Reja: Dasturiy-texnik majmualar va ko‘p vazifali kontrollerlar to‘g‘risida qisqacha ma’lumotlar va tasnifi

 
Lokal dasturlanuvchi kontrollar (PLC) 
Hozirgi paytda sanoatda lokal kontrollerlarni bir necha turlari foydalaniladi: 
•
qurilma ichiga o‘rnatiladigan va uning ajralmas qismi bo‘lib hisoblangan. 
Bunday kontroller Sonli Dasturiy Boshqarish SDB li stanokni boshqarish, 
zamonaviy intellektual analitik asbobni, avtomashinasini va boshqa 
qurilmani boshqarish mumkin. U romda maxsus g‘ilof (kojux) siz ishlab 
chiqariladi, chunki qurilmaning umumiy korpusiga montaj qilinadi. 
•
avtonom (alohida), uncha katta bo‘lmagan yetarlicha izolyatsiyalangan 
texnologik obyektni, masalan, tuman qozonxonalari, elektr nimstansiyalarini 
nazorat va boshqarish vazifalarini amalga oshirish. Avtonom kontrollerlar 
atrof muhitning turli xil sharoitlarini mo‘ljallangan himoyalangan korpusga 
joylashgan. Deyarli doim bu kontrollerlar «nuqta-nuqta» rejimida boshqa 
apparatura va interfeyslarga ulanish uchun portlarga ega bo‘lib, ular tarmoq 
orqali ularni boshqa avtomatlashtirish vositalari bilan bog‘lashi mumkin. 
Kontrollerlarga 
alfavit-raqamli 
displey 
va 
funksional 
klavishalar 
to‘plamidan iborat maxsus interfeys paneli operatori bilan o‘rnatiladi yoki 
unga ulanadi.
Mazkur sinf kontrollerlari, odatda, uncha katta bo‘lmagan yoki o‘rtacha 
hisoblash quvvatiga ega. Quvvat protsessorning xonaliligiga va chastotasiga, 
shuningdek, operativ, doimiy hotirasi hajmiga bog‘liq bo‘lgan kompleks tavsifdan 
iborat.
Lokal kontrollerlar ko‘pincha datchiklardan va ijrochi mexanizmlardan 
kelayotgan o‘nlab kirish-chiqishlarga ega.
Kontrollerlar o‘lchash axborotga ishlov berish, blokirovkalash, rostlash va 
dasturiy-mantiqiy boshqarish kabi eng oddiy umumiy vazifalarni amalga oshiradi. 
Ularning ko‘pchiligida axborotni boshqa avtomatlashtirish tizimlariga uzatish 
uchun bitta yoki bir nechta tabiiy portlari bo‘ladi.
Bu sinfda avariyaga qarshi himoyalash tizimi uchun mo‘ljallangan lokal 
kontrollerlarning maxsus turini ajratib ko‘rsatish lozim. Ular ayniqsa yuqori 
puxtaligi, to‘liqligi va tez ishlashi bilan ajralib turadi. Ularda nosozliklarni alohida 
platalarga lokallashtirish bilan to‘la joriy tashxis qilishning turli xil variantlari, 

---

ayrim komponentlarini ham, umuman butun qurilmani ham zaxiralash ko‘zda 
tutiladi. 
Zaxiralashning quyidagi usullari eng ko‘p tarqalgan: 
•
ayrim komponentlar va yoki umuman kontrollerlarni issiq zaxirasi (test 
ishchi kontrollerdan o‘tmaganda boshqaruv ikkinchi kontrollerga o‘tadi); 
•
guruhni tashkil qiluvchi barcha kontrollerlarning signallarga ishlov berish 
natijalariga ko‘ra, asosiy komponentlarning yoki umuman kontrollerning 
«ovoz berish» bilan o‘lchanishi (chiqish signali uchun guruhdagi ko‘pchilik 
kontrollerlar bergan signal qabul qilinadi, boshqacha natija bergan kontroller 
esa nosoz deb e’lon qilinadi); 
•
«juft va zaxira» tamoyili bo‘yicha ishlash. Bir juft kontroller natijalarga 
«ovoz berish» bilan parallel ishlaydi va xuddi shunga o‘xshash juft qaynoq 
zaxirada turadi. Birinchi juftlikning ish natijalarini farq aniqlansa, boshqaruv 
ikkinchi juftga o‘tadi; birinchi juft test sinovidan o‘tkaziladi va yoki 
tasodifiy buzilish mavjudligi aniqlanadi va boshqaruv birinchi juftga 
qaytariladi, yoki nosozlik tashxis qilinadi (tekshiriladi) va boshqaruv 
ikkinchi juftlikda qoladi.