ŞAHİN ƏHMƏdov



Yüklə 6,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə100/107
tarix30.09.2023
ölçüsü6,54 Mb.
#151124
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   107
Mühəndis-ekologiyası

10.2. Ekoloji ekspertiza
Еколоъи 
експертиза-дювлят 
органларынын, 
идарялярин, айры-айры мцяссисялярин тапшырыьы иля 
щабеля 
ижтимайятин 
тяшяббцсц 
иля 
тясяррцфат 
фяалиййятинин мцхтялиф нювляри иля баьлы олан 
еколоъи вя тябияти мцщафизя сийасятини щяйата 


218 
кечирмяк 
мягсядиля 
гябул 
олунан 
гярарларын 
ясасландырылмасы цчцн йериня йетирилян елми практики 
вя гиймятляндирмя фяалиййятидир.
Еколоъи експертизанын ясас мягсяди верилмиш 
мцддятдя 
лайищялярин, 
мящсулдар 
гцввялярин 
йерляшмяси схемляринин вя йени технолоэийаларын 
тябияти 
мцщафизясинин 
норматив 
тялябляриня 
уйьунлуьуну мцяййян етмякдир. Мязмуну ися лайищя 
щяйата кечириляркян тясяррцфат обйектляринин ятраф 
мцщитя негатив тясирлярин гаршысыны щяля лайищя 
икян алмагдан ибарятдир.
Тяшкилаты тяжрцбя кими еколоъи експертизанын 
гаршысында бир сыра вязифяляр дурур. Бу вязифяляр 
тягдим олунан лайищя сянядляринин експертизасы вя 
йаранмыш мювжуд еколоъи шяраитин експертизасынын 
бир-бириндян фяргляндирилмясиндян ибарятдир. Лайищя 
сянядляринин експертизасийасы ашаьыдакылары юзцндя 
бирляшдирир:
1. Ятраф мцщитин вязиййятиня вя ящалинин 
саьламлыьына 
тясир 
едя 
биляжяк 
тясяррцфат 
фяалиййятинин еколоъи тящлцкясизлик сявиййясинин 
мцяййян едилмяси. Бу щал нязярдя тутулан вя щям дя 
щяйата кечирилян фяалиййят нювцня аиддир.
2. Лайищяляндирилян тясяррцфат фяалиййятинин 
(йахуд тясяррцфат обйект-ляринин) тябияти мцщафизя 
ганунверижилик 
тялябляриня, 
санитар 
норма 
вя 
ганунларына, эиэийена нормативляриня уйьунлуьуну 
гиймятляндирмяк.
3.Нязярдя 
тутулан 
тябияти 
мцщафизя 
тядбирляринин, нормативляринин ясаслылыг дяряжясини 
мцяййян етмяк. Дювлят еколоъи експертизасы ятраф 
мцщитин 
мцщафизяси 
цчцн 
дювлят 
хцсуси 
тяшкилатларынын йериня йетирдийи зярури тядбирдир. О 
ятраф мцщитя мянфи тясирлярин, мянфи тясир эюстяря 


219 
биляжяк 
тясадцфц 
гярарларын 
гябул 
едилмясинин 
гаршысыны алыр.
4. Лайищялярин тящлили вя гиймятляндирилмясиня 
йанашма методларынын мцхтялифлийиня бахмайараг 
артыг 
апарылан 
експертиза 
тяжрцбяси 
чохсайлы 
мялуматлара ясасланыр.
Нязяря алсаг ки, еколоjи експертизанын ясас 
обйекти тябият вя онун ещтийатларыдыр, експертляр ися 
бу мягсядля хцсуси билийя малик олан мцтяхяссис-лярдир. 
Бцтцн бунлар еколоъи експертизанын вязифялярини 
ясасландырмаьа имкан верир. Еколоjи експертиза адятян 
бцтцн гиймятли лайищяляр цзря апарылыр. Хцсусиля 
тябии мцщитя кифайят гядяр негатив тясир эюстяря билян 
лайищяляр еколоъи експертизадан кечирилмялидир. Бир 
гайда олараг експертиза ишляри лайищянин щазырлы-
ьынын илкин дюврляриндя апарылыр. Бу дювр ярзиндя 
лайищядя мцяййян дяйишиклик етмяк мцмкцндцр, йяни 
лайищянин тясдиг олунмасына бир нечя ил галмыш онун 
експертизасы 
кечирилмялидир. 
Хцсусиля 
мцряккяб 
лайищяляр цчцн бу мцддят 
узана биляр. Лакин 
експертизанын кечирилмя вахты проблем олараг галыр. 
Щазырлыг дюврцн-дя експертизанын йалныз методикасы 
вя проседурасы дейил щям дя онун кечирилмя вахты 
щаггында дягиг тясяввцр бир сыра юлкялярдя йохдур.
Еколоjи 
експертизанын 
мцхтялиф 
формалары 
вардыр: дювлят еколоjи експертизасы, мцвафиг идаряляр 
тяряфиндян апарылан еколоjи експертиза, ичтимаи 
еколоъи експертиза. Дювлят еколоjи експертизасындан 
данышаг.
Тяшкилаты фяалиййят сащяси кими дювлят еколоjи 
експертизанын обйектляри тя-биятля баьлы олан мцхтялиф 
лайищяляр, сянядляр, ганунверичилик вя методики 
тялимат сянядляринин лайищяляри вя йаранмыш еколоjи 


220 
вязиййят ола биляр. Дювлят Еколоjи експертизасына 
ашаьыдакы сянядляр тягдим едилир.
Тясяррцфат сащяляри вя мящсулдар гцввялярин 
йерляшдирилмяси вя иnкишафынын лайищя габаьы 
сянядляри. Бура Республика вя Бейнялхалг програмларын 
лайищяляри дя дахилдир. 2. 
Техники-игтисади 
ясасланмалар.Бурайа щямчинин бирэя мцяссисялярин 
тикинти лайищяляри дя дахилдир.
3. Азад игтисади зонада тясяррцфат фяалиййятини 
тянзимляйян сянядляр.
4. Йени техниканын, технолоэийанын, материал вя 
маддялярин истещсал олунмасына даир, щямчинин 
онларын диэяр юлкялярдян эятирилмсиня аид сянядляр.
5.Тябиятдян 
истифадяни 
тянзимляйян 
ганунверижилик, норматив, щцгуги сянядляр.
6.Тясяррцфат фяалиййят вя йа фювгалядя вязиййят 
нятижясиндя йаранмыш еколоjи шяраит.
7.Реэионларда, айры-айры тябии обйектлярдяки 
еколоъи вязиййят. 
Дювлят 
експертизасы 
«Еколоэийа 
вя 
Тябии 
Сярвятлярдян Истифадя Назирлийи» тяряфиндян тяшкил 
едилир. Бу тяшкилат дювлят еколоъи експертизанын 
кечирилмя гайдаларыны, тягдим олунан сянядлярин 
щяжмини вя мязмунуну, щабеля онун кечирилмя шяраити 
вя вахтыны тяйин едир. Тягдим олунан сянядлярин 
бахылмасынын 
нятижяляри 
Дювлят 
Еколоjи 
Експертизанын ряйи кими тяртиб олунур вя бу ряйин 
мцддяаларынын ижрасы мяжбуридир.
Експертизанын 
мцсбят 
ряйи олдугдан 
сонра 
тясяррцфат 
лайищяляринин 
щяйата 
кечирилмяси 
малиййяляшир.
Дювлят 
Еколоэийа 
Експерти 
кечириляркян 
ашаьыдакылар нязярдя тутулур.


221 
1.Инсанларын 
саьламлыьы 
вя 
рифащы цчцн 
ялверишли ятраф мцщитя малик олмаг щцгугу.
2.Эяляжяк няслин мянафейи наминя еколоjи 
таразлыьын вя эенафондун гурулуб сахланмасынаны 
тямин етмяк зяруряти.
3.Тябиятдян 
тямизлянмяйян 
истифадясинин 
потенсиал тящлцкяси.
4.Фярз едилян гязаларын баш вермяси ещтималы.
Иcтимаи експертиза. Тарихи инкишафын айры-
айры мящяляриндя истещсалын йерляш-дирилмясиня даир 
тарихи мясялялярин щяллиндя о дюврцн дцнйа эюрмцш 
инсанларынын фикирини нязяря алырмышлар. Беля 
адамлар щямин дюврцн ижтимаи експертляри щесаб 
олунурду. 
Йашайыш 
мянтягяляринин 
гурулмасында, 
щабеля якинчилик вя щейвандарлыг цчцн яразилярдян 
истифадя дя беля инсанларын биликляриндян даща чох 
истифадя олунурду. Елми-техники тяряггинин инкишафы 
иля ялагядар олараг ятраф мцщитя тясирин эцжлянмяси бу 
сащядя дя айры-айры ижтимаи тяшкилатларын йаранма-
сына вя эцcлянмясиня эятириб чыхармышдыр. Щазырда 
дювлят органлары иля йанашы мцхтялиф гейри-формал 
тяшкилатлар 
да 
еколоjи 
проблемлярин 
щяллиндя 
йыхындан иштирак едир. Мясялян, йашлылар иттифагы, 
еколоjи мяркязляр вя диэяр гейри-формал тяшкилатлар 
ятраф мцщитя тясирин гиймятляндирилмясинин ясас 
иштиракчыларындан щесаб олунур. Бу тяшкилатлар 
яслиндя 
ижтимаи 
еколоjи 
експертизанын 
щяйата 
кечирирляр лакин онларын вердийи гярарлар тювсиййя 
характери дашыйыр.
Идаряляр тяряфинядян апарылан експертизада 
идаря дахили сянядлярдян истифадя едилир вя бура 
нязарят идаря тяряфиндян щяйата кечирилир. Онун ясас 
мягсяди мцяссися тяряфиндян ятраф мцщитя атылан 
туллантылара гябул олунмуш нормативляря уйьун оларг 


222 
нязарят етмякдир. Бунунла да Дювлят Еколоэийа 
Комитяси 
тяряфиндян 
тятбиг 
олуна 
биляcяк 
санксийаларын 
гаршысыны 
алмаг 
мцмкцн 
олур. 
Лайищяляндирилян тясяррцфат обйектляринин тябии 
мцщитя негатив тясиринин гиймятляндирилмясиндя вя 
йени технолоэийаларын тябияти мцщафизясинин норматив 
тялябляриня 
уйьунлашдырылмасынын 
мцяййян 
едилмясиндя еколоjи експертизанын бюйцк ролу вардыр. 
Азярбайжанда индийя гядяр щяйата кечирилян бязи 
тясяррцфат тядбирляри нятижясиндя тябии компонентляр 
кейфиййятжя 
пислянмишдир. 
Диэяр 
тяряфдян 
игтисадиййатын перспектив инкишафы иля ялагядар 
олараг бир сыра лайищялярин щяйата кечирилмяси 
нязярдя тутулур. Бу да Азярбайжанда експертизаны зярури 
едир. Республикада йаранан еколоъи вязиййят щям 
торпагларын, щям суйун, щям дя ири шящярлярдя 
ящалинин 
артымы 
чирклянмядя 
юзцнц 
эюстярир. 
Щазырда торпагларын 60% гядяри бу вя йа диэяр 
дяряжядя ерозийайа уьрамыш, щяр ил Хязяря 6 •108м3 
чиркаб сулар ахыдылыр.Атмосфердя карбон вя кцкцрд 
газынын мигдары нормадан даща чох олур. Беля бир 
вязиййятдя 
республикада 
еколоъи 
експертизанын 
кечирилмяси 
зяруридир. 
Азярбайжанда 
еколоъи 
експертизанын щям елми-методики сащялярдя, щям дя 
тясяррцфат сащяляриндя бир сыра проблемляри вар. 
Ятраф мцщитин тясиринин гиймятляндирилямси чох 
зяифдир. 
Еколоjи 
нормалашдырма 
ишинин 
тякмилляшдирилмяси важибдир. Бу сащядя апарылан елми 
тядгигат ишляри чоз зяифдир. Тяшкилаты сащядя олан 
проблемляр ися ашаьыдакылардыр.
1.Експертизанын вахтынын дцзэцн тяйини
2.Мювжуд 
эеотехники 
системлярин 
йенидян 
експертизасы.


223 
3.Кадр щазырлыьы. Кадр щазырлыьынын дцзэцн 
тяшкили вя онун йерляшдирил-мяси.

Yüklə 6,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   107




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin