Toshkent tibbiyot akademiyasi

Ilova-1

“Kim ko‘proq, kim tezroq”

Ish uchun zarur:

1.savollar va vaziyatli masalalar to‘plami aloxida kog‘ozlarda

2.talabalar soni toza kog‘oz, ruchka

Ish yo‘li:

1.O‘qituvchi butun gurux bilan ish olib boradi

2.Talaba nutqini rivojlantiradi

3.O‘z fikrini himoya qilishga

4.Javoblarni taxlil qilishg

Ishni olib borish:

1.Barcha talabalarga savollar to‘plami beriladi,

2.Bir minut davomida istagan talaba javob beradi.

3. O‘qituvchi nechta to‘g‘ri javob berilganini sanab boradi.

4.“ Eng zaif halka” ya'ni talaba aniqlanadi.

5.Savollar va topshiriqlar har qandayfanga moslashgan bo‘ladi.

Savollar to‘plami:

1. Reabilitologiya tushinchasiga izox bering.Reabilitologiya lotincha so‘z bo‘lib, quyidagi ma'noni beradi habitis qobiliyat rehabitis qobiliyatni tiklash.

2.Tibbiy reabilitatsiyani asosiy vazifasi qanday? -Organizm turli sistemalarining va tayanch-xarakat apparitining funksional imkoniyatlarini mukammal tiklash,xamda kundalik xayot va mehnat sharoitlariga kompensator moslashishni rivojlantirish bulib xisoblanadi.

3. Ijtimoiy-iqtisodiy asosiy vazifasi. -asosiy e'tibor shikastlangan bemorga iqtisodiy mustaqillik va ijtimoiy mukammallikni qaytarishga qaratiladi. Bu vazifalar faqat tibbiy muassasalar tomonidangina emas, balki ijtimoiy ta'minot organlari tomonidan ham hal etilishi zarur

4.Reabilitatsiya jarayonida nechta davrlar bor.

1-davr tiklanish terapiyasi.

2.-readaptatsiya

3-reabilitatsiya.

5.Sedativ tasir nima. Bosh miyada uzoq vaqt va doimo bir xil va ritmik holda qaytariluvchi qisqa vaqtli zaif impulslar bosh miya po‘stlog‘idagi tormozlanish jarayonlarini kuchaytiradi va fiziologik uyquga o‘xshash holatni yuzaga keltiradi.

6.Elektr davolashga izoh bering -Elektr bilan davolash turlari xilma xildir va ular organizmga har xilta'sirko‘rsatadi.Ularning ta'siri turli tarmoqlaridagi (regionar, periferik, markaziy) qon aylanishini yaxshilaydi, to‘qima trofikasini, modda almashuvini, yaxshilaydi, neyro gumoral ta'sir etadi, buzulgan immun jarayonlarni tiklaydi. Ko‘p fizik omillar sedativ va og‘riq qoldiruvchi ta'sirga ega.
Nazariy qismni baholash mezoni.

Maksimal ball 25-24	23-21 ball	20-19 ball	17-16 ball	13 ball
A'lo	yaxshi	urta	konikarsiz	Yomon
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

4. Analitik qisim

4.1. Tuzilmaviy-mantiqiy diagramma “Pog‘ona”. Ilova-2

Diagramma strategik darajadagi savollar bilan ishlashni boshlaydi.

Muamoni yechishning pastki darajasi birinchi galdagi xarakatlarning ro‘yxatiga mos keladi

Pog‘onani tuzish qoidasi.

1.Barcha g‘oyalarni o‘ylab o‘tirmasdan,baxolamasdan va taqoslamasdan tezlikda yozish kerak.

2.diagramma xech qachon tugallangan bo‘lmaydi unga yangi g‘oyalarni kiritish mumkin.

3.Agarda chizmada savol uning shoxlarida bir necha bor qaytarilsa, unda u biror muximlikni anglatadi.

4.U muammoni yechishning asosiysi bo‘lishi mumkin.

5.Yangi g‘oyalarni grafik ko‘rinishida daraxt yoki pog‘ona ko‘rinishdami,yuqoridan pastgami yoki chapdan o‘nga qayd qilishni o‘zingiz xal etasiz.

6.Agarda siz o‘zingiz to‘g‘ri savollar bersangiz va uning rivojlanish yo‘nalishini namoyon bo‘lishda ishonch saqlasangiz,diagramma siz xar qanday muammoni amaliy jihatdan yechimini topishingizni kafotlaydi.

Pedagog tushintiradi.

1. Diagramma tuzish qoidasi bilan tanishtiradi

2.Yozuv taxtasi yoki katta kog‘oz varag‘ini o‘rtasiga mavzu nomi yoki savol yozadi.

Talaba bajaradi.

1.Talabalar pog‘onani tuzish jarayonida tizimli sxemaning tarkibiy qismi va elementlarning siljitishlari mumkin bu qayta fikirlash imkonini beradi.

2.Agarda g‘oyalarni ishlab chiqishda tor yo‘laka kirib qolsa u holda bir-ikki yuqoriga qaytadi va muxum narsani unitmaganiga hamda nimadur qilish mumkin ekanligini ko‘rib chiqadilar.

3.Pog‘ona qurushni o‘ngdan chapga qarab tuzishga xarakat qiladilar.

4.Buning uchun asosiy g‘oyani chap tarafda emas,balki o‘ng tarafda joylashtiradilar.

Pog‘ona tuzishga savollar to‘plami.

1.Oshkozon va 12-barmok ichakni yara kasalligi reabilitatsiyasida qo‘llaniladigan davolash chora tadbirlani tuzing

2.Buyrak siydik yo‘llari kasaliklarida reabilitatsiyasida qo‘llaniladigan davolash chora tadbirlarini tuzing
“ Поғона” диаграмма чизмаси


Сийдик йўллари касаллиги

Пиелонефрит

Гломерулонефрит

Сийдик тош касаллиги

Оғриқ,гемодинамик, метоболик бузилишлар, яллиғланиш, астеноневротик

Шиш,оғриқ,гипертензия, анемия,астононевротик, ХПН,юрак етишмовчилиги

Оғриқ,дизурия, гипертензия,ОПН, астононевротик

Реабилитация



-Яллиғланишга қарши УВЧ ДМВ дори бн электрофорез уроантисептиклар

-Иммуностимулловчи СУФ гелиотерапия

-Иммуносупрессив УВЧ ДМВ электрофорез

-Регенератив лазеротерапия УТТ пелоидотерапия ДЖТ пархез,фитотерапия.

-Миорелаксация ва спазмолитиклар: ванналар,инфрақизил нурлатгич

-Миостимулловчи метод ДДТ амплипульс

-Сийдик хайдовчи ВМТ

-Томир кенгайтирувчи галванизийия галванизация парафин

-уролитиклар ДЖТ пархез, фитотерапия

-Яллиғланишга қарши УВЧ ДМВ дори бн электрофорез

-Репаратив регенератив метод инфрақизил лазеротерапия УТТ

-Томир кенгайтирувчи озокерит пелоидотерапия инфрақизил нурлатгич галванизация

-Сийдик хайдовчи ВМТ ванналар

-Иммуностимулловчи СУФ гелиотерапия талоссотерапия ДЖТ,пархез,фитотерапия


Xar bir gurux boshqa guruxlarni baxolaydi. Xar bir talab bo‘yicha tulik bajarilsa -15 ball

Gurux№	Tushunarli va aniq javob (5)	Ko‘rgazmalilik(5)	reglamentgamal qilish (2,5)	Gurux faolligi (2,5)	Jami ball-15
1.
2.

Analitik qisim baxolash mezoni (diagramma):

Maksimal ball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

Ilova-3

4.2. Vaziyatli masalalar to‘plami:

Vaziyatli masala№1 Bemorda o‘n ikki barmoq ichak yara kasalligi. Unda 2 yil oldin Bilrot bo‘yicha oshqozoni rezeksiya qilingan. Hozirda shikoyatlari : vaqti-vaqti bilan epigastral sohada og‘riq, uyquning yomonligi, asabiylashishga. Laborator analizlarida EChT – 17 mm/soat; leykotsitoz. Tana harorati 36,9 ^o

Savol: 1. Bemorga ShJTni tavsiya etish mumkinmi?

2.Agar tavsiya etilsa qaysi harakat tartiboti va maxsus jismoniy mashq qo‘llaniladi?

Javob: bemorga ShJT tavsiya etish mumkin. ShJT erkin harakat tartibotida olib boriladi va maxsus jismoniy mashq sifatida qorin oldi mushaklarini mustaxkamlashga qaratilgan mashqlar qo‘llaniladi.

Vaziyatli masala.№2. Bemor o‘n ikki bormoq ichak yara kasalligi tashxisi bilan davolanmoqda. Shikoyatlari: vaqti-vaqti bilan epigastral sohada og‘riq, uyqusining yomon, ko‘ngil aynashi, quvvatsizlikka. Laborator analizlarida EChT – 17 mm/soat; leykotsitoz. Tana harorati 37,9 ^o S.

Savol: Bemorga ShJTni tavsiya etish mumkinmi? Agar tavsiya etilsa qaysi harakat tartiboti va maxsus jismoniy mashq qo‘llaniladi?

Javob: ShJT qo‘llash mumkin emas. Bemorni yashirin qon ketishiga tekshirish kerak. FGDS tavsiya etiladi, yotoq harakat tartiboti.

Vaziyatli masala.№3 Bemor 45 yoshda dignoz Surinkali giperatsid gastirit .Hamrox surinkali xoletsistit shikoyatlari epigastral soxada og‘riq jig‘ildon qaynashiga ,ko‘ngil aynishiga ishtahaning pasayishiga, xolsizlik.

Savollar 1.davolashda qo‘lanadigan rebilitatsiya vositalarini tavsiya eting?.

2. patogenetik davo bo‘ladigon fizio omillarni tavsiya eting?.

Javoblar 1.fizioterapiya DJT parxez tabiy omillar fitoterapiya

2.sedativ tasir elektrouyqu (ko‘z-retromastoidal usulda).og‘riq qoldirishga elektrofarez epigastral soxaga (no-shpa novokain ko‘ndalang usul) yallig‘lanishga qarshi UYuCh (issiqlik usuli).

Vaziyatli masala.№4 Bemor 40 yoshda 6 kundan beri surinkali nefrit,o‘tkir osti davri tashhisi statsionar davolanishda.

Savollar: 1.Elektr bilan davolashning mumkin bo‘lgan usullari?

2.Bemorning siydik tahlilida oqsil 0,033% leykotsitlar soni 15-20/1

UYuCh bilan davolash mumkinmi?

3.Infra qizil nurlanishning tasiri qanday?

4.Tavsiya qilandigon kurort xilini ayting.Bemorni balchiqli kurortga yuborish mumkinmi?

Javoblar:1.elektrofarez,galvanizatsiya buyraklar sohasiga induktotermiya,UYuCh bilan davolash, SVCh bilan davolash (DMV).

2.mumkin yiringli yallig‘lanish jarayoni bo‘lishi qarshi ko‘rsatma bo‘la bo‘lmaydi,agaryiring siydik bilan chiqib ketayotgan bo‘lsa.

3.Infra qizil nurlanishning tasiri issiqlik, antispastik, trofik, yallig‘lanishga qarshi.

4.Balneologik kurort.iqlimli davo sahro yoki dengiz iqlim,balchiq bilan davolash qakshi ko‘rsatma

Ilova-3

4.3 Testlar to‘plami.

1. Oshqozon yara kasalligida galvanizatsiyaning qaysi uslubi qo‘llaniladi

A.* endonazal galvanizatsiyalash

B. Vermel uslubi

C. SHerbak buyicha yoka galvanizatsmyasi

D. maxalliy-ko‘ndalang uslubi

2. Giperatsid gastritda elektroforezning qaysi uslubi qo‘llaniladi

A. *no-shpa bilan

B. novokain bilan

C. dimedrol bilan

D. nikotin kislota bilan

3. Ichak peristaltikasining normallashtiradigan omillar:

A. *SMT

B. UFO

C. lazer bilan davolash

D. franklinizatsiya

5. O‘tkir gepatit kasalligida qo‘llaniladigan fizikaviy omillar

A. * magnit bilan davolash

B. SVCh

C. elektroforez

D. elektrouyqu

6. O‘t qopida tosh kasalligida mumkin bo‘lmagan fiziodavolash usullari

A. * DDT

B. parafin

C. balchiq bilan davolash

D. Darsonval

7. Giperatsid gastritda ma'dan suvlarini ichish vakti kanday

A. *iliq suv ovqatdan 40-45 min oldin

B. sovuq suv ovkatdan 10-15 min oldin

C. ovqatdan so‘ng iliq suv

D. ovqat vaqtida sovuq suv

8. Prostata bezining yallig‘lanishida eng samarali uslub qaysi

A. * ultratovush

B. franklin usuli

C. darsanvalizatsiya

D. ultrabinafsha nurlari

9. Kechasi siydik tutolmaslikda elektroforezni qaysi uslubi qo‘llaniladi

A. * ko‘z-ensa qismiga

B. burun bo‘shlig‘iga

C. uzunasiga

D. ko‘ndalangiga sistitda

10.Surunkali pielonefritda foydali O‘zbekiston kurortlari

A. *Sitorai Moxi-Xosa

B. Chimyon

C. Chortoq

D. "Botanika"

Ilova-3

4.4 Fizik faktorlar bo‘yicha retseptlar to‘plami

1. Elektroforez 2%li papain b\n me'da ichi elektroforezi.I-8-10 ma,T-20 min,N 5-7 kun ora.

Metodikasi: .elektrodlar 300sm2 yuzaga epigastral soxaga kundalang usulda,9(ANOD) orka va pastki kukrak segmentlariga urnatiladi.10 minutdan keyin tok 0gacha kamaytiriladi,elektrodlarning kutbliligi o‘zgartiriladi,keyin yengil jimirlash sezilguncha yana oshiriladi.

Tavsiya:sillik mushaklar va sfinkter spazmida,n.vagus tonusi oshganda,me'da va 12 yara kasalligi chandiklanish fazasida

2. SVChepigastral soxaga DMV-terapiya,d 100 nurlari 100mm.kontaktli,R-10-15 vt,T-10-12 min N 10-12.xar kuni

Metodikasi:100mmli nurlatkich epigastral soxasiga kontakt kilib joylashtiriladi.doza kuchsiz issiklik sezguncha. Tavsiya: me'da va 12 b.i yara kasalligining notulik remissiya fazasida.

3. Elektrouyqu 3,5 gsdan 2-3 muolajadan 10 gs gaoshiriladi,i-3-7 ,t 30-50min,N8-10 ta kun ora.

Metodikasi:Bemor kushetkaga yetkiziladi,yepik kuzlar va surgichsimon usimtaga gidrofil prokladkali elektrodlar fiksatsiyalanadi,(prokladkalar 38-39% suv b\n namlangan.) kuz elektrodlari katod(-),surgichsimon usimtaga anod(+) urnatiladi.

Tavsiya: me'da va 12 b.i. yara kasalligi kuzish fazasida,6 yildan oshik davom etgan notulik remissiyada,nevrotik buzilishlar ,uyku buzilishi, turli moda almashinuvi buzilishlarida.

Karshi kursatma: kiprik zararlanganda,glaukoma,katarakta,tur parda kuchishi.

4. Parafin ozokerit bilan davolash

Jigar soxasi atrofiga parafinli applikatsiya. Xarorati 50-54 ^o C davomiyligi 30-60 min. Kursda 15-20 muolaja xar kuni yoki kunora.

Metodikasi:Oshqozon sohasiga xarorati 50-60 ^o C bulgan ozokeritli guvala. Davomiyligi 30-60 min kunora yoki xar kuni. Kursda 10-15 muolaja.
Vaziyatli masalalar testlar baholash mezoni

Maksimal ball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
15-14-a'lo	14-12-yaxshi	11-7-urta	6-4-konikarsiz	3 va undan kam-yomon
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

5.Amaliy qism

Ilova-4

5.1. Amaliy ko‘nikmani bajarilishi(qadamma-qadam).

Turli xil kasalliklarda aloxida reabilitatsiya dasturini tuzish.

Maqsad:Talabalarga klinik amaliyotda fizik usullar bilan davolashni kompleks qo‘llashga o‘rgatish.

Ko‘rsatma:Siydik yo‘llari.kassaligida patogenetik davo bo‘ladigon fizio omillarni tanlashfizik muolajalarni qo‘llash usullarini va mustaqil o‘tkazishni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar:fiziomuolaja o‘tkazish xonasifizio apparatlar.

Bajariladigan bosqichlar qadamlar:

№		Bajariladigan bosqichlar	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)		Barcha bosqichlarni bajardi (20 -bal)
1.	Bemorlarning xolatini klinik baxolash (shikoyatlari, klinik-labarator tekshiruv ma'lumotlari)			0		3
	Fizioterapiya tayinlash tartibi
2.	aynan shu bemordafizioterapiyaga qarshi ko‘rsatmalarni aniklash			0		3
3.	sindrom-patogenetik usuli bo‘yicha fizik faktorlar tayinlash			0		3
4.	aynan shu bemorga fizik faktor qoidalariga binoan fizioterapiya muolajalarini tanlash			0		3
5.	kompleks tavsiyada fizioterapevtik muolaja o‘tkazish ketma-ketligini aniklash			0		3
6.	muolaja varakasini rasmiylashtirish (fiziomuolajalarga retsept yozish)			0		5
7.	jami			0		20

Turli kasalliklarda davolovchi gimnastik muolajasi vaqtida fizik yuklamani adekvat baxolash

Maqsad: Talabalarga klinik amalyotida bemorlarga berilayotgan jismoniy yuklamaga organizmni javob reaksiyasini tekshirishni o‘rgatish

Ko‘rsatma: Surinkali gastirit davolovchi gimnastika mashiqlari vaqtida fizik yuklamani adekvat baxolashni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar: DJTi xonasi (snaryadlar).
Bajariladigan bosqichlar qadamlar

№	Bajariladigan bosqichlar.	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)	Barcha bosqichlarni bajardi.(20-bal)
1.	DG boshlanguncha bo‘lgan shikoyatlarni so‘rash	0	2
2.	Bemorda yuklamagacha artarial bosim(AB)ni o‘lchash yurak urish soni(YuUS),nafas olish soni(NOS) ni sanash	0	2
3.	DG ni kirish qismi oxirida YuUS ni 10 sek.da sanash,xolsizlik belgilarni tashki ko‘rinishlari va shikoyatlarida aniklash	0	2
4.	YuUS ni 10sek.,DG ni asosiy qismi davomida sanash vaktida tashqi xolsizlik belgilari va shikoyatlarini aniklash	0	2
5.	DG ni tugallanish bosqichini oxirida YuUS ni 10sek. davomida sanash, tashqi xolsizlikbelgilari va shikoyatlarida aniklash	0	3
6.	Bemorda DG ni tugaganidan 5 min dan keyin AB ni o‘lchash,YuUS va NOS nisanash, tashki xolsizlik belgilari va shikoyatlarini aniklash	0	3
7	Shifokor tekshiruv kartasiga xamma ma'lumotlarni yozish	0	2
8	Fiziologik yuklama egirliklar chizmasini chizish	0	2
9	Xulosani rasmiylashtirish	0	2
10.	Jami:		20

Amaliy ko‘nikmalarni baxolash mezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va undan kam
40-34,4-a'lo	34-28,4-yaxshi	28-22-urta	21,6-14,8-konikarsiz	14,4 va undan kam-yomon

6. Malaka ko‘nikma va bilimini tekshirish usullari

-Bahsda aktiv ishtrok etish

- Yozma javob natijalari

- Diagramma va test masalalarini yechish

- Amaliy ko‘nikmalarni bajarish