QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

AĞCAQAYIN FƏSİLƏSİ (Aceraceae) – Avropada, Orta Asiyada, 

Şərqi Asiyada, Mərkəzi və  Şimali Amerikada 150 növü yayılıb.  Ən 

geniş yayılmış cinsi ağcaqayındır. 

Ağcaqayın cinsi  (Acer) – Asiya və Avropada 120 növü, Qafqazda 

13, Azərbaycanda 7 növü məlumdur. Çöl ağcaqayını  (A. campestre), 

nəhəng və ya məxməri ağcaqayın (velutinum), gözəl ağcaqayın (A. Lae-

tum), Trautvetter ağcaqayını  (A. Traytvettery), yalançı çinaryarpaq 

ağcaqayın  (A. Pseudoplatanus), Hirkan ağcaqayını  (A. Hyrcanum), 

İberiya ağcaqayını  (A. ibericum), çinaryarpaq ağcaqayın  (A. plata-

noides), göyrüşyarpaq ağcaqayın  (A. negundo)  və Tatar ağcaqayını  (A. 

Tataricum). 

 

 

 

---

 

13 

 

 

Sivriyarpaq ağcaqayın 

 

 

Trautvetter ağcaqayını 

 

 

AĞIR METALLAR – xüsusi çəkisi 4,5 q/sm

3

-dan artıq olan 

kimyəvi elementlər. 40-dan artıq –qurğuşun, kadmium, civə, sink, mo-

libden, marqans, nikel, titan, kobalt, mis, vanadium, qalay və b. 

A.m.-ın tərkibində insanın həyatı üçün vacib olan metallar (sink, 

dəmir, marqans, mis) və orqanizm üçün toksik maddələr (kadmium, 

civə, qurğuşun, nikel, xrom, arsen) var. Lakin həyat üçün vacib olan A. 

m.-ın konsentrasiyası artıq olduqda onlar insan üçün təhlükəli olur. 

İnsanın sağlamlığı üçün təhlükəliyinə görə A.m. 3 sinfə bölünür: I sinif 

– arsen, kadmium, civə, berillium, selen, qurğuşun, sink; II sinif – ko-

balt, xrom, mis, molibden, nikel, antimon; III sinif – vanadium, barium, 

volfram, marqans, stronsium. A.m. ətraf mühitə çirkab suları, sənaye 

müəssisələrinin və avtonəqliyyatın qazşəkilli tullantıları kimi daxil olur.