Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların



Yüklə 7,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/44
tarix31.01.2017
ölçüsü7,55 Mb.
#6983
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44

 
Elşad Eyvazov 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Üç dağ qoynunda 
yatan Tarovlum 
 
Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların  
əziz xatirələrinə ithaf edilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sumqayıt - 2015 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
2
  
 
Redaktor:   
Hüseyn Şərifov 
tarixçi  
 
 
Elşad Eyvazov  “Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum” 
      Sumqayıt, «Azəri» nəşriyyatı, 2015,  296 səhifə. 
 
«Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum» adıyla qələmə aldığım bu 
kitab Azərbaycanın qərb bölgəsində yerləşən Qubadlı rayonunun adı 
çəkilən  kəndində  yaşayan  insanların  həyatından,  keçmiş  tarixindən, 
insanların  üz  tutduğu  inanc  yerlərindən,  düşmənə  qarşı  mübarizə 
aparmış oğullarının tarixi qəhrəmanlığından bəhs edir. Kitabda kənd-
də qədim zamanlarda yaşamış nəsillərdən, onların törəmələrindən, ta-
nınmış  zəhmət  adamlarından  və  ziyalı  şəxslərindən  məlumat  ətraflı 
verilir. 
Kitabın araya-ərsəyə gəlməsində kənd sakinləri-Şəkərəliyev Xasay 
Ağakişi  oğlu,  Qədimalıyev  Çərkəz  Qulu oğlu,  Eyvazov  Maqsud  Əli 
oğlu, Şahbazov Oqtay Ziyadxan oğlu, Qədimalıyev Bəkir Salman oğ-
lu, Qədimalıyev Nemət Quluhüseyn oğlu, Məmmədov Xəlil Bayram 
oğlu,  Cavadov  İnqilab  Qaytaran  oğlu,  Şahbazov  Oruc  İsrafil  oğlu, 
Şahbazov Şamil Oktay oğlu, Şahbazov Vüqar Həsənalı oğlu və digər 
belə  şəxslərə  kənd  haqqında  dəyərli  məlumatlar  verdiklərinə  görə 
dərin minnətdarlığımızı bildiririk. 
Kitab ingilis və rus dillərinə təcrümə edilərək çap olunacaq. 
Güman edirəm ki, kitab kütləvi şəkildə çap olunandan sonra oxu-
cularım da müəllifə  fikirlərini bildirəcəklər.
 
 
 
Tel: (050) 336 34 68                             
 
 
        (018) 658 23 20 
Elektron ünvan:  eyvazov_1956@mail.ru
 
 
M
D
09
413
363
525000


 
 
“Azəri” няшриййаты, 2015
 
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
3
  
 
 
 
 
 
«Tarixi  təhrif  etmək  olmaz.  Tarixdə  hər  şeyin 
öz  yeri  vardır.  O  nə  sizdən,  nə  bizdən,  nə  də  heç 
kəsdən asılı deyildir. Tarix obyektiv bir prosesdir. 
Bu  obyektiv  prosesə  təsir  etmək,  müəyyən  vaxt-
larda  onu  zəiflətmək,  gücləndirmək,  məcrasından 
çıxarmaq olar. Müxtəlif hallar ola bilər. 
Amma  bu  obyektiv  prosesi  dayandırmaq  və 
ona  ciddi  təsir  göstərmək  mümkün  deyildir.  Bu, 
tarixdir.» 
 
 
HEYDƏR  ƏLİYEV, 
Dünya azərbaycanlılarının 
Ümummilli  lideri 
 
  

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
4
  
*** 
 
“Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum”
 
kitabının ə
lyaz-
ma
sını oxumazdan ə
vv
əl düşündüm ki, görə
s
ə

ə
lyazma 
n
ə
d
ə
n b
əhs edir. Əlyazmanı oxuduqda Azə
rbaycan xal

-
nın  Ümum
milli  lideri  Heyd
ər  Əliyevin  kə
lamla
rının  bi
rind
ə
 
de
yildiyi fikiri xatırladım.
 
“Xalq gə
r
ək daim öz kökünü xa
-
tırlasın”.
 
Bu k
ə
lama istinad ed
ə
r
ək düşünürəm ki, indi atılan hə

han
sı addım minillik inkişaf meyllə
rin
ə
 
uyuşmasa uğur gə
-
tir
ə
 bilm
ə
z. 
Adı çə
kil
ən kitabın əlyazması ilə
 
tanış olduqca Qubadlı 
rayonunda n
ə
h
əng dağlardan olan  Hərtiz dağından Zə
n-
g
ə
zura  baxark
ən  Tarovlu  dağlarından  olan  Kərt  dağının 
zirv
əsinin çox aydın görüntülə
ri x
əyal olaraq gözümün qa
-
bağında bir anlıqda canlandı. Mə
n Tarovlu k
əndinin gözə

iqlimi il
ə
 
tanışam. Sıx meşə
lik v
ə
 
gözəl çə
m
ə
nlikl
ə
ri var.  
Tarovlu k
ə
ndi  strateji c
ə
h
ə
td
ə
n v
ə
 relyefin
ə
 
görə
 
ə

ə
l-
ve
rişli  müdafiə
  qabiliyy
ə
ti  olan  q
ə
dim  Az
ə
rbaycan  torpa-
ğıdır.  Tarovlu  kə
ndin
ə
  aid  olan  torpaqlar  zaman-zaman 
erm
ə
nil
ə
rin t
ə
cav
üzünə
 v
ə
 
işğalına məruz qalmışdır.
 
Qubadlı rayonunun kə
ndl
əri arasında tə
k  Tarovlu  k
ə
n-
didir ki, 
ə
razisinin bir hiss
ə
si Erm
ənistan Respublikası, di
-
g
ə
r  t
ə
r
ə
fi  is
ə
 
Qubadlı  rayonunun mə
rk
ə
zind
ə
n  axan  B
ə
r-
güşad çayı ilə
  h
ə
ms
ə
rh
ə
ddir. 
K
əndin bu gözə
l qeyri adi dilb
ər guşə
sind
ə
 z
ə
hm
ətkeş 
v
ə
  elm  xadiml
əri yetişmişdir. SSRİ dövründə
  Az
ə
rbaycan 
Respublikasında  ilk  olaraq  tikinti  materialları  Nazirliyində
 
V.İ.Lenin  ordeni  alan,  Qubadlı  rayon  üzrə
  ilk  d
ə
f
ə
 
SSRİ
-
nin 
ə
m
ə
kdar  s
ə
m
ə
r
ə
l
əşdiricisi, Azə
rbaycan  Res
publikası
-

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
5
  
nın  ə
m
ə
k
dar  mühə
ndisi  v
ə
  Fizika-Riyaziyyat  elml
ə
ri  dok-
toru professor bu dilb
ər guşə
d
ə
 
dünyaya gəlmişlə
r.... 
Elşad Eyvazov bu kitabı qə
l
ə
m
ə
 alark
ən öz xarakterini 
özü də
 bilm
ə
d
ə
n biruz
ə
 verir. 
M
ən  Elşad  Eyvazovu  dövlə
t
ə,  Dövlətçiliyə
  v
ə
  mill
ə
t
ə
 
sa
diq  olmasının  bir  daha  şahidi  oldum. 
D
oğma  tor
paqla-
rından müvə
qq
ə
ti olaraq m
ə
cburiyy
ət qarşısında
 21 ild
ə

ar
tıq ayrılmasına baxmayaraq o, torpaqları unutmur
, g
ə
l
ə
-
c
ə
k n
ə
sill
ə
r
ə
 yurd yerl
ə
ri bar
ə
d
ə
 m
ə
lumat verir
. Müəllif öz 
d
ə
sti  x
ə
ttin
ə
  sadiqdir.  K
ə
nd  h
əyatını,  doğma  tə
bi
ə
ti,  Ta-
rovlunun t
ə
krar
əmiz gö
z
ə
llikl
əri kitab boyu oxucuya çatdı
-
rır.
 
Tarovlu  k
ə
ndinin 
ə
halisi  daim  erm
ə
nil
ə
r
ə
  s
ə
rt  cavablar 
vermişdir. Lakin 1993
-
cü ildəki köçkünlük, rayon ə
halisinin 
m
ə
c
bur  doğma  yurd
-yuvas
ını  tə
rk  etm
ə
si  s
ə
b
ə
bi  erm
ə
ni-
l
ə
rin  xaricd
ə
n  d
ə
st
ək  aldıqları  havadarlarının  kömə
yi  sa-
y
ə
sind
ə
 
baş tutdu.
 
Tarovlular  k
ə
nd 
ə
razisini  zaman-zaman  erm
ə
nil
ə
rin 
bas
qınlarından  müdafiə
  ed
ə
rk
ə

ə
n  c
ə
ngav
ər  oğlanlarını 
şəhid vermişlər. Allah bütün şə
hidl
ə
rimiz
ə
 r
ə
hm
ə
t etsin! 
Tarix
ə
n  m
əskunlaşmanın  əsas  şə
rti  t
əbii  şə
rait  hesab 
olunur. T
ə
bi
ə
ti il
ə
 
seçilə
n Tarovlu k
ə
ndi 
ə
razisind
ə
 bu c
ə
-
h
ə
td
ən  bütün  amillər  vardır.  Təbii  sığınacaqlar,  yabanı 
meyv
ə
l
ə
rl
ə
 z
əngin meşə
l
ə
r, saf sulu bulaqlar b
ə
r
ə
k
ə
tli tor-
paq
lar, dağ, meşə
  v
ə
 
çöllə
rinin  fauna  v
ə
 
florası, mülayim 
iq
lim  şə
raiti 
ə
halini  ilkin  m
əskunlaşmasını  şə
rtl
ə
ndir
ə

amill
ə
rd
ə
ndir.  Bel
ə
 
əlverişli  şə
raiti  olan 
ə
razi  bu  yerl
ə
r
ə
 
göz dikə
nl
ə
rin n
ə
z
ə
rind
ə
n k
ənarda qalmamışdır.
 
Tarovlular  özlə
rin
ə
  v
ə
t
ə

seçdikləri  bu  torpaqları  yağı 
t
əcavüzündən  qoruyaraq  abadlaşdırmış,  yeni  nə
sill
ə
r
ə
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
6
  
ə
man
ət  kimi  ötürmüşdülər.  Tarovlu  Qubadlı  rayonunun 
çox  az  kə
ndl
ə
rind
ə
n  biri  idi  ki,  k
ə
nd 
əhalisi  çox  şaxə
li- 
mal
darlıq,  qoyunçuluq,  üzümçülük,  tütünçülük,  taxılçılıq 
v
ə
 meyv
əçilik ilə
 m
əşğul olurdular.
 
Tarovlu  camaatı  ə
m
ə
ksev
ərdir.  Onlar  köçkünlük  döv
-
rün
d
ə
,  nec
ə
  dey
ə
rl
ə
r, 
ə
ll
ə
rini-
ə
ll
ərinin  üstünə
  qoyub  otur-
ma
mışlar.  Dövlə
t  t
ə
r
ə
find
ə
n  veril
ə
n  iqtisadi  aza
dlıqlardan 
istifad
ə
  ed
ə
r
ə
k  gec
ə
-
gündüz zə
hm
ə
tl
ə
 
çalışmış və
 
özlə
ri-
n
ə
 
güzaran qurmuşlar. Onlar çətin dövrlə
rd
ə
 
mümkün qə
-
d
ər dövlə
t
ə
 
yük olmamaq üçün ə
ll
ə
rind
ə
n g
ə
l
ən işdə
n ya-
rarlanaraq  ail
ə
l
ərini  dolandırmışlar.  Inanırıq  ki,  Pre
zident 
İlham  Əliyev  cənablarının  torpaqlarımızın  işğaldan  azad 
edilm
ə
si  istiqam
ə
tind
ə
ki  siyas
əti  öz  nə
tic
ə
sini  ver
ə
c
ə
kdir. 
Soy
daşlarımız  möhkə

ə
mindil
ə
r  ki,  Az
ərbaycanın  ə
razi 
bütövlüyünü
n  t
ə
min  edilm
ə
si  say
ə
sind
ə
 
ölkə
 
başçımızın 
siyas
ə
ti tezlikl
ə
 
gerçə
kl
əşə
c
ək, yüzminlə
rl
ə
 
qaçqın və
 
köç
-
künümüz  doğma  yurd–yuvalarına  dönə
c
ə
kl
ə
r.  Ina
nın  ki, 
bu h
ə
sr
ə
t d
ə
 
bir gün
 bit
ə
c
ə
k! 
İnanıram  ki,  Elşad  Eyvazov  tə
r
ə
find
ə
n  q
ə
l
ə
m
ə
 
alınan 
“Üç
 
dağ  qoynunda  yatan  Tarovlu
m
”  kitabının  əlyazması 
tezlikl
ə
 
ə
rs
ə
y
ə
  g
ə
l
ə
c
ək, Qubadlı rayonunun digə
r k
ə
ndl
ə
-
rind
ə
 
olan  yazarlarımızı  hə
v
ə
sl
ə
ndir
ə
c
ə
k, 
onlara  müvə
q-
q
ə
ti  t
ə
rk  etdikl
əri  obalarımızın  tarixini  araşdırmağa  örnə

olacaqdır.
 
 
Malik Xızır oğlu İsaqov,
 
Qubadlı rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
7
  
*** 
“Üç  dağ  qoynunda  yatan  Tarovlum”
 
kitabının  ə

yazma
sını oxu
dum. 
İlk baxışda düşündüm ki, mə
nim uzun 
ill
ər  tanıdığım  ziyalı

şə
h
ə
r  ictimaiyy
əti  arasında  xüsusi 
n
üfuz sahibi olan Elşad Ey
vazov, y
əqin yaxşı müə
llim, icti-
maiyy
ə
t
çi,  uzun  müddət  şə
h
ə
rd
ə
  r
ə
hb
ə
r  v
ə
zif
ə
l
ə
rd
ə
 

l
ə
-
y
ə
n,  v
ə
t
ə
n
ə
,  Qubad
lıya  bağlı  olan  bu  insan

görə
s
ən  öz 
q
ə
l
bini bu kitabda aça bilə
c
ə
kmi? 
B
ə
li, 
gözlədiyimi gördüm: 
 
Müə
llif  h
ə
l
ə
 
Sumqayıt  şə
h
ə

Xalq  Deputatları  S
ove-
tinin depu
tatı olar
k
ən bütövlükdə
 Az
ərbaycana bağlılığı və
 
V
ə
t
ə
nini  sevm
əsinin şahidi olmuşdum. Güman edirə
m  ki, 
ə
rs
ə
y
ə
  g
ə
l
ə
c
ə
k  bu  kitab  oxucular  t
ə
r
ə
find
ə
n  b
ə
y
ə
nil
ə
c
ə

v
ə
 orada olan h
ə
qiq
ə
tl
ə
r g
ə
l
ə
c
ə
k n
ə
sill
ə
r
ə
 
çatdirila
caq
dır.  
 
Kitabın  əlyazmasını  oxuduqca  müə
llifd
ə
  elin
ə
,  oba

-
na olan h
ə
sr
ə
t, sanki susuzluqdan cadar-
cadar olmuş tor
-
paq sah
əsini xatırladır. 
 
“Üç  dağ  qoynunda
 
yatan  Tarovlum”  kitabının  ə
l  yaz-
ması  Azə
rbaycan 
ə
razil
ə
rin
ə
 
qarşı ermə
ni mill
ətçilə
ri t
ə
r
ə
-
find
ə
n  ir
əli  sürülə

ərazi  iddialarına  tutarlı  cavabdır.  Əl
-
yazmada  vaxtil
ə
 
çar  Rusiyası  tə
r
ə
find
ən  müxtə
lif  yerl
ə
r-
d
ən  köçürülmüş  və
 
ə
razil
ə
rimizd
ə
  m
ə
skunla
şdırılmış  er
-
m
ə
nil
ə
rin,  za
man  keçdikcə
  x
ə
yan
ə
tl
əri,  yaltaqlığı,  ikiüzlü
-
l
ü
y
ü
 
öz ə
ksini tap
mışdır.
 
Tarixi  faktlar 
əsasında  yazılmış  kitabın  əlyazmasında 
v
ə
t
ənimizin kiçik bir ə
razisind
ə
  q
ədim zamanlardan yaşa
-
yan n
ə
sill
ərin indiki dövrə
 q
ə
d
ə
r ad
ə
t-
ə
n
ə
n
ə
l
ə
ri, m
əşğuliy
-
y
ə
ti, v
ə
t
ə
np
ə
rv
ərliyi tam dolğun şə
kild
ə
 oxucuya m
ə
har
ə
t-
l
ə
 
çatdırılır. 
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
8
  
Güman  edirə
m  ki,  g
ə
l
ə
c
ə
k  n
ə
sil  kitabdan  kifay
ə
t  q
ə
-
d
ə
r  b
ə
hr
ə
l
ə
n
ə
c
əkdir.  İnanıram ki, Elşad Eyvazovun qə
l
ə
-
m
ə
  al
dığı  “Üç  dağ  qoynunda  yatan  Tarovlum”  kitabının 
ə
lyazma
sı kitab şə
klind
ə
 n
əşr olunacaq, yayılacaq, oxucu 
küt
l
ə
si t
ə
r
ə
find
ə
n r
əğbə
tl
ə
 
qarşılanacaqdır. 
 
Yaxşı  olardı  ki,  bu  sə
pkid
ə
  olan  kitablar  Respublika-
mızın  kə
nd  v
ə
 
şə
h
ə
rl
əri  haqqında  yazılaydı.  Bu  tarixdir. 
Tarixi is
ə
 insanlar g
ə
l
ə
c
ə
k n
ə
sill
ə
r
ə
 
çatdırır. 
 
H
ə
r  birimiz
ə
 
yaxşı mə
lumdur  ki,  erm
ə
nil
ə
r  zaman-za-
man Az
ərbaycan torpaqlarının yer adlarını, adə
t-
ə
n
ə
n
ə
l
ə
-
rini, milli musiqi v
ə
 m
ə
tb
əxini müxtəlif adlar altında sax
ta-
laşdıraraq “özlə
rin
ə
 
aid olduğunu iddia etmə
y
ə
 c
ə
hd edir-
l
ər”. 
 
M
ə

ə
min
ə

ki,  işğal  olunmuş  bütün  torpaqlarımızla 
b
ə
rab
ər  Tarovlu  torpaqları  da  cənab  Prezidentimiz  İlham 
Ə
liye
vin  uğurlu  siyasə
ti  n
ə
tic
ə
sind
ə
  tezlikl
ə
 
geri  qaytarı
-
lacaq.  Onda bütün 
t
arovlular bu kitabı bir daha oxuyaraq 
əyani şə
kild
ə
 h
əmin yer adları və
 m
ə
zar
ları hə
sr
ət işığını 
söndür
m
ə
k m
ə
qs
ə
di  il
ə
 ziyar
ə
t ed
ə
c
ə
kl
ə
r. 
Tarixi  h
ə
qiq
ə
tl
əri özündə
 
ə
ks etdirm
ə
kl
ə
 
yanaşı ə
rs
ə
-
y
ə
 g
ə
l
ə
c
ə
k bu kitab g
ə
ncl
ə
rimizin milli ruhda t
ə
rbiy
ə
 olun-
ma
sı üçün ən gözə
l vasit
ə
l
ə
rd
ə
n biridir.  
 
H
ə
s
ə

Sadıqov, 
 
Sumqayıt Dövlə
t Universitetinin  
F
ə
ls
ə
f
ə
 
üzrə
 elml
ə
r doktoru,
 
professor
 
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
9
  
*** 
 
V
ə
t
ə
n  h
ə
sr
əti,  yurd  yanğısı,  torpaq  harayı  içini  göyüm
-

-
yüm göynədir müə
llifin. 
 
D
ə
rdi m
ə
nd
ə

D
ə
rd n
ə
f
ə
s d
ə
rdi m
ə
nd
ə

Heç yanda axtarmayın
 
Axtarın də
rdi m
ə
nd
ə

 
Respublikamızın ən gözəl guşə
l
ə
rind
ən olan, bağ
-ba
ğat
la
rı, 
buz  bulaqları,  yarpızlı  də
r
ə
l
əri,  uca  dağları,  yaşıl  tə
p
ə
l
ə
ri,  Ta-
rovlu,  Qanlıyurd,  Qanlıbel  kimi  allı
-
güllü  yaylaqları,  mü
q
ə
dd
ə

ocaq
ları, pirləri, ruhları öz elində
 q
ə
rib-q
ə
rib g
ə
z
ən ulularımızın 
m
əzarları,  Hə
k
ə
ri  v
ə
  B
ərgüşad kimi  coşğun  çayları,  perik  düş
-
müş  yurddaşlarını,  soydaşlarını  intizarla  göz
l
ə
y
ən,  başına  mü
-
sib
ə
tl
ə
r g
ə
l
ə
n, igidl
əri naşı güllə
sin
ə
 
tuş olan Qubadlı!...
 
Elşad Eyvazovun “Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum” ki
ta

-
nın əl yazmasını və
r
ə
ql
ə
dim. Kitab yurd nisgilind
ə
n, el h
ə
sr
ə
tin-
d
ən itkinlik harayından qopub. Etnoqrafiliyi baxımından da yüz
-
l
ə
rl
ə
  elmi-t
ədqiqat  işindən  artıqdır.  Kitab  qu
ru,  soyuq  v
ə
  iste-
dad
sız professor üslubu ilə
 
yazılmayıb, eşq ilə

ədasız, təbii, şi
-
rin el diliyl
ə
 
yazılıb.
 
Elşad  müə
llim  t
ə
kc
ə
  erm
əni  talanının  yaralarından,  qaçqın
-
lıq, köçkünlük qübarından bə
hs el
əmir, onda kitab özün
d
ə

ə
k-
sik olardı. Zə
ng
əzur üçün doğulub, boya
-
başa çatdıqda doğma 
k
ə
n
di Tarovlu üçün içi göynə
y
ən müəllif “Azə
rbay
can” deyib ağ
-
layır ə
slind
ə. Buna görə
 d
ə
 
kitab özündə
 
özün
d
ən artığı daşıyır. 
Bil
ə
yimizd
ən  tutub  bizi  bütün  Zə
ng
əzurun  dağlarına  çıxardır 
müə
llif. 
Göz yaşı axıtmaq mə
nc
ə
 
ə
b
ə
sdir. 
Edil
ə
n sit
ə
ml
ə
r yurduma q
ə
sddir. 
Z
ə
ng
əzur sağdırsa o mə
n
ə
 b
ə
sdir... 
Günəş parçasıdır, nurdur Zə
ng
ə
zur. 
 
Dağ ucalığından açılan doğma mə
nz
ə
r
ə
l
ər ürə
yimizi riqq
ə
t
ə
 
g
ə
tirir, n
ə
l
ə
ri itirdiyimizi d
ə
rk edirik. 
Ə
limizd
ə
n tutub bizi talel
ə
rd
ən keçirir, qeyrət ucalığından itir
-
dikl
ə
rimiz
ə
 
baxmağa  məcbur  edir  müəllif.  “Dünyaya  sığ
mayan 
insan  v
ə
t
ə
n
ə
 
sığar”  deyib  ulularımız.  Dünyaya  sığ
ma
yan  dün
-

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 

Yüklə 7,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin