O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov

5.4.
MAHSULOT VA XIZMATNI LITSENZIYALASH VA 
SERTIFIKATSIYALASH
 
Litsenziyalash va sertifikatsiyalash tizimi O‘zbekiston Respublikasining 
qonunlari, hukumat va Respublika sub‘ektlari qarorlari asosida belgilanadi va 
quyidagi maqsadlarga yo‘naltiriladi:
- faoliyatining ayrim turlarini bir maromda ushlab turish uchun davlatning 
yagona siyosatini o‘rnatish, fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, 
sog‘lig‘i va ma‘naviyatini himoya qilish;
- davlat xavfsizligi va mamlakat himoyasini ta`minlash;
- bozorda yagona huquqiy asoslar o‘rnatish. 
Litsenziya – lotincha ―huquq‖, ―ruxsatnoma‖ so‘zlarini anglatadi.
Litsenziya O‘zR da avtomobil transporti agentligi tomonidan yuridik yoki 
xususiy tadbirkorga beriladi va faoliyat ma‘lum talab va sharoitlarga mos kelishi 
shartligini bildiradi.
Litsenziyalanadigan faoliyat to‘rini amalga oshirishda me‘yoriy huquqiy 
dalolatnomalarda keltirilgan talab va shartlar majmuasini albatta bajarish kerak.
Avtomobil transportida transport vositalarining ta`miri va texnik xizmat 
ko‘rsatish bilan bog‘liq faoliyatlar litsenziyalanadi va quyidagi maqsadlarni 
ko‘zlaydi:
- faoliyat jarayonlarini davlat tomonidan bir ma‘romda tutib turish;
- transport xizmatlari bozorining maqbul faoliyatini ta`minlash;
- monopoliyaga qarshi qonunchilik talablarini joriy qilish;
- ite‘molchilar manfaatlarini himoya qilish;
- xarakat xavfsizligini ta`minlash;

---

232 
- ekologik me‘yorlarga rioya qilish.
Yuridik shaxslar (tashkiliy – huquqiy shakldan qat‘iy nazar), jismoniy shaxslar 
(yuridik shaxs maqomini olmay tadbirkorlik qiladiganlar) quyidagi faoliyat turlari 
bilan shug‘ullanganlarida litsenziya olishlari shart:
- yo‘lovchilarni tashish;
- yuklarni tashish; 
- avtotransport vositalariga tadbirkorlik asosda texnik xizmat ko‘rsatish va 
ta`mirlash;
- transport – ekspeditsiya xizmatlari.
Litsenziyada TXK va ta`mirlash bo‘yicha muayyan ishlar ro‘yxati ko‘rsatiladi 
ular xizmatlar klassifiqatorlariga mos kelishi kerak.
TXK va ta`mirlash ishlariga litsenziya olish uchun da‘vogor quyidagi 
hujjatlarni topshirish kerak:
- belgilangan shaklda litsenziya berilishi haqida ariza;
- ta‘sis hujjatlarining nusxalari;
- yuridik shaxs yoki fuqoro xususiy tadbirkor sifatida davlat ro‘yxatidan 
o‘tganligi haqidagi guvohnomaning nusxasi;
- guvohnomada soliq inspeksiyasining belgisini mavjudligi;
- arizani ko‘rib chiqish uchun to‘lov hujjati;
- TXK va ta`mirlash ishlar bajariladigan joyning rejasi, ishchi postlar soni, 
bajariladigan ishlar haqida ma‘lumot;
- arizada ko‘rsatilgan faoliyatni bajarilishini ta`minlaydigan zarur jihozlar, 
asbob – uskunalar, o‘lchov asboblari va boshqalar haqida ma‘lumot.
Sertifikatlash deganda uchinchi shaxs tomonidan sodir etilgan va 
aynanlashtirilgan mahsulot, jarayon yoki xizmat, qo‘yilgan talablarga javob berishini 
isbotlaydigan harakat tushuniladi.
Avtomobil transportidagi sertifikatlash tizimi bir xil mahsulotlar (avtotransport, 
garaj jihozlari, ekspluatatsion materiallar) va turli yo‘nalishdagi xizmatlarni 
sertifikatlashning o‘zaro bog‘langan tizimlari majmuasidan iboratdir.

---

233 
Sertifikatsiyalash O‘zbekiston Davlat standartlashtirish qo‘mitasi tomonidan 
amalga oshiriladi.
Avtomobil transportida sertifikatsiyalash quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- transport vositalari avtomobillar, tirkamalar va hakazo 
- ehtiyot qismlar;
- neft mahsulotlari;
- texnologik jihozlar;
- turli ob‘ektlarni sertifikatlash jarayonlari uchun umumiy bo‘lgan holatlar;
- sertifikatga da‘vogar tomonidan ariza berish;
- hujjatlarni ekspertiza qilish;
- sertifikatlash sxemasini tanlash;
- sertifikat uchun sinov o‘tkazish natijalarini tahlil qilish va muvofiqlik 
sertifikati berish haqida qaror qabul qilish;
- sertifikat berish va uni davlat reestirida qayd etish.
Korxonani sertifikatlashga tayyorgarlikni ariza beruvchining o‘zi yoki, 
shartnoma asosida, tizimda ishtirok etuvchi tashkilot boshlaydi.
Tayyorgarlik quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi:
- korxonani sertifikatlash sohasidagi qonunchilik dalolatnomalari haqidagi 
to‘liq axborot bilan ta`minlash;
- sertifikatlash bo‘yicha maslaxatlar berish;
- sertifikatlashtiriladigan xizmatlarni idektifikatsiyalash;
- foydalaniladigan jihozlarga tegishli hujjatlar tizimining (pasportlar, 
ro‘yxatga olinishi, attestatsiya hujjatlari) mavjudligi va talablarga muvofiqligini 
tekshirish;
- korxona xodimlarini hujjatlarini, bajariladigan ishlarga muvofiqligini 
tekshirish;
- sertifikatlash tartibi haqida maslaxatlar berish.
Korxona xodimlarining malakasi va ko‘rsatiladigan xizmatlarni sifati uchun 
ma‘suliyatining taqsimlanishi bo‘yicha hujjatlarni mavjudligi tekshiriladi.
Xizmat ko‘rsatish jarayonlari ikki usul bilan baholanishi mumkin:

---

234 
Texnologik jarayon, jihozlar, xizmat ko‘rsatish sharoitlari tekshiriladi.
Bunda avtotexxizmat korxonasi xizmatlarni ko‘rsatish qoidalariga rioya qilish, 
sifatini ta`minlash hujjatlari tekshiriladi.
Texnologik jihozlarni, o‘lchov asboblarining mavjudligi, ish qobiliyati 
tekshiriladi.
Tekshiruv natijalari bo‘yicha auditorlar bayonnoma yozadilar va unga qarab 
ekspert komissiyasi xulosa yozadi.