Toshkent axborot texnologiyalari

6.4  axborot  xavfsizligi  intsidentlarini  boshqarish  rejasining  mazmuni 

                 безопасности 

 

Asosiy  qaror  qabul  qilish  mezonlari  va  предполагаемыхboshqaruv  bos-

qichlarini  qo'llab-quvvatlash  jarayonlari  rejalashtirish  va  tayyorlash  jarayonida 

muayyan  hodisalar  turlari  va  tegishli  javob  jarayonlari  o'rganilishidan  oldin 

aniqlanishi va ko'rib chiqilishi kerak. Bu siyosat, aktivlar va boshqaruv vositalarini 

rasmiy yoki norasmiy tushunish, shuningdek, barcha ishtirokchilarning yordami va 

rahbariyat tomonidan qo'llab-quvvatlashni talab qiladi. 

Ib  hodisalarini  boshqarish  rejasining  mazmuni ham  umumiy  nuqtai  nazarni, 

ham  o'ziga  xos  batafsil  tadbirlarni  taqdim  etishi  kerak.  Yuqorida  ta'kidlab  o'tilga-

nidek,  reja  hujjatlari  shakllar,  protseduralar,  tashkiliy  elementlar  va  yordamchi 

vositalarni o'z ichiga olgan ko'plab hujjatlarni o'z ichiga olishi kerak. 

Batafsil  harakatlar,  protseduralar  va  ma'lumotlar  quyidagilarga  bog'liq 

bo'lishi kerak: 

a) reja va tayyorgarlik:

 

1)  ib  hodisalari  va  hodisalarini  tasniflash  va  tasniflash  uchun  standart-

lashtirilgan  yondashuv  izchil  natijalarni  taqdim  etishga  imkon  beradi.  Qanday 

bo'lmasin,  qaror  tashkilotning  biznes  jarayonlari  va  tegishli  ko'rsatmalar  uchun 

haqiqiy yoki prognoz qilinadigan salbiy oqibatlarga asoslangan bo'lishi kerak. 

Eslatma - b ilovasida Bib hodisalari va hodisalarini tasniflash va tasniflash yondashu-

vlari misollari keltirilgan; 

2) axborot almashish uchun yaratilgan IBS ma'lumotlar bazasi hisobot va 

ogohlantirishlarni  almashish,  natijalarni  solishtirish,  ogohlantirish  ma'lumotlarini 

yaxshilash  va  axborot  tizimlarining  tahdidlari  va  zaifliklarini  yanada  aniqroq 

tushunish  imkonini  beradi.  Haqiqiy  format  va  ma'lumotlar  bazasidan  foydalanish 

tashkilotning  talablariga  bog'liq  bo'ladi.  Misol  uchun,  kichik  tashkilot  hujjatlarni 

ishlatishi mumkin, katta tashkilot esa xizmat bazalari va amaliy vositalar kabi mu-

rakkab texnologiyalardan foydalanishi mumkin; 

3)  har  bir  jarayon  davomida,  mas'ul  shaxslar  va  tegishli  protseduralarni 

ko'rsatadigan  eskalatsiya  zarurligini  aniqlash  bo'yicha  ko'rsatmalar.  Ib  intsident-

larini  boshqarish  rejasida  taqdim  etilgan  ko'rsatmalarga  asoslanib,  voqea,  hodisa 

yoki ib zaifligini baholagan har bir kishi qanday sharoitda va jarayonni qanday tart-

ibga  solish  kerakligini  bilishi  kerak.  Bundan  tashqari,  eskalatsiya  jarayoni  zarur 

bo'lgan kutilmagan holatlar bo'lishi mumkin. Misol uchun, ib ning kichik hodisasi 

sezilarli  darajada  yoki  inqiroz  holatiga  aylanishi  mumkin,  agar  u  to'g'ri  ishlamasa 

yoki bir hafta ichida tugamagan kichik ib hodisasi jiddiy ib hodisasi bo'lishi mum-

kin; 

4)  ib  intsidentlarini  boshqarish  bo'yicha  barcha  faoliyatni  to'g'ri  ro'yxatga 

olishni va mas'ul xodimlar tomonidan ro'yxatga olish jurnalini tahlil qilishni ta'min-

lash uchun bajarilishi kerak bo'lgan protseduralar; 

---

O‘z DSt ISO/IEC 27035-2:201_ 

13 

 

5) voqealar, hodisalar va ib zaifliklari, shuningdek, ib hisobotlarini yangi-

lash va rejaning o'zi bilan bog'liq o'zgarishlarni nazorat qilish rejimini saqlab qolish 

uchun protseduralar va mexanizmlar; 

6) ib dalillarini tahlil qilish tartibi; 

7)  tegishli  Qonunchilik  va  normativ-huquqiy  masalalarni  ko'rib  chiqishni 

ta'minlaydigan Soiplardan foydalanish tartibi va qoidalari. Rahbariyat huquqbuzar-

ni nazorat qilish faoliyatining afzalliklari va kamchiliklarini muhokama qilishni o'z 

ichiga  olishi  kerak.  Soipv  haqida  qo'shimcha  ma'lumot  o'z  O‘DSt  DSt  ISO/IEC 

27039; 

8)  ib  intsidentlarini  oldini  olish  va  ularning  ehtimolligini  kamaytirish, 

shuningdek,  ib  intsidentlarini  yuzaga  kelishi  bilan  bog'liq  bo'lgan  texnik  va  tash-

kiliy mexanizmlar bilan bog'liq qo'llanma va protseduralar; 

9) IBS voqealari, hodisalari va zaifliklari haqida ta'lim va ta'lim dasturlari 

va xabardorlikni oshirish uchun materiallar; 

10) ib intsidentlarini boshqarish rejasini sinab ko'rish uchun protseduralar 

va spetsifikatsiyalar; 

11) ib intsidentlarini boshqarishning tashkiliy tuzilmasi rejasi; 

12) GRIEBNING vakolati va mas'uliyati, umuman, uning alohida a'zolari; 

13) muhim aloqa ma'lumotlari; 

14) jamoatchilik bilan aloqalar bo'limi, yuridik bo'lim va tashkilotning oliy 

rahbariyati bilan kelishilgan axborot almashish tartib-qoidalari va qoidalari; 

b) aniqlash va hisobot berish: 

1)  identifikatsiya  qilish  va  hisobot  berish  uchun  rejalashtirish  va  tayyor-

garlik talablari ib hodisalari haqida ma'lumot olish yoki qabul qilish uchun jarayon-

larni ishlab chiqish va boshqarishni ta'minlashi va qo'llab-quvvatlashi kerak; 

2) hodisa hisobotini qabul qilish mezonlari hisobotning to'liqligi va bir yo-

ki bir nechta ib voqealarini  tasdiqlash  asosida  aniqlanishi  kerak. Rejalashtirish  ja-

rayonidan oldin keyingi qarorlarni qo'llab-quvvatlash uchun har qanday aniqlangan 

voqea  haqida  ogohlantirish  yoki  ogohlantirishning  minimal  mezonlari  aniqlanishi 

kerak.  Mezon,  eng  kamida, ta'sirlangan  muhit  yoki  aktivning  ta'rifini, bir  yoki  bir 

nechta  potentsial  yoki  tasdiqlangan  hodisalar  yoki  hodisaning  malakali  turini, 

shuningdek, ogohlantirish yoki ogohlantirishni olish vaqtini o'z ichiga olishi kerak. 

Qaror  qabul  qilishni  qo'llab-quvvatlash  uchun  rejalashtirish  jarayoni  etarli  ma'lu-

motga  ega  bo'lmagan  identifikatsiyalash  yoki  hisobot  berish  jarayonini  qaytarish 

usulini o'z ichiga olishi kerak; 

3)  hisobot  yoki  bildirishnoma  natijalari  tashkilotning  kontekstiga,  voqea-

hodisalarga  javob  berish  siyosatiga  va  texnik  va  boshqaruv  rollarini  belgilashga 

asoslangan holda aniqlanishi kerak. Hisobot va bildirishnomalar formati hodisalarni 

tasniflash shkalasiga yoki kelishilgan miqdoriy ko'rsatkichlarga mos kelishi kerak; 

4)  ib  voqealarini  aniqlash  va  hisobot  berish  (qo'lda  yoki  avtomatik 

vositalar yordamida); 

---

O‘z DSt ISO/IEC 27035-2:201_ 

 

14 

5) hisobot jarayonini noto'g'ri ishlatishga javob berish (ehtimol, hodisalar-

ni boshqarish rejasining doirasidan tashqarida harakat qilish); 

6) ib voqealari haqida ma'lumot to'plash; 

7) ib zaifliklarini aniqlash va hisobot berish; 

8) ma'lumotlar bazasida to'plangan ma'lumotlarni ro'yxatdan o'tkazish; 

c) baholash va qaror qabul qilish: 

1) baholash va qaror qabul qilish uchun rejalashtirish va tayyorgarlik tal-

ablari ib hodisalariga javob berishda harakatlarni baholash va yo'naltirish uchun ja-

rayonlarni  ishlab  chiqish  va  ulardan  foydalanishga  imkon  beradi  va  qo'llab-

quvvatlaydi; 

2) baholash va qaror qabul qilish jarayonlarini ishlab chiqishdan oldin, ja-

rayon  egasi  zarur  va  yordamchi  axborotning  muayyan  elementlaridan  tashkil  top-

gan  xavfsizlik  intsidentini  aniqlash  va  tasniflash  uchun  minimal  ma'lumotni 

aniqlashi  kerak.  Ushbu  ta'rif  javob  rejalashtiruvchilarga  aniqlangan  va  ro'yxatdan 

o'tgan  hodisalarning  to'liqligi  va  tasnifi  uchun  izchil  jarayonlarni  ishlab  chiqishga 

imkon  beradi.  Haqiqiy  ijobiy  va  noto'g'ri  ijobiy  hisobotlarni  farqlash  uchun  zarur 

bo'lgan  axborotning  to'liqligini  aniqlash,  shuningdek,  noto'g'ri  ijobiy  identif-

ikatsiyalash  va  hisobot  berishga  baholash  va  javob  berishni  qo'llab-quvvatlash 

uchun axborot to'planishini ta'minlash; 

3)  agar  hodisani  rejalashtirish  jarayoni  avtomatlashtirilgan  axborotni 

boshqarish va qarorlarni qo'llab-quvvatlash tizimlariga bog'liq bo'lsa, ushbu tizim-

larning funktsiyalari, amalga oshirilishi va joriy ishlashi aniqlanishi kerak. Voqeani 

qayta ishlash jarayonining  egasi, ib  ma'lumotlar  bazasi unga bog'liq bo'lgan  javob 

jarayonlarini ishlab chiqishdan oldin etarlicha aniqlanganligini ta'minlashi kerak; 

4)  ib hodisalarini/intsidentlarni tasniflash  shkalasini  (shu jumladan, ta'sir-

langan  aktivlar/xizmatlarga  asoslangan  hodisalarning ta'sirini aniqlashni o'z ichiga 

olgan holda) foydalanib, ib hodisalarini baholashni (zarur bo'lganda eskalatsiya ja-

rayonini o'z ichiga olgan) koordinator hodisalarni ib hodisalari deb tasniflashni tan-

lashi kerak; 

5)  Ibe  voqealarini  baholaydigan  qo'ziqorin,  voqea  YB  hodisasi  yoki 

yo'qligini tasdiqlashi kerak. Buni amalga oshirish uchun, voqea turi (taxmin qilin-

gan  hodisa)  va  ta'sirlangan  resurs  (tasniflash)  tafsilotlarini  tasdiqlash  uchun  ib 

hodisalari/intsidentlarini  tasniflash  o'lchovidan  foydalanib,  yana  bir  baholashni 

amalga  oshirish  kerak.  Buning  uchun  tasdiqlangan  YB  hodisasi,  kim  va  qanday 

ustuvorliklar, shuningdek, eskalatsiya darajasi qanday hal qilinishi kerakligi haqida 

qarorlar qabul qilinishi kerak; 

6) ib zaifliklarini baholash (ular hali ishlatilmagan va ib hodisalari va po-

tentsial ib hodisalariga sabab bo'lmagan) ularni hal qilish bo'yicha qaror qabul qi-

lish bilan, kim bilan, qanday qilib va qanday ustuvor ahamiyatga ega; 

7) barcha baholash natijalari va tegishli qarorlarni IBS ma'lumotlar bazasi-

ga to'liq kiritish; 

---

O‘z DSt ISO/IEC 27035-2:201_ 

15 

 

d) javob: 

1)  javob  berish  uchun  rejalashtirish  va  tayyorgarlik  talablari  ib  intsident-

lariga javob berish jarayonlarini ishlab chiqish va amalga oshirishni ta'minlashi va 

qo'llab-quvvatlashi  kerak.  Javob  jarayonini  rejalashtirishdan  oldin,  voqea-

hodisalarni  qayta  ishlash  jarayonining  egasi  axborot  va  axborot  tizimining  ustu-

vorligi, har bir turdagi hujumning ta'siri, zarar miqdori, tajovuz signalizatsiyasi da-

rajasi va zo'ravonlik darajasi uchun aniqlash mezonlarini umumlashtirishi yoki ish 

eshiklari yoki toifalarini yaratishi kerak. Agar ular baholash va qaror qabul qilishni 

tayyorlashga  mos  keladigan  bo'lsa,  ular  sifatli  yoki  miqdoriy  bo'lishi  mumkin  va 

GRIEB  a'zosiga  voqea  sodir  bo'lgan  javob  choralarini  bajarish  uchun  ijrochilarga 

topshiriq berish (topshiriq berish) imkonini beradi; 

2)  javob  darslari,  shuningdek,  rejalashtirish  jarayoni  oldidan  aniqlanishi 

kerak va hisobot qilingan va baholangan hodisa haqida ma'lum ma'lumotlarga nis-

batan  javob  sinfini  belgilash  uchun  xarajatlar,  vaqt,  minimal  texnik  resurslar  va 

boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha shakllantirilishi kerak. Shuningdek, ushbu jarayonda 

zudlik  bilan  yoki  kechiktirilgan  javob  berish  jarayonini  va  individual  yoki  davriy 

hodisa vazifalarini boshqarishni aniqlash kerak; 

3) ib hodisasini nazorat ostida aniqlashni aniqlash uchun qo'ziqorinni tahlil 

qilish: 

 -  agar  hodisa  nazorat  ostida  bo'lsa,  talab  qilinadigan  javobni  darhol 

(Real vaqtda yoki deyarli darhol) yoki keyinroq so'rash; 

 -  agar  hodisa  nazorat  qilinmasa  yoki  tashkilotning  asosiy  xizmatlariga 

jiddiy  ta'sir  ko'rsatsa,  inqirozni  bartaraf  etish  funktsiyasiga  ko'tarilish  orqali  inqi-

rozga qarshi choralar talab etiladi; 

4)  hodisani  boshqarishda  ishtirok  etishi  kerak  bo'lgan  barcha  ichki  va 

tashqi funktsiyalar va tashkilotlarning sxemasini aniqlash; 

5) agar kerak bo'lsa, hodisa doirasini kengaytirish va ta'sirini kamaytirish 

yoki oldini olish uchun ib hodisasini to'xtatish va tugatish; 

6) agar kerak bo'lsa, ib dalillarini tahlil qilish; 

7) agar kerak bo'lsa, eskalatsiya jarayoni; 

8)  keyinchalik  tahlil  qilish  uchun  jarayonning  barcha  ishtirokchilarining 

harakatlarini to'g'ri qayd etishni ta'minlash; 

9) raqamli dalillarni aniqlash, to'plash, olish va saqlashni ta'minlash; 

10)  o'zgarishlarni  nazorat  qilish  rejimini  saqlab  qolish  va  shuning  uchun 

ma'lumotlar bazasini dolzarb saqlash; 

11)  ib  hodisasi  yoki  boshqa  ichki  va  tashqi  tashkilotlarga  tegishli 

tafsilotlar mavjudligi to'g'risidagi xabar; 

12) ib zaifliklarini qayta ishlash; 

13) hodisani muvaffaqiyatli qayta ishlashdan so'ng rasmiy ravishda yopish 

va u haqidagi yozuvni IBS ma'lumotlar bazasiga kiritish; 

---

O‘z DSt ISO/IEC 27035-2:201_ 

 

16 

14) hodisaning keyingi faoliyati, agar kerak bo'lsa, ib intsidentlariga javob 

berish jarayonlarini yanada tahlil qilishni o'z ichiga olishi kerak; 

e) tashkilot ib hodisalarini boshqarish bo'yicha hujjatlarni ushbu hodisalarga 

zudlik  bilan  va  uzoq  muddatli  rejada  javob  berishga  imkon  berishini  ta'minlashi 

kerak. Barcha ib hodisalari qisqa va uzoq muddatli biznes jarayonlariga salbiy ta'sir 

ko'rsatishi mumkin bo'lgan dastlabki baholashdan o'tishi kerak (masalan, asosiy ib 

hodisasidan bir oz vaqt o'tgach sodir bo'lishi mumkin). Bundan tashqari, bunday ib 

hodisalari  uchun  zarur  bo'lgan  javob  jarayonlarini  to'liq  kutilmagan  va  vaziyatni 

boshqarish zarur bo'lganda ta'minlash kerak. Har qanday holatda, tashkilotlar rejaga 

muvofiq hujjatlarga umumiy ko'rsatmalarni kiritishlari kerak; 

f) olingan tajriba: 

1) ib hodisalari va zaifliklaridan olingan tajribani aniqlash; 

2) olingan tajribadan kelib chiqqan holda ib boshqaruv vositalarini (yangi 

va/yoki  yangilangan  boshqaruv  vositalarini),  shuningdek,  ib  intsidentlarini 

boshqarish siyosatini o'rganish, aniqlash va takomillashtirish; 

3)  olingan  tajribadan  kelib  chiqqan  holda  tashkilot  ib  tavakkalchiliklarini 

aniqlash  va  boshqarishning  mavjud  tizimini  o'rganish,  aniqlash  va  iloji  boricha 

takomillashtirish; 

4)  har  bir  ib  hodisasidan  keyin  baholash  va  tiklash  uchun  mas'ul  bo'lgan 

jarayonlar,  protseduralar,  hisobot  shakllari  va/yoki  tashkiliy  tuzilmaning  samara-

dorligini o'rganish va ib zaifliklarini bartaraf etish, shuningdek olingan tajriba aso-

sida ib intsidentlarini boshqarish rejasini va tegishli hujjatlarni aniqlash va takomil-

lashtirish; 

5) ma'lumotlar bazasini yangilash; 

6)  ishonchli  shaxslar  doirasidagi  tahlil  natijalarini  o'zaro  ta'sir  qilish  va 

almashish (tashkilot iltimosiga binoan).