Toshkent Tibbiyot akademiyasi Davolash fakulteti fakultet va gospital xirurgiya kafedrasi

• O‘tkir peritonit

• Toshkent Tibbiyot akademiyasi Davolash fakulteti
• fakultet va gospital xirurgiya kafedrasi

• Birinchi marotaba peritonit klinikasini xarbiy shifokor Vasiliy Shabanov (1816) da ta'riflab bergan,
• U bu xodisani yesh askarda 12 barmok ichak yarasi teshilishida rivojlanganda kuzatgan.

• 1881 йилда москвали жаррох
• Л.И. Шмидт таркалган йирингли перитонитда дунёда биринчи булиб
• Мувофокиятли лапаротомия
• Амалиетини бажарган.

• Способ лечения перитонита
• СООЗ СОВЕТСНИХ СОЦИАЛИСТИЧЕСКИХ РЕСПУБЛИК ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОМИТЕТ СССР ПО ДЕЛАМ ИЗОБРЕТЕНИЙ И ОТКРЫТИЙ ОПИСАНИЕ ИЗОБРЕТЕНИЯ К АВТОРСКОМУ СВИДЕТЕЛЬСТВУ (72)
• Ш. И. Каримов, К. Н. Турсунов,
• А. А. Асраров и Б. П. Бабаджанов (71)
• Ташкентский ордена Трудового Красного Знамени государственный медицинский институт (56) Травин А. А. и др.
• Формирование дренажных, систем при перитоните. В кн.: Гнойный перитонит. Труды Московского НИИ скорой помощи им. И. В. Склифосовского т. ХХХУ11М., 1979, с 108-111, (54)(57) СПОСОБ ЛЕЧЕНИЯ ПЕРИТОНИТА путем дренирования верхнего и нижнего отделов брюшной полости, о т л и—. ч а ю щ и й с я тем,...
• Номер патента: 1174031 | Автор(ы): Асраров, Бабаджанов, Каримов, Турсунов |
• Метки: лечения, способ,перитонита | Опубликовано: 23.08.1985

• Karimov Sh.I.

• «Men va mening avlodlarim Xudovand va peritonit oldida q¢rquv hissi bilan tarbiyalangan»
• Jarroh akademik Vagner (1876)

• Peritonit – visseral va parietal qorin pardalarning yallig‘lanishi bo‘lib, organizmda kasallikning og‘ir umumiy simtomatikasi bilan kechadi va juda qisqa muddat ichida shunday xavfli o‘zgarishlar yuzaga keltiradiki, hayotiy muhim a'zo va sistemalarda ko‘pincha orqaga qaytmas jarohatlar sodir bo‘la

• 1. Peritonit asosan korin bushligi a'zolari utkir xirurgik kasalliklari asorati sifatida namoen buladi va 20—25% bemorlarda uchraydi;
• 2. Korin bushligi utkir xirurgik kasalliklari ichida 67—70% bemor peritonitdan uladi;
• 3. Xozirgi kungacha peritonit utkir appenditsit, yara kasallgi va uning teshilishi, kisilgan churralar, utkir xoletsistit va ichak tutilishida ulimning asosiy sababidir (60%dan 90%gacha).

• STATISTIKA

• PERITONITNI EPIDEMIOLOGIYASI

• Birlamchi

• Ikkilamchi

• Ayollar

• Erkaklar

• Asoratlar va o‘lim ko‘rsatkichlari

• O‘tkir
• peritonit

• Amaliyotdan keyingi peritonit

• Гостищев В.К., 2002

• Савчук Б.Д., 1979

• Шалимов А.А., 1981

• Попов В.А., 1985

• O‘lim ko‘rsatkichi yuqoriligining sabablari:

• 1) Bemorlarni tibbiy muassasalarga juda kechikib murojaat qilishlari.
• 2) Keksa va qari yoshdagi bemorlar sonining ortib borishi.
• 3) Onkologik kasalliklarning sonini ko‘payib borishi.
• 4) Kandli diabet bilan og‘rigan bemorlar sonining ortib borishi.
• Mikroorganizmlarni antibiotiklarga rezistentligini pasayishi va antibakterial muolajaning samarasizligi.
• 6) Diagnostika va jarrohlik taktikasidagi xatolar.
• 7) Yiringli jarayonning o‘ziga xos og‘ir kechishi.

• V.I. Struchkov 1986 y.

• PERITONIT ETIOLOGIYASI

• 1. MIKROBLI (BAKTERIAL) PERITONIT:

• Nospetsifik, me'da- ichak trakti mikroflorasi orqali.
• Spetsifik, me'da - ichak traktiga aloqasi bo‘lmagan
• mikroflora orqali

• 2. ASEPTIK (ABAKTERIAL) PERITONIT

• 4. PERITONITNING ALOHIDA SHAKLI:

• kanseromatoz, parazitar, revmatoid, granulematoz.

• 3. QORIN BO‘SHLIG‘I A'ZOLARINING JAROHATLARI VA SHIKASTLANISHLARI.

• Infeksiyalanish asosiy manbalari
• .

• Chuvalchangsimon usimta 30-65%
• Me'da va 12-b.ichak 7-14%
• Ayollar jinsiy organlari 3-12%
• Ichaklar 3-5%
• Ut kopi 10-12%
• Me'da osti bezi 1%
• Amaliyotdan keyingi peritonitlar 1%
• Travmatik shikastlar 2,7%

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

• 6

• 7

• 8

• O‘tkir gangrenoz appenditsit.

• Me'da flegmonasi

• O‘tkir flegmonoz xoletsistit.

• Bachadon nayi xomiladorligi

• Tuxumdon kistasini yorilishi.

• Peritoni sabablari

• Kron kasalligi

• Kur ichak flegmonasi

• Me'da osti bezi abssessi

• Churra qisilishi.

• Rixter qisilishi

• Savchuk B.D. klassifikatsiyasi (1979)

• I. Mahalliy peritonit.
• 1) Chegaralangan
• 2) Chegaralanmagan.

• II. Tarqalgan peritonit.
• 1) Diffuz
• 2) Tarqalgan.

• Kechishi bo‘yicha

• Reaktiv
• (24 soatgacha)

• Toksik
• (24-72 s.)

• Terminal
• (72 s. va ko‘p.)

• Mikroflora virulentligi

• Jarayon tarqalganligi

• Kasallik bosqichi

• Organizm reaktivligi

• O‘tkir peritonit klinik kechishi bog‘liq

• Jarayon lokalizatsiyasi

• Peritonit etiologiyasi

• O‘tkir peritonit belgilari:

• Maxalliy

• Umumiy

• O‘tkir peritonit doimiy simptomlari

• O‘tkir peritonit doimiy bo‘lmagan simptomlari

• Qorinda og‘riq, palpatsiyada og‘riqli bo‘lishi
• Щetkin-Blyumberg simptomi musbat
• Qorin old devori tarangligi
• Quruq va oq karashli til
• Ko‘ngil aynishi, qayt qilish, chanqash
• «Gippokrat yuzi»
• Ichaklar parezi, najas va gaz tutilishi
• Tez va yuzaki nafas
• Tana haroratini ko‘tarilishi, haroratni pulsdan ortda qolishi «qaychi simptomi»
• To‘g‘ri ichak orqa gumbazini og‘riqligi (per rectum)
• Qonda leykotsitoz, leykotsitar formulani chapga siljishi, EChT ni ko‘tarilishi
• Siydikdagi o‘zgarishlar: proteinuriya, silindruriya

• Peritonitning doimiy belgilari

• Peritonitning kardinal simptomlari

• Korindagi ogrik

• Щetkin-Blyumberg simptomi

• Mushaklar taranglashishi

• Kayt kilish

• Paralitik ichak tutilishi

• Obzor rentgenografiya

• Diafragma ostida o‘roqsimon chiziq
• (erkin gaz)

• Kloyber kosachalari

• эркин газ

• Chetkin-Blyumberg simptomi keskin musbat

• Taxikardiya

• Nafas olishni tezlashishi

• AKB oshishi

• Reaktiv boskichda uchraydigan belgilar

• Korin mushaklarini tarangligi

• Tana xaroratini kutarilishi

• Umumiy

• Maxalliy

• Korindagi keskin ogriklar

• Ichak peristaltikasini
• susayishi

• Toksik boskich

• Mushak tarangligini kamayishi

• Chetkin-Blyumberg simptomi keskin musbat

• Maxalliy

• Ogrik sindromini
• susayishi

• Ichak peristaltikasi
• eshitilmaydi

• Tahikardia 120 dan yukori

• Teri koplamlari rangparligi

• AKB pasayishi

• Gektic tana harorati

• Umumiy

• Eyforiya

• Gippokrat yuzi

• Ahlat bilan qayt qilish

• Adinamiya

• Terminal bosqich

• Korin dimlanishAi

• YuKTe, upka, jigar buyrak yetishmovchiligi, + POe

• Umumiy

• Mahalliy

• Korin buylab tarkalgan ogrik

• Ichak peristaltikasi
• eshitilmaydi

• Intokikatsion deliriy

• Tana harorati tushishi

O‘tkir peritonit diagnostikasi

• Shikoyatlari
• Kasallik va xayot anamnezi
• Ob'ektiv ko‘rik
• Klinik-bioximik tekshiruvlar
• Instrumental tekshiruvlar

Asbob-uskunalar yordamida tekshiruv

• Noinvasiv
• Ultra tovush tekshiruvi
• Qorin bo‘shlig‘i obzor rentgenografiya

• Invaziv
• Laparotsentez -“izlovchi” kateter
• usuli
• Diagnostik laparo-skopiya
• Diagnostik laparo-tomiya

Qorin bo‘shlig‘i ultra tovush tekshiruvi

• Qorin bo‘shlig‘ida erkin suyuqlik

Rentgenogramma

• Rentgenogrammada Kloyber kosachalari:
• kengaygan ingichka ichakda gaz va suyuqlik to‘planishi

Diagnostik laparoskopiya

• Ishonchli usul bo‘lib peritonit manbai va ekssudat xarakterini aniqlashga imkon beradi.

Diagnostik laparotomiya

• Laparoskopiya usuli imkoni yo‘q shifo-xonalarda q¢llani-ladi.

O‘tkir peritonitni davolash bosqichlari

• Amaliyot oldi tayyorgarlik
• Jarrohlik usuli
• Amaliyotdan keyingi davolash

Amaliyotdan oldingi tayyorgarlik muammosi

• Bir tomondan
• Buzilgan
• funksiyalarni
• shunchalik
• yetarli tiklash
• lozimki,
• amaliyot
• bemor uchun
• eng kam
• xavf tug‘dirsin

• Ikkinchi tomondan
• Qorin bo‘shlig‘idagi
• yiringli jarayonni
• iloji boricha
• tezroq bartaraf
• qilish lozim,
• bu o‘z navbatida
• amaliyot oldi
• tayyorgarlikni
• tejaydi.

Bemor ahvoli qanchalik og‘ir bo‘lsa amaliyot oldi tayyorgarligi shunchalik murakkab bo‘ladi

• Barvaqt jarrohlik amaliyoti

• Мaksimum
• 2 sоат

I. Volemik, elektrolit va mikrotsirkulyator buzilishlar korreksiyasi

• Laktosol
• Disol
• Ringera
• eritmasi

• 30-40ml 10% kaliy
• Xlorid
• eritmasi

• Reopoli- glyukin va Gemodez

• Amaliet oldi tayyorgarligi

II. Gipo- va disproteinemiya korreksiyasi

• Albumin 100-200 ml

• Plazma
• 200-300 ml

• yoki

III. Me'da-ichak trakti dekompressiya va sekretsiyani kamaytirish

• Zantak 2,0 m\o
• Sekretsiyani kamay-tirish va aspiratsiyani profilaktikasi uchun

Amaliyotdan oldingi muolajalar

• IV. Anemiyani
• bartaraf etish

• VI. Og‘riq
• impulslarini
• bloklash

• V. Metabolik
• atsidozni bartaraf
• etish

• VII. Glyukokortikoidlar

• VIII. Proteaza
• ingibitorlari

• IX. Antibakterial
• terapiya

• Amaliyotdan oldingi muolajalar

O‘tkir peritonitda asosiy davo usuli:

• Shoshilinch jarrohlik amaliyoti

Peritonitda jarrohlik amaliyoti tadbirlari

• Miorelaksantlar yordamida boshqariladigan sun'iy nafas olish orqali endotraxeal narkoz,
• Taftish imkonini beruvchi kesma,
• Qorin bo‘shlig‘i a'zolarini taftish qilish,
• Peritonit manba'ini bartaraf etish,
• Qorin bo‘shlig‘i sanatsiyasi,
• Ichak dekompressiyasi uchun ichakni transnazal intubatsiya qilish,
• Qorin bo‘shlig‘ini yuvish uchun drenajlash.

• O‘rta-o‘rta laparotomiya

Qorin pardaning holati

• rangi,
• tiniqligi,
• qalinligi,
• yallig‘lanish belgilarining bor yoki yo‘qligi,
• giperemiya,
• tomirlarning bo‘rtib turishi.

• Ekssudat xarakteri

• Seroz
• Seroz-fibrinoz
• Yiringli
• Gemorragik
• Siydikli
• O‘tli
• Najasli

• Peritonit manba'ini yo‘qotish

• O‘tkir destruktiv appenditsit

• Appendektomiya

• Peritonit manba'ini yo‘qotish

• O‘tkir destruktiv xoletsistit

• Xoletsistektomiya

• Peritonit manba'ini yo‘qotish

• Ichaklar gangrenasi fonida peritonit

• Ichaklar rezeksiyasi «yonma-yon»
• anastamoz bilan

• Me'da yoki 12 barmoqli ichak yarasi perforatsiyasi

• Yarani tikish

• Me'da rezeksiyasi

Gastroduodenal peritonitlarda operativ davo tanlash

• fermentativ peritonit
• boskichi

• Yiringli peritonit
• boskichi

• Radikal operatsiya

• Palliativ operatsiya

• Me'da rezeksiya

• TV+antrum-ektomiya

• TV+Piloro-plastika

• Perforativ yarani tikish

Nazointestinal intubatsiya va qorin bo‘shlig‘ini drenajlash

Peritoneal dializ

• Qorin pardaning yuqori so‘rish qîáèëèÿ-òèdan foydalanib organizmni zaharli moddalardan tozalash.:

• Organizm ichki muxiti

• Dializlovchi eritma

• Yarim o‘tkazuvchi membrana

я

• Oim bilan

я

• Fraktsion dializ

я

• Klinika usuli

Spetsifik (xos bo‘lgan) asoratlar

• Asoratlari:

• Носпецифик (хос бўлмаган) асоратлар

• Jarohat tomonidan asorat-lar: yiringlash, flegmona,
• Qorin bo‘shlig‘i abssesslari
• Eventratsiyalar
• Paralitik ichak tutilishi,
• Chok yetishmovchiligi,
• A/k peritonit,
• Ichak oqmalari,
• Sepsis.

• Gipostatik pnevmoniya,
• Tromboembolik asoratlar: yurak infarkti, insult ...
• Ensefalopatiya, deliriy,
• DVS- sindrom,
• O‘tkir nafas, yurak - qon tomir, buyrak va jigar yetishmovchiliklari ...

Peritonitda umumiy amaliet shifokorlarinng vazifalari

• - axoliga birlamchi tibbiy-ijtimoiy yerdam kursatish ;
• - okartuv-marifat ishlari (soglom turmush tarzini ilgari surish);
• - profilaktik ishlar (uz vaktida kasalliklarning yashirin va erta boskichlarini aniklash);
• - dinamik kuzatish;
• - shoshilinch xolatlarda birinchi yerdamni kursatish;
• - uz vaktida maslaxat berish va bemorlarni kasalxonaga yetkizish;
• - davolash va reabilitatsiya ishlari;
• - vaktinchalik ishga laekatsizlik ekspertizasini utkazish;
• - ruxatga olish va xisobot xujjatlarini yuritish.