qeyri-münasib
şə
kild
ə
r
ə
ftara birm
ə
nalı
şə
kild
ə
üstünlük ver
ə
n v
ə
ya
şə
rait yaradan halları da
ə
hat
ə
etm
ə
lidir. Bu cür
ə
hat
ə
dair
ə
si
m
ə
hk
ə
m
ə
l
ə
rin yurisprudensiyası ç
ə
rçiv
ə
sind
ə
daha da geni
ş
l
ə
ndiril
ə
bil
ə
r.
Ayrı-seçkiliyin qada
ğ
an olunmasına dair direktivl
ə
r ayrı-seçkilik
ə
m
ə
ll
ə
rin
ə
qar
ş
ı mübariz
ə
sah
ə
sind
ə
cinay
ə
t hüququndan istifad
ə
etm
ə
k öhd
ə
liyini üzv dövl
ə
tl
ə
rin üz
ə
rin
ə
qoymasalar da,
A
İ
Ş
urasının Ç
ə
rçiv
ə
Q
ə
rarı müvafiq qruplara qar
ş
ı yön
ə
ldilmi
ş
irqi m
ə
nsubiyy
ə
t, dini baxı
ş
lar,
44
“Avropa Komissiyasının qadın v
ə
ki
ş
il
ə
rin l
ə
yaq
ə
tinin i
ş
yerl
ə
rind
ə
müdafi
ə
sin
ə
dair Tövsiy
ə
l
ə
rinin, h
ə
mçinin cinsi
z
ə
minind
ə
qısnamaya qar
ş
ı mübariz
ə
y
ə
dair prosessual m
ə
c
ə
ll
ə
sinin icra olunması haqqında” A
İ
Ş
urasının 19
dekabr 1991-ci il tarixli B
ə
yannam
ə
si”, OJ C 27, 04.02.1992, s
ə
h. 1; “Avropa Komissiyasının qadın v
ə
ki
ş
il
ə
rin
l
ə
yaq
ə
tinin i
ş
yerl
ə
rind
ə
müdafi
ə
sin
ə
dair 92/131/EEC saylı Tövsiy
ə
l
ə
ri”, OJ L 49, 24.02.1992, s
ə
h. 1.
45
Seksual oriyentasiya z
ə
minind
ə
ayrı-seçkiliy
ə
qar
ş
ı Ombudsmanın A.S.-
ə
qar
ş
ı
İ
sveç Appelyasiya
M
ə
hk
ə
m
ə
sind
ə
ki T-3562-06 saylı, 11 fevral 2008-ci il tarixli i
ş
i. Bu i
ş
in ingilis dilind
ə
ki xülas
ə
sil
ə
Ayrı-seçkiliy
ə
qar
ş
ı
hüquqi ekspertl
ə
rin Avropa
Şə
b
ə
k
ə
sind
ə
tanı
ş
olmaq olar: “Ayrı-seçkiliyin qada
ğ
an olunması sah
ə
sind
ə
Avropa
qanunvericiliyinin icmalı”, 8 iyul 2009-cu il, s
ə
h. 69.
46
Macarıstan Respublikası B
ə
rab
ə
r R
ə
ftar M
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri üzr
ə
İ
dar
ə
sinin 654/2009 saylı, 20 dekabr 2009-cu il tarixli
q
ə
rarı. Bu i
ş
in ingilis dilind
ə
ki xülas
ə
sil
ə
Ayrı-seçkiliy
ə
qar
ş
ı hüquqi ekspertl
ə
rin Avropa
Şə
b
ə
k
ə
sind
ə
tanı
ş
olmaq
olar:
“Yeni
Hesabat”:
www.non-discrimination.net/content/media/HU-14-
HU_harassment_of_Roma_pupils_by_teachers.pdf.
47
“M
əşğ
ulluq sah
ə
sind
ə
b
ə
rab
ə
rliy
ə
dair” Direktivin 2(4)-cü, “Mallar v
ə
xidm
ə
tl
ə
r sah
ə
sind
ə
gender b
ə
rab
ə
rliyin
ə
dair”
Direktivin 4(1)-ci, “Gender b
ə
rab
ə
rliyin
ə
dair” Direktivin 2(2)(b), “
İ
rqi b
ə
rab
ə
rliy
ə
dair” Direktivin 2(4)-cü madd
ə
l
ə
ri.
27
milli m
ə
nsubiyy
ə
t v
ə
ya etnik m
ə
n
şə
z
ə
minind
ə
zorakılı
ğ
ın v
ə
ya nifr
ə
tin t
ə
hrikçiliyil
ə
ə
laq
ə
dar,
h
ə
mçinin irqçi v
ə
ya ksenofobik materialların v
ə
ça
ğ
ırı
ş
ların yayılmasına, genosidin
tanınmaması v
ə
ya inkar edilm
ə
sin
ə
, h
ə
rbi cinay
ə
tl
ə
r
ə
v
ə
b
əşə
riyy
ə
t
ə
qar
ş
ı cinay
ə
tl
ə
r
ə
gör
ə
cinay
ə
t sanksiyalarının t
ə
min edilm
ə
si öhd
ə
liyini A
İ
-y
ə
üzv olan dövl
ə
tl
ə
rin üz
ə
rin
ə
qoyur.
48
Eyni
zamanda, üzv dövl
ə
tl
ə
r irqçi v
ə
ya ksenofobik niyy
ə
tl
ə
ri a
ğ
ırla
ş
dırıcı hal kimi n
ə
z
ə
r
ə
alma
ğ
a
borcludurlar.
Böyük
ə
minlikl
ə
qeyd etm
ə
liyik ki, qısnama v
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma göst
ə
ri
ş
l
ə
ri ayrı-
seçkiliyin bir forması kimi n
ə
z
ə
r
ə
alınmaqla yana
ş
ı, xüsusil
ə
irqi m
ə
nsubiyy
ə
t v
ə
ya etnik m
ə
n
şə
z
ə
minind
ə
ba
ş
verdikd
ə
cinay
ə
t hüququ il
ə
c
ə
zalandırılmalı
ə
m
ə
l kimi qiym
ə
tl
ə
ndirilir.
Misal: Bolqarıstan m
ə
h
ə
k
ə
msin
ə
t
ə
qdim olunmu
ş
i
şə
ə
sas
ə
n, parlament üzvü bir neç
ə
b
ə
yanat verm
ə
kl
ə
ölk
ə
d
ə
ki roman, y
ə
hudi v
ə
türk icmalarını v
ə
ümumiyy
ə
tl
ə
bütün
ə
cn
ə
bil
ə
ri
ş
ifahi
şə
kild
ə
t
ə
hqir etmi
ş
dir. O, b
ə
yan etmi
ş
dir ki, bu icmalar bolqarları öz ölk
ə
l
ə
rini idar
ə
etm
ə
kd
ə
n ç
ə
kindirir, c
ə
zasız qalan cinay
ə
tl
ə
r tör
ə
dir v
ə
bolqarları münasib tibbi xidm
ə
tl
ə
rd
ə
n
istifad
ə
etm
ə
k hüququndan m
ə
hrum edir. Eyni zamanda, o t
ə
kidl
ə
t
ə
l
ə
b etmi
ş
dir ki, insanlar
ölk
ə
nin bu cür müxt
ə
lif qrupların “müst
ə
ml
ə
k
ə
sin
ə
” çevrilm
ə
sinin qar
ş
ısını alsınlar.
49
Sofiya
şə
h
ə
rinin Regional M
ə
hk
ə
m
ə
si bu b
ə
yanatı qısnama v
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma göst
ə
ri
ş
i
kimi qiym
ə
tl
ə
ndirmi
ş
dir.
2.4.2. Qısnama m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri v
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma göst
ə
ri
ş
l
ə
rini
verm
ə
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri Avropa
İ
nsan Hüquqları Konvensiyasında
A
İ
HK qısnama v
ə
ya ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma göst
ə
ri
ş
l
ə
rini verm
ə
ə
m
ə
ll
ə
rini birba
ş
a
c
ə
zalandırmasa da bu sah
ə
y
ə
aid konkret hüquqları özünd
ə
ə
ks etdirir. Bel
ə
lik
ə
, qısnama
ə
m
ə
ll
ə
ri A
İ
HK-nın
şə
xsi h
ə
yata v
ə
ail
ə
h
ə
yatına hörm
ə
t hüququnu n
ə
z
ə
rd
ə
tutan 8-ci madd
ə
sil
ə
v
ə
ya i
ş
g
ə
nc
ə
y
ə
, qeyri-insani v
ə
ya l
ə
yaq
ə
ti alçaldan r
ə
ftara v
ə
ya c
ə
zaya m
ə
ruz qalmama
hüququnu n
ə
z
ə
rd
ə
tutan 3-cü madd
ə
sil
ə
qada
ğ
an olunur; ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qoyma
göst
ə
ri
ş
l
ə
rini verm
ə
ə
m
ə
ll
ə
ri is
ə
A
İ
HK-nın ba
ş
qa madd
ə
l
ə
ril
ə
, m
ə
s
ə
l
ə
n, kontekstd
ə
n asılı olaraq
din v
ə
ya yı
ğ
ıncaqlar azadlı
ğ
ını n
ə
z
ə
rd
ə
tutan 9-cu v
ə
ya 11-ci madd
ə
l
ə
ril
ə
qada
ğ
an olunur. Bu
s
ə
pkid
ə
n olan
ə
m
ə
ll
ə
r h
ə
qiq
ə
t
ə
n d
ə
diskriminativ xarakter da
ş
ıdıqda A
İ
HM müvafiq madd
ə
l
ə
rin
ayrı-seçkiliyi qada
ğ
an ed
ə
n 14-cü madd
ə
sil
ə
birg
ə
pozulması hallarını n
ə
z
ə
rd
ə
n keçirir. A
ş
a
ğ
ıda
verilmi
ş
misallar, müzakir
ə
etdiyimiz A
İ
HK konteksind
ə
n
ə
z
ə
rd
ə
n keçirilmi
ş
halları özünd
ə
ə
ks
etdir
ə
n i
ş
l
ə
rd
ə
n götürülmü
ş
dür.
Misal: Baçkovski v
ə
ba
ş
qalarının Pol
ş
a Respublikasına qar
ş
ı i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n Var
ş
ava
şə
h
ə
rinin meri homofob xarakterli b
ə
yanat ver
ə
r
ə
k bildirmi
ş
dir ki, cinsi oriyentasiya z
ə
minind
ə
ayrı-seçkiliyin qada
ğ
an olundu
ğ
unu t
ə
bliq etm
ə
k m
ə
qs
ə
dil
ə
n
ə
z
ə
rd
ə
tutulmu
ş
yürü
ş
ün
keçirilm
ə
sin
ə
icaz
ə
verm
ə
y
ə
c
ə
k.
50
Yürü
ş
haqqında q
ə
rar müvafiq inzibati orqana t
ə
qdim
olunduqda h
ə
min orqan yürü
ş
i
ş
tirakçıları arasında toqqu
ş
maların qar
ş
ısını almaq niyy
ə
ti kimi
ə
saslar g
ə
tir
ə
r
ə
k bu t
ə
dbir
ə
icaz
ə
verm
ə
mi
ş
dir. A
İ
HM mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir ki, merin b
ə
yanatı
müvafiq orqan t
ə
r
ə
find
ə
n q
ə
rarın çıxarılmasına t
ə
sir göst
ə
rmi
ş
dir v
ə
cinsi oriyentasiya
m
ə
s
ə
l
ə
sin
ə
aid bu q
ə
rar ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qalmamaq hüququ il
ə
yana
ş
ı, yı
ğ
ıncaqlar
azadlı
ğ
ının da pozulmasına xidm
ə
t edirdi.
Misal: Paraskeva Todorovanın Bolqarıstan Respublikasına qar
ş
ı i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n, yerli
m
ə
hk
ə
m
ə
roman
ə
silli
şə
xs bar
ə
d
ə
hökm çıxararaq ittihamçının
şə
rti c
ə
za verm
ə
bar
ə
d
ə
48
A
İ
Ş
urasının “Cinay
ə
t hüququ vasit
ə
sil
ə
irqçiliyin v
ə
ksenofobiyanın mü
ə
yy
ə
n formalarına v
ə
t
ə
zahürl
ə
rin
ə
qar
ş
ı
mübariz
ə
y
ə
dair” 2008/913/JHA saylı, 28 noyabr 2008-ci il tarixli Ç
ə
rçiv
ə
Q
ə
rarı. OJ L 328, 06.12.2008, s
ə
h. 55.
49
Sofiya
şə
h
ə
ri Regional M
ə
h
ə
k
ə
m
ə
sinin 2860/2006 saylı, 21 iyun 2006-cı il tarixli mülki i
ş
üzr
ə
164 saylı q
ə
rarı.
İş
in
ingilis dilind
ə
ki xülas
ə
sil
ə
FRA-nın informasiya portalında tanı
ş
olmaq olar:
İş
11-1.
50
Baçkovskinin v
ə
ba
ş
qalarının Pol
ş
a Respublikasına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 1543/06 saylı, 3 may 2007-ci il tarixli i
ş
i.
28
tövsiy
ə
sini birm
ə
nalı
şə
kild
ə
r
ə
dd ed
ə
r
ə
k bildirmi
ş
dir ki, c
ə
zasızlıq ab-havası romanlar
arasında geni
ş
şə
kild
ə
yayıldı
ğ
ından, mütt
ə
himin c
ə
zalandırılması ba
ş
qaları üçün ibr
ə
t d
ə
rsi
olacaq.
51
A
İ
HM mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir ki, çıxarılmı
ş
hökm iddiaçının ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qalmamaq
hüququ il
ə
yana
ş
ı,
ə
dal
ə
tli m
ə
hk
ə
m
ə
ara
ş
dırması hüququnu da pozur.
2.5. Xüsusi v
ə
ya spesifik t
ə
dbirl
ə
r
Artıq yuxarıda qeyd olundu
ğ
u kimi, dolayı ayrı-seçkilikl
ə
ba
ğ
lı i
ş
l
ə
rd
ə
ayrı-seçkilik hallarının
ba
ş
verm
ə
s
ə
b
ə
bi, eyni normaların müvafiq f
ə
rql
ə
r n
ə
z
ə
r
ə
alınmadan hamıya
ş
amil olunması
faktı il
ə
ə
laq
ə
dardır. Bel
ə
bir v
ə
ziyy
ə
tin qar
ş
ısını almaq v
ə
bu cür v
ə
ziyy
ə
td
ə
n çıxı
ş
yollarını
tapmaq m
ə
qs
ə
dil
ə
dövl
ə
tl
ə
r, i
şə
götür
ə
nl
ə
r v
ə
xidm
ə
t göst
ə
r
ə
nl
ə
r sözüged
ə
n f
ə
rql
ə
ri n
ə
z
ə
r
ə
almaqla hüquqi normaların v
ə
mövcud t
ə
crüb
ə
l
ə
rinin t
ə
nziml
ə
nm
ə
si istiqam
ə
tind
ə
müvafiq
addımların atılmasını t
ə
min etm
ə
lidirl
ə
r – ba
ş
qa sözl
ə
onlar öz mövcud siyas
ə
tl
ə
rini v
ə
f
ə
aliyy
ə
tl
ə
rini t
ə
nziml
ə
m
ə
k üçün mütl
ə
q mü
ə
yy
ə
n t
ə
dbirl
ə
r görm
ə
lidirl
ə
r. Bu istiqam
ə
td
ə
görül
ə
c
ə
k i
ş
l
ə
r BMT kontekstind
ə
“xüsusi t
ə
dbirl
ə
r” adlanır, A
İ
qanunvericiliyi konteksind
ə
is
ə
buna “spesifik t
ə
dbirl
ə
r” v
ə
ya “müsb
ə
t i
ş
l
ə
r” deyirl
ə
r. Dövl
ə
tl
ə
r xüsusi t
ə
dbirl
ə
r h
ə
yata
keçirm
ə
kl
ə
sadac
ə
olaraq “formal b
ə
rab
ə
rliy
ə
” deyil, “h
ə
qiqi b
ə
rab
ə
rliy
ə
” nail olmalıdır, ba
ş
qa
sözl
ə
, c
ə
miyy
ə
td
ə
mövcud olan imtiyazlardan istifad
ə
etm
ə
k üçün t
ə
klif olunan imkanlardan
b
ə
rab
ə
r s
ə
viyy
ə
li istifad
ə
ni t
ə
min etm
ə
yi bacarmalıdır. Dövl
ə
tl
ə
r, i
şə
götür
ə
nl
ə
r v
ə
xidm
ə
t
göst
ə
r
ə
nl
ə
r xüsusi t
ə
dbirl
ə
rin görülm
ə
sini m
ə
qs
ə
d
ə
uy
ğ
un hesab etm
ə
y
ə
n
ə
d
ə
k onlar t
ə
r
ə
find
ə
n
t
ə
tbiq olunan hüquqi normaların v
ə
t
ə
crüb
ə
nin dolayısı ayrı-seçkiliy
ə
z
ə
min yaratması riskl
ə
rini
artıracaqlar.
Baxılmı
ş
i
ş
l
ə
rd
ə
n biril
ə
ba
ğ
lı A
İ
HM b
ə
yan etmi
ş
dir ki, dövl
ə
tl
ə
r
ə
saslı
şə
kild
ə
f
ə
rqli v
ə
ziyy
ə
td
ə
olan
şə
xsl
ə
rl
ə
f
ə
rqli t
ə
rzd
ə
r
ə
ftaretm
ə
y
ə
c
ə
yi t
ə
qdird
ə
A
İ
HK-l
ə
v
ə
dig
ə
r müvafiq qanunvericilik
aktları il
ə
n
ə
z
ə
rd
ə
tutulmu
ş
hüquqlardan istifad
ə
kontekstind
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qalmamaq
hüququ daim pozulacaq.
52
Eyni zamanda, ayrı-seçkiliyin qada
ğ
an olunması sah
ə
sind
ə
A
İ
Direktivl
ə
ri d
ə
müsb
ə
t t
ə
dbirl
ə
rin h
ə
yata keçirilm
ə
si imkanlarını birm
ə
nalı
şə
kild
ə
n
ə
z
ə
r
ə
alaraq
b
ə
yan edirl
ə
r ki, t
ə
crüb
ə
d
ə
tam b
ə
rab
ə
rliy
ə
nail olmaq üçün tam b
ə
rab
ə
rlik prinsipi heç bir üzv
dövl
ə
ti müdafi
ə
olunan
ə
saslarla
ə
laq
ə
dar qeyri-münasib r
ə
ftarın qar
ş
ısını almaq v
ə
ya bu cür
v
ə
ziyy
ə
ti t
ə
nziml
ə
m
ə
k m
ə
qs
ə
dil
ə
spesifik t
ə
dbirl
ə
rin t
ə
min v
ə
ya q
ə
bul edilm
ə
sind
ə
n
ç
ə
kindirmir.
53
“M
əşğ
ulluq sah
ə
sind
ə
b
ə
rab
ə
rliy
ə
dair” Direktivin 5-ci madd
ə
si
ə
lill
ə
rl
ə
ba
ğ
lı spesifik
t
ə
dbirl
ə
r
ə
aid ümumi qaydaların konkret müdd
ə
alarını özünd
ə
ə
ks etdirir v
ə
fiziki v
ə
ya
ə
qli
c
ə
h
ə
td
ə
n qüsuru olan insanlara b
ə
rab
ə
r m
əşğ
ulluq imkanlarının yaradılmasını t
ə
min etm
ə
k
m
ə
qs
ə
dil
ə
i
şə
götür
ə
nl
ə
r t
ə
r
ə
find
ə
n “münasib yerl
ə
rin” t
əş
kil edilm
ə
sini n
ə
z
ə
rd
ə
tutur. Bu i
ş
“konkret bir v
ə
ziyy
ə
td
ə
v
ə
t
ə
l
ə
b olundu
ğ
u t
ə
qdird
ə
ə
lilliyi olan
şə
xsin i
ş
l
ə
m
ə
sin
ə
, i
ş
prosesind
ə
i
ş
tirak etm
ə
sin
ə
v
ə
ya i
ş
yerl
ə
rind
ə
h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
sin
ə
v
ə
yaxud t
ə
liml
ə
rd
ə
i
ş
tirak etm
ə
sin
ə
şə
rait
yaratmaq m
ə
qs
ə
dil
ə
müvafiq t
ə
dbirl
ə
rin (
ə
g
ə
r bu t
ə
dbirl
ə
r i
şə
götür
ə
nin üz
ə
rin
ə
qeyri-müt
ə
nasib
yükün qoyulmasına s
ə
b
ə
b olmursa) görülm
ə
si” kimi mü
ə
yy
ə
n olunur. Bu
ə
lil arabasında s
ə
rb
ə
st
şə
kild
ə
h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
k üçün i
ş
yerind
ə
liftin v
ə
ya pandusun v
ə
yaxud xüsusi tualetin
qura
ş
dırılması kimi sad
ə
i
ş
l
ə
ri özünd
ə
ə
ks etdir
ə
bil
ə
r.
Dostları ilə paylaş: |