Qatlam bosimi. Qatlam energiyasi manbalari

2. Qatlam bosimi.
Neft koni maxsuldor qatlamning g’ovak muhitida joylashgan neft, gaz va suv ma’lum bir bosimda bo’ladi. Bu bosimni biz qatlam bosimi deb ataymiz. Boshlang’ich qatlam bosimi neft uyumining yotish chuqurligiga bog’liq, uni umumiy ko’rinishda quyidagicha ifodalash mumkin.
_б.кат 10⁴ Н g (1.1) bu erda:
Rb.kat-uyumning ko’rilayotgan nuqtasidagi boshlang’ich qatlam bosimi. N/m² da.
- qatlam bosimining gidrostatik bosimidan chetlanish darajasini hisobga oluvchi koeffisient.
N- uyumning yotish chuqurligi yoki quduq chuqurligi, m da -qatlam sharoitida suyuqlikning zichligi, kg/m³.
g-erkin tushish tezlanishi m/s².
Ko’plab tekshirishlar natijasi shuni ko’rsatadiki, har-xil konda qatlam bosimining gidrostatik bosimdan chetlanish koeffisienti =0,8 dan 1,2 gacha o’zgaradi. Agar qatlam har tomonlama o’tkazmas qatlamlar bilan chegaralangan bo’lsa, =1 deb olinadi. Qatlam bosimi chuqurlik manometrlar yordamida aniqlanadi.
Agar quduqning quvur ortki qismida gaz
syukliqni ko’taruvchi quvurning yuqori qismiga siqib turganligi aniqlansa, u
holda qatlam bosimi quyidagi formula bilan aniqlanadi.
0,03415₂ L
P_кат  Р_к е ^ZТур (1.2) bu erda: R_k-quvur ortki qismidagi bosim N/m². e=2,718.
₂-gazning suvga nisbatan zichligi.
L-ko’taruvchi quvur uzunligi, m.
Z-gazning siqiluvchanlik koeffisienti.
T_o’r-quvur ortki qismidagi gazning o’rtacha harorati, ⁰K.
Agar ko’taruvchi quvur quduqda o’rnatilgan filьtrning o’rtasidan  masofada o’rnatilgan bo’lsa, hisob natijasida oldingan bosimga etishmagan bosimni topib qo’shishimiz kerak. U qo’yidagicha topiladi.
 10⁴ g (1.3)
Qatlamning xar-xil nuqtasida bosim har-xil bo’lib, bundan tashqari quduq alьtitudasi ham bir xil bo’lmaydi. SHuning uchun keltirilgan bosim tushunchasidan foydalanib, unda qandaydir gorizontal yuzaga nisbatan o’lchab olinadi. SHartli ravishda har qanday gorzontal yuzani olishimiz mumkin, misol dengiz sathi yoki suv-neft (neft-gaz) chegarasining boshlang’ich holati.
Keltirilgan bosimni qo’yidagicha hisoblash mumkin.
_{ }10⁴ _g _H (1.4)