Toshkent kimyo-texnologiya instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT KIMYO-TEXNOLOGIYA INSTITUTI


Mustaqil ish



Mavzu: Issiqlik almashinish qurilmalari

Bajardi:Mirjalilova D.

Tekshirdi:Radjiboyev D.
TOSHKENT-2021

MUNDARIJA
I.KIRISH
1.1. Mineral o’gitlarhaqidaumumiytushuncha
1.2. Mineral o'g'itlarningsinflargabo'linishivaolinishi
II. ASOSIY QISM
2.1. Ammiakliselitrahaqidaumumiytushuncha
2.2. Ammiakliselitraishlabchiqarishtexnologikjarayoni
III.XULOSA
IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   KIRISH
   

Yershariyuzasining 10 % gayaqinqismigaqishloqxo‘jalikekinlariekiladi. Ekinmaydonlariningbundankengaytirishningilojiyo'q. Ammo sayyoramizaholisito'xtovsizo‘sibbormoqda, ularnioziq-ovqatbilanta'minlashuchunhosildorlikniyanadaoshirishzarur. Buningengmuhimyo‘llaridanbiri mineral o‘g‘itlardanfoydalanishdir. O‘g‘it — buo‘simliklaroziqlanishiniyaxshilashgavatuproqunumdorliginioshirishgamo‘ljallanganmodda. Mineral o‘g‘it - deb, tarkibidao'simliknirivojlanishivatuproqunumdorliginioshirishuchunzarurbo'lgan element saqlovchi, barqarorvayuqorihosilolishmaqsadidafoydalanadigantuzlarvaboshqaanorganik, sanoatvaqazilmamahsulotlargaaytiladi. Shuninguchun ham o‘g‘itishlabchiqarishgakattae‘tiborberiladi. O‘g‘itishlatishtufayliqishloqxo‘jalikekinlarininghosildorligini 50-60% gachaoshirishmumkinbo'ladi. Masalan, sayyoramizdaolinadiganoziq-ovqatningtaxminanchorakqismi, paxtaningesatengyarmifaqato‘g‘itlarevazigaolinmoqda. O‘g‘itlartarkibidagioziqaelementlari, ayniqsa, azot, o'simliklarni mineral oziqlanishidakattarolo‘ynaydi. U oqsilvanukleinkislotalaritarkibigakiradi. Azoto'simliklardafotosintezjarayoniniamalgaoshiradiganmodda — xlorofilltarkibiga ham kiradi. Qaysiki, o'simliklaruningyordamidaanorganikmoddalardanorganikmoddalarnisintezlaydi.
Azotlio‘g‘itlarishlabchiqarishyo‘lgaqo‘yilgunchafaqatgina Chili selitrasi — NaNO₂qishloqxo‘jaligidao‘simliklaruchun mineral ozuqasifatidaishlatibkelingan. Hozirgipaytdakimyosanoatikorxonalaridaturlixildagiazotlio‘g‘itlarishlabchiqarilmoqda. Azotlio‘g‘itlarningasosiyturlari: ammiakli (ammiak), ammoniyli (ammoniytuzlari — fosfat, sulfat, xloridvaboshqalar), ammoniynitratli, nitratli (nitratkislotaningkalsiyli, kaliyli, natriyliselitralari) vaamidli (karbamid — (NH₂)₂CO, kalsiysianamid — Ca(CN)₂ vaboshqalar) o‘g‘itlarhisoblanadi.Bundantashqaributuzlarasosidaaralashvamurakkabo‘g‘itlar, suyuqazotlio‘g‘itlar — ammiakvaammiaklisuv, aminlarvaboshqatuzlarningsuvlieritmalariishlatiladi. Ushbubobdaozuqasifatidafaqatginabirkomionentli — azotlio‘g‘itlarhaqidaso‘zyuritiladi. Ammmoniylivanitratlituzlarningko‘pchiligihamdakarbamidsuvdayaxshieriydi. Ulardagiazoto‘simliklargayaxshio‘zlashadi (ayniqsa, NO₃- ningtuproqdaxarakatchanligiyuqoribo‘ladi). Ammoniylio‘g‘itlaruchunxomashyosifatidaammiak, nitratlio‘g‘itlaruchunesanitratkislotasidanfoydalaniladi. Ularesaatmosferadagibehisobmiqdordagiazotdanolinadi.

1.