Тошкент Давлат стоматология институти Терапевтик стоматология факультети 2-сонли терапевтик йўналишдаги фанлар кафедраси



Yüklə 2,43 Mb.
tarix29.01.2020
ölçüsü2,43 Mb.
#30328
Доклад Зуннунов Ҳ.М

Тошкент Давлат стоматология институти Терапевтик стоматология факультети 2-сонли терапевтик йўналишдаги фанлар кафедраси

  • Ностероид яллиғланишга қарши дори воситаларнинг стоматологик беморларда самарадорлигини баҳолаш усуллари
  • Маърузачи: Ассистент Зуннунов Ҳусниддин Маҳкамович
  • Илмий раҳбар: Профессор Даминова Лола Турғунпўлатовна

Мавзунинг долзарблиги

  • Ностероид яллиғланиш қарши дори воситалари (НЯҚВ) кенг кўламда ишлатилиши уларнинг кучли оғриқ қолдириши, яллиғланишга қарши таъсири ва антипиретик ҳусусиятлари билан боғлиқ. Бу гуруҳ препаратларини катта ёшдаги одамларнинг 20-40% (уларнинг 6% и 9 ойдан кўп муддатда) қабул қилади.
  • Чет эл олимларини нашрларида кўплаб беморларни дориларни рецептсиз ичишлари ва фақат 7% эркаклар ҳамда 12% аёлларгина шифокор маслахати билан дорини қабул қилишлари ёритилган. Бундай назоратсиз дори қабул қилиш натижаси бўлиб гастропатиялар ҳисобланади.
  • НЯҚДВларини қабул қилувчи беморларда ошқозон-ичакдан қон кетиш асорати хавфи 3-5 марта, яра перфорацияси хавфи 6 марта, ошқозон-ичак асоратларидан келиб чиқувчи ўлим хавфи 8 марта ортади.

Ностероид яллиғланишга қарши дори воситалари таснифи ( Laurens DR , Bennet PN , 1992 с дополнениями).

  • Группа НПВП
  • Препараты
  • анальгетики – антипиретики
  • пиразолоны - анальгин (метамизол натрия, дипирон), аминофеназол (амидопирин)
  • парааминофенола
  • фенацетин, парацетамол
  • кеторолак
  • салициловой кислоты
  • ацетилсплициловая кислота, дифлунисал, салицилат натрия
  • арилуксусной кислоты
  • диклофенак
  • арилпропионовой кислоты
  • ибупрофен, кетопрофен, флурбипрофен, индометацин
  • эноликовой кислоты
  • пироксикам, лорноксикам, мелоксикам
  • фенамовой кислоты
  • мефенамовая кислота
  • другие: набуметон, коксибы
  • целекоксиб
  • комбинированные препараты
  • артротек (диклофенак\мисопростол), ревалгин
  • (метамизол\натрия+питофенона гидрохлорид\фенпивериния бромид)

Ностероид яллиғланишга қарши дори воситалари таснифи

  • Клиник холатнинг кечувига кўра препарат танлаб буюрилганда, ЯҚНДВ циклооксигеназа изоформаларига (ЦОГ-1 ва ЦОГ-2) нисбатан танлаб таъсир кўрсатиши бўйича қуйидагича бўлинади:
  • ЦОГ-1 селектив ингибиторлари – ацетилсалицил кислота (кичик дозада)
  • ЦОГ-1 носелектив ингибиторлари – ЯҚНДВ кўпчилиги
  • Нисбатан ЦОГ-2 селектив ингибиторлари – нимесулид (Суарон), мелоксикам
  • ЦОГ-2 махсус ингибиторлари – целекоксиб, рофекоксиб, вальдококсиб, эторикоксиб ва бошқа коксиблар
  • Бу гурух препаратларининг кимёвий тузилиши бўйича таснифи - 1 жадвалда келтирилган.

ЯҚНДВ фармакокинетик кўрсаткичлари

  • МНН
  • Доза,
  • г/сут
  • Сўрилиши
  • Биосиннгувчанлик
  • Метаболизм
  • Т1/2,с
  • Элиминация
  • Ацетилсалицил кислота
  • 3-4
  • 80% ингичка ичакнинг юқори қисмида. рН мухитга боғлиқ.
  • Сўрилишга боғлиқ, одатда 70%
  • Биринчи соатда 90% препарат метаболизмга учрайди.
  • 0,5
  • 80% буйрак орқали (10-60% ўзгармаган холда), 20% МИЙ ва ўпка орқали
  • Фенилбутазон
  • 0,6
  • 90%
  • 85-90%, узоқ қабул қилганда пасаяди
  • 95% жигарда метаболизмга учрайди
  • 24
  • Индометацин
  • 0,1-0,15
  • 100%
  • 96-98% ичишга берилганда 85% - ичак орқали юборилганда
  • 80% жигарда метаболизмга учрайди
  • 4-9
  • 70% буйрак орқали (20% ўзгармаган холда), 30% МИЙ орқали метаболитлар шаклида
  • Ибупрофен
  • 0,6-1,2
  • 95-100%, овқат сўрилиш тезлигини пасайтиради
  • 95-100%
  • 90% жигарда метаболизмга учрайди
  • 2-3
  • 80% буйрак орқали (10% ўзгармаган холда), 20% МИЙ орқали
  • Напроксен
  • 0,5-1,0
  • 100%
  • 100%
  • 90% жигарда метаболизмга учрайди
  • 2-3
  • 98% буйрак орқали (10% ўзгармаган холда), 2% МИЙ орқали
  • Диклофенак (ортофен)
  • 0,1
  • 100%
  • 60-79%
  • 99% жигарда
  • 1,5-3,5
  • 75% буйрак орқали (1% ўзгармаган холда), МИЙ орқали 25%
  • Пироксикам
  • 0,02-0,03
  • 100%
  • 100%
  • 95% жигарда метаболизмга учрайди
  • 40%
  • 100% буйрак орқали (5% ўзгармаган холда)

Механизм действия ингибиторов циклооксигеназы

  • Физиологичечкие условия
  • Воспаление
  • ЦОГ - 1
  • ЦОГ - 2
  • Медиаторы
  • воспаления
  • Эндогенные простагландины
  • Воспаление
  • Боль
  • Лихорадка
  • Гастропротекция L2
  • Почки и сосуды Е2
  • Агрегация тромбоцитов
  • НПВП
  • Селективные
  • НПВП
  • ?
  • Ижобий самара
  • Салбий самара
  • НЯҚВ НТлари тўғрисидаги маълумотларни шифокорларга етказиш
  • НЯҚВ НТлари келиб чикишини олдини олиш ва самарали коррекция килиш усулларини ишлаб чикиш
  • НЯҚВ НТлари хакида ахборотлар йиғиш, уларни аниклаш ва кайд килиш
  • НЯҚВ
  • Ножўя
  • таъсири

Мавзунинг мақсади

  • 1. Стоматологик беморларда НЯҚВ ни патологик жараённи ва улар келтириб чиқарган ножўя таъсирларни ҳисобга олган ҳолда тўғри танлаш.
  • 2. Стоматологик беморларда НЯҚВ ни самарадорлигини баҳолаш усулларини ишлаб чиқиш.
  • 3. НЯҚВ келтириб чиқарган ножўя таъсирлар ва асоратларни бартараф қилиш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш.

Ишнинг вазифалари

  • Стоматологик беморларда НЯҚВ келтириб чиқарган ножўя таъсирлар тўғрисида сўраб суриштириш ва клиник кўздан кечириш орқали маълумот йиғиш.
  • Стоматологик беморларда НЯҚВ ни самарадорлигини баҳолаш усулларини аниқлаш.
  • НЯҚВ келтириб чиқарган ножўя таъсирлар ва асоратларни бартараф қилиш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш.
  • ЦОГ-1 ва ЦОГ-2 ферментларини блокловчи дори воситаларни афзалликлари тўғрисидаги маълумотларни йиғиш.

Тадқиқотнинг текширув материаллари

  • Текширув материали бўлиб ТДСИ клиникаси катталар жаррохлик стоматологияси поликлиникасига стоматологик муаммолар билан мурожаат қилган 25 нафар бемор танланди.

Тадқиқотнинг текширув усуллари

  • НЯҚВ нинг ножўя таъсирларини клиник белгиларини ифодаловчи сўровнома тузиш ва тўлдириш.
  • Беморлардан ёндош касалликлар ва улар бўйича қабул қилиб юрадиган дори воситалари бўйича анамнез маълумотлари тўплаш.
  • НЯҚВ самарадорлигини баҳоловчи кўрсаткичларни йиғиш ва таҳлил қилиш.

Бажарилган ишнинг асосий натижалари

  • Текшириш натижаларида стоматологик турли хил муаммолар билан стоматологга мурожат қилган 25 нафар беморларнинг ҳаммасига ҳар хил муолажалардан кейин яллиғланишга қарши, оғриқ синдроми ва ҳарорат кўтарилишига қарши НЯҚВ тавсия сифатида буюрилган.
  • 2. Беморлар таҳлил қилинганда асосий беморлар гуруҳи яллиғланишга қарши носелектив дори воситаларининг қабул қилиши, яъни текширилган 25 бемордан 19 тасига носелектив ва 6 нафарига селектив яллиғланишга қарши дори воситалари тавсия қилинган.
  • ФАКТОРЫ ЗАЩИТЫ
  • Слизь
  • Слой
  • бикарбонатов
  • Простагландины
  • Клетки
  • поверхностного
  • эпителия
  • Кровеносные
  • сосуды СО
  • H.pylori
  • Пепсин
  • Соляная кислота
  • ФАКТОРЫ АГРЕССИИ
  • Аспирин и другие НПВП
  • Синтез простагландинов
  • Синтез бикарбонатов
  • Слизе- образование
  • Кислая среда
  • Нейтральная среда
  • Механизмы повреждения слизистой оболочки

Бажарилган ишнинг асосий натижалари

  • 3. Носелектив ва селектив НЯҚДВ қабул қилган беморларда қуйидаги ножўя таъсирлар юзага келган. (16 нафарида қориндаги оғриқ, ичак диспепсия белгилари (зарда бўлиш, кекириш, меторизм, кўнгил айниш, қайд қилиш), 6 тасида жарохатдан қон кетиши ҳамда 6 нафар беморда юқоридаги ножўя таъсирларни ҳаммаси юзага келган)
  • 4. Селектив дори воситалар қабул қилган беморларда ножўя таъсирлар камроқ намоён бўлган.
  • 5. Текширилган беморларнинг 3 нафарида дори воситалардан кейин ҳеч қандай шикоятлар кузатилмаган.

Бажарилган ишнинг асосий натижалари

  • Текширилган беморлар ёши 19 дан 72 ёшгача оралиқда бўлди.
  • Стоматолог қабулига келган беморларда қуйидаги муолажалар ўтказилган. (Турли хил тишларни олиб ташлаш, юз соҳасидаги йирингли жараёнларни бартараф қилиш, имплант қўйиш операциялари ва юқориги ва пастки жағ синишларига ёрдам кўрсатиш)
  • Текширилган беморларнинг 18 нафарида ёндош касалликлари бўлган ва бу беморлар турли хил антиагрегантлар, қон босимини пасайтирувчи дори воситалари ҳамда метаболик воситаларни қабул қилиши аниқланган.

НЯҚВ самарадорлигини аниқловчи усуллар

  • Дори воситасини беморларни индивидуал ҳусусиятлатларини ҳисобга олган ҳолда буюриш.
  • Стоматологик беморларга буюрилган НЯҚВ нинг ножўя таъсирларини олдиндан кўра олиш ва уларни бартараф қилиш усулларини билиш.
  • Беморларга патологик жараённинг клиник кечиши ва давомийлигини ҳисобга олган ҳолда иложи борича селектив таъсир қилувчи НЯҚВ ни буюриш.
  • Беморларни ёндош касалликларини ҳисобга олган ҳолда НЯҚВ ни бошқа дорилар билан комбинациясини тўғри йўлга қўйиш ҳамда дорилар дозасини тўғри танлаш.

Даволаш самарадорлиги ва хавфсизлигини назорат қилиш усуллари

  • Бўғим соҳасининг шиш индекси
  • Проксимал фалангалараро бўғимларнинг айланаси (ўнг ва чап кафт учун бирга хисобланади)
  • Кафт сиқиш кучи
  • Беморни маълум масофани босиб ўтган вақти (оёқ бўғимлари жарохатланганда)
  • Кейтель синамаси (бўғимлардаги харакат хажми)
  • Лаборатор синамалар: РОЭ аниқлаш, ревматоид омил, С-реактив оқсил, серомукоид, IgA, IgM, IgG, умумий комплемент титри, АсТ, АлТ, сиал ва тимол синамалари
  •  

НЯҚВ ларни ножўя таъсирлари юзага келганда уларни бартараф қилиш йўллари

  • Узоқ муддатга дори воситалари буюрилганда беморларда УҚТ, коагулограмма, ЭГФДС текширувларини ўтказиб туриш.
  • Ножўя таъсирлар юзага келганда терапевт, гематолог билан маслаҳатлар олиб бориш.
  • НЯҚВ лар буюрилганда “Фойда-ҳавф” нисбатини инобатга олиш.
  • НЯҚВ ларни иложи борича юз-жағ соҳасида яллиғланишни қайси клиник белгиси устунлигини аниқ ҳисобга олган ҳолда тўғри танлаб буюриш.

Дорили гастропатия кузатилган беморларда диспептик бузилишлар кўрсаткичи

  • Диспептик бузилиш клиник белгилари
  • Беморлар сони ва фоизи
  • Тез қайталаниб турувчи қориндаги оғриқ
  • 18 (71%)
  • Доимий зарда бўлиш
  • 12 (85,5%)
  • Тез – тез учраб турувчи кекириш
  • 9 (80,7%)
  • Кўнгил айниш
  • 11 (62,9%)
  • Қайталаниб турувчи қайд қилиш
  • 14 (38,7%)
  • Тез – тез учраб турувчи метеоризм
  • 17 (71%)

Селектив ва носелектив НЯҚВ ни қўллаш натижалари

  • Юзага келган
  • ножўя таъсирлар
  • Селектив
  • (Мелоксикам, нимесулид)
  • Носелектив
  • (Диклофенак+парацетамол,)
  • Жами
  • Гиперемия ва гиперсекреция
  • 100%
  • 100%
  • 100%
  • Эррозиялар
  • 76,9%
  • 89,5%
  • 84,4%
  • Яра ва эррозиялар
  • 15,4%
  • 36,8%
  • 28,1%
  • Эррозиясиз яралар
  • 7,7%
  • 5,3%
  • 6,3%
  • Ярадан қон кетиш
  • -
  • 10,6%
  • 6,3%

Олинган натижалар бўйича хулосалар ва амалий тавсиялар

  • Стоматологик беморларга НЯҚВ ларни “Фойда-ҳавф” нисбатини ҳисобга олган ҳолда буюриш!
  • НЯҚВ ларни узоқ муддатга бурганда селектив таъсир қилувчилардан фойдаланиш!
  • Беморларда ёндош касалликлар мавжуд бўлганда НЯҚВ ларни бошқа дорилар билан ўзаро таъсиридан юзага келадиган ҳавфларни ҳисобга олиб дозани коррекциялаш!
  • НЯҚВ ларни ножўя таъсирларидан юзага келган гастропатияни бартараф қилиш учун энг мақбул йўлларни танлаш!
  • НЯҚВ ларни ножўя таъсирларини юзага келиши уларни қабул қилиш вақти, усулига боғлиқ эмаслигини ҳисобга олиш!

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ


Yüklə 2,43 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin