Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi

Maxsulotning tashqi ko’rinishi. Maxsulot murakkab qalqonsimon gul to’plami, uning ayrim bo’laklari va 1 sm dan uzun bo’lmagan gul bandli ayrim savatchalardan tashkil topgan. Savatchalar cho’ziq tuxumsimon, uzunlig 3-4 mm, diametri 2-4 mm bo’lib, kam sonli savatcha chetidagi tilsimon gullari va savatcha o’rtasidagi ikki jinsli naychasimon gullardan iborat. Gul o’rni deyarli konussimon. Savatchaning o’rama bargchalari ko’p sonli, cherepitsasimon o’rnashgan, tukli, cho’ziq lentasimon.
Gullari sariq rangli , savatcha o’rama barglari yashil-sarqich; maxsulot o’ziga xos xid va achchiqroq, yoqimli mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi. Maxsulot tarkibida 0,86 – 1,2 % efir moyi, flavanoidlar (lyuteolin, kversetin, sinarozid, giperozid, rutin va boshqalar), kumarinlar (digidrokumarin, eskuletin va skopoletin), vitamin S, karotinoidlar, polisaxaridlar, betonitsin, oshlovchi va boshqa moddalar bo’ladi.
VFM (42 Uz-0266-2004)ga ko’ra, maxsulot tarkibidagi flavonoidlar yig’indisining miqdori 0,8 %dan kam bo’lmasligi kerak.
Ishlatilishi. Maxsulot dorivor preparatlari yallig’lanishga qarshi va yaralarni davolovchi (me'da –o‘n ikki barmoqli ichak yarasi, gastrit, shilliq qavatlarining yallig’lanishi), peshob xaydovchi (yurak qon-tomirlar tizimi, jigar va buyrak kasalliklarida) xamda qon oqishini to’xtatuvchi (ichakdan, bachadondan va gemaroidal qon oqishlarida) vosita sifatida ishlatiladi.
Dorivor preparatlari. Damlama. Maxsulot siydik xaydovchi “Stiflos” yig’masi tarkibiga kiradi.


Mundarija
1-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni resursshunosligi to‘g‘risida tushuncha va uning vazifalari. Asosiy geobotanik va resursshunoslik atamalari. O‘zbekiston florasini boyligi va xilma-xilligi…………………………...……..……………………………….2
2-3-ma`ruzalar. O‘zbekiston dorivor o‘simliklarining xom ashyo bazasi. O‘zbekiston yovvoyi holda o‘sadigan va etishtiriladigan dorivor o‘simliklar. YAngi istiqbolli o‘simliklarni izlab topish usullari.................................................................................11
4-5-ma`ruza. O‘simliklar jamoasi, ularning dengiz satxidan joylashgan erlarini balandligiga qarab bo‘linishi (poyasnost), tarixiy rayonlar va guruhlarga bog‘liqligi……………...............................................................................................22
6-8-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni ko‘plab o‘sadigan joylarni izlab topish, ularni xaritaga belgilash zahirasini, hosildorligini va tiklash davrini aniqlash. Yillik miqdorini rejalash………………………………………………………………………………….30
9-10-ma`ruza. Dorivor o‘simliklar xom ashyosini tayyorlash asoslari…………………............................................................................................44
11-12-ma`ruza. Dorivor o‘simliklarni muhofaza qilish va ularni resurslaridan oqilona foydalanish. O‘zbekiston tabiiy qo‘riqxona fondi………………………………….............................................................………56
13-14-ma`ruza. Tabiiy sharoitda yo‘qolib ketish xavfi bo‘lgan va kamayib ketayotgan noyob dorivor o‘simliklar, ularni madaniylashtirish muammolari……………………………................................................................….68
15-ma`ruza. Dorixonalar tizimida va farmatsiya sanoati uchun tayyorlanadigan o‘simliklar………………………………………….…………………………….……..95
16-17-ma`ruza. O’zbekistonning yangi istiqbolli dorivor o’simliklari …….………..106