Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Endonezya: Bir ET için Dersler
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3-Endonezya: Bir ET için Dersler
Yeni işimi öğrenmenin yanı sıra Endonezya hakkında da kitaplar okuyordum. “Bir ülke hakkında oraya gitmeden önce ne kadar fazla bilgi edinirsen, işin o kadar kolay olur,” demişti Claudine. O öğüdünü ciddiye aldım. Kristof Kolomb, 1492’de o zamanlar Baharat Adaları diye bilinen Endonezya’ya ulaşmak üzere yelken açmıştı. Adalar sömürge çağı boyunca, Amerika kıtalarından çok daha değerli bir hazine olarak görüldü. Zengin dokumaları, ünlü baharatları ve görkemli krallıklarıyla Cava, Endonezya’nın incisi olduğu kadar, İspanyol, Portekizli ve İngiliz serüvenciler arasında şiddetli çatışmalara sahne olacak
kadar önemliydi. Hollanda, bu kavgalardan 1750’de zaferle çıktı ama her ne kadar Cava’yı kontrollerine almış olsalar da, çevre adalarını egemenliklerine katmaları için bir 150 yıl daha geçmesi gerekti. Japonlar, İkinci Dünya Savaşı sırasında Endonezya’yı işgal ettiğinde, Hollanda kuvvetleri fazla direniş gösteremedi. Sonuç olarak, Endonezyalılar, özellikle de Cavalılar çok acı çekti. Japonya’nın teslim olmasından sonra, Sukamo adında karizmatik bir lider ortaya çıkarak bağımsızlık ilan etti. Dört yıl süren çatışmalar 27 Aralık 1949’da sona erdi ve Hollanda bayrağını indirerek egemenliği, 300 yıldan daha uzun bir süre, mücadele ve baskıdan başka bir şey görmemiş olan bir halka iade etti. Sukamo, yeni cumhuriyetin ilk devlet başkanı oldu. Ne
var ki
Endonezya’yı yönetmek, Hollandalılar’ı yenmekten daha zordu. Homojen olmak bir yana, 17 bin 500 civarında adadan oluşan bu takımada, aşiretçilik, uyumsuz kültürler, düzinelerle dil ve lehçeyle, aralarında asırlar öncesine uzanan düşmanlıkların bulunduğu etnik gruplardan oluşan kaynayan bir kazandı. Sık patlak veren acımasız çatışmalar olağandı ve Sukamo sonunda duruma el koydu. 1960’da parlamentoyu feshetti ve 1963’te kendini yaşam boyu devlet başkanı ilan etti. Askerî teçhizat ve eğitim karşılığında komünist [21]
devletlerle sıkı ilişkiler kurdu. Rusya tarafından silahlandırılmış Endonezya, askeri birliklerini Güneydoğu Asya’da komünizmi yaymak ve dünyadaki sosyalist liderlerin desteğini kazanmak çabası peşinde komşusu Malezya’ya gönderdi. Bütün bunlara karşı gelişen ve güçlenen muhalefet, 1965’te bir darbe yaptı. Sukamo bir suikasta kurban gitmekten sadece metresinin çevik zekâsı sayesinde kurtulabildi. Üst düzey askeri subaylar ve yakın çevresinin çoğu onun kadar şanslı olamadı. Olaylar 1953’te İran’da yaşananları anımsatıyordu. Sonunda her şeyden Komünist Parti, özellikle de Çin’e yakın olan gruplar sorumlu tutuldu. Olayları izleyen ve ordu tarafından gerçekleştirilen katliamlarda yaklaşık 300 bin ile 500 bin arasında insan öldürüldü. Ordunun başındaki General Suharto, 1968’de devlet başkanlığı görevini devraldı. 1971’e gelindiğinde, Vietnam Savaşı’nın sonucu çok belirsiz göründüğünden, ABD’nin Endonezya’yı komünizmden uzaklaştırma konusundaki kararlılığı da iyice artmıştı. Başkan Nixon’un 1969
yazında bölgeden asker çekmeye başlamasıyla, ABD’nin stratejisi de giderek daha küresel perspektif kazanmaya başladı. Uygulamaya koyulan strateji, ülkelerin domino taşları gibi birbiri ardına devrilerek komünist yönetime teslim olmasını engellemeye yönelikti ve Endonezya’nın anahtar konumunda olduğu birkaç ülke üzerine odaklanmıştı. MAIN’in elektrifikasyon projesi de ABD’nin Güneydoğu Asya’da egemenliğini garanti edecek
kapsamlı planın
bir parçasını oluşturuyordu. Birleşik Devletler’in dış
politikası, Suharto’nun Washington’a İran Şahı’nın yerine getirdiği biçimde hizmet edeceği varsayımına dayanıyordu. Aynı zamanda, ülkenin bölgedeki diğer ülkeler için de bir model teşkil edeceği ümit ediliyordu. Washington, stratejisini, kısmen Endonezya’da elde edilecek kazanımların İslam dünyasında, özellikle de patlamaya hazır Ortadoğu’da olumlu yankıları olabileceği kabulü
üzerine kurmuştu. Ve eğer bu yeterli bir teşvik değilse, Endonezya’da petrol de
vardı. Rezervlerinin miktarı veya kalitesi hakkında kimsenin fikri yoktu ama petrol şirketinin sismologları olasılıklar hakkında çok iyimserdi. Boston Halk Kütüphanesi’ndeki kitapları karıştırdıkça heyecanım da artıyordu. Beni bekleyen serüvenleri hayal etmeye başladım. MAIN için çalışırken, Barış Gönüllüleri’nin o kaba hayat tarzını, çok daha lüks ve gösterişli olanla değiştirecektim. Claudine ile geçirdiğim zaman, şimdiden bir fantezimin gerçekleşmesini ifade ediyordu; gerçek olamayacak kadar iyi bir durumdu. Yatılı erkek okulundaki ‘mahkûmiyet’ yıllarımın hiç değilse kısmen telafi edildiğini düşünmeye başlamıştım. O dönemde hayatımda başka bir şey daha oluyordu: Ann ile pek de iyi geçinemiyorduk. İki
ayrı hayat
sürdürdüğümü hissetmiş olmalıydı. Bense bunu ilk başta bizi evlenmeye zorlamış olmasından ötürü, ona karşı hissettiğim kırgınlığın doğal sonucu olarak görüyordum.
Ekvador’daki Barış Gönüllüleri maceramız sırasında bana bakıp destek vermiş olmasını bir yana bırakmıştım, onu ailemin kaprislerine boyun eğme alışkanlığımın devamı olarak görme eğilimine girmiştim. Ama şimdi geriye baktığımda, o tavrımın ana nedeninin Claudine ile olan ilişkim olduğunu görüyorum. Tüm bunları Ann’a söyleyemezdim ama o hissetti. Sonunda ayrı evlere çıkmaya karar verdik. 1971’de bir gün, Endonezya’ya gidişimden yaklaşık bir hafta önce, Claudine’nin dairesine gittiğimde küçük yemek masasının üzerinde çeşitli peynirler ve ekmekler ile bir şişe Beaujolais şarabı duruyordu. Kadehini kaldırdı. “Başardın.” Gülüyordu. Ama gülümsemesi nedense içtenlikten uzaktı. “Artık bizden birisin.” Yarım saat kadar havadan sudan söz ettik, sonra şarabı bitirmek üzereyken, Claudine bana o ana kadar hiç görmediğim bir ifadeyle baktı. Sert bir ses tonuyla, “Buluşmalarımızdan sakın kimseye söz etme,” dedi. “Bunu yaparsan seni asla affetmem ve birlikteliğimizi inkâr ederim.” Dik bakışları karşısında belki de ilk defa onun tarafından tehdit edildiğim hissine kapıldım. Sonra soğuk bir şekilde güldü. “Bizden söz etmek, hayatı
senin için
tehlikeli hale
getirebilir.” Şaşkına dönmüştüm. Kendimi çok kötü hissediyordum. Ama sonra, yalnız başıma Prudential Center’e doğru yürürken ne kadar zekice bir plan olduğunu kabul etmek zorunda kaldım. Gerçek şuydu ki, birlikte olduğumuz zamanın tümünü onun dairesinde geçirmiştik. İlişkimiz hakkında en ufak bir kanıt olmadığı gibi, MAIN’den kimse de herhangi bir şekilde bu işe bulaştırılmamıştı. Aslında bir yandan da Claudine’nin dürüstlüğünü takdir etmekten kendimi alamıyordum; beni annemle babamın Tilton ve Middlebury konusunda yaptığı gibi kandırmamıştı. |