O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

Darbin-Uotson mezoni. 
Avtokorrelyatsiya - bu keyingi darajalar bilan 
oldingilari o‗rtasidagi yoki haqiqiy darajalari bilan tegishli tekislangan qiymatlari 
o‗rtasidagi farqlar orasidagi korrelyatsiyadir. 
Hozirgi vaqtda avtokorrelyatsiya mavjudligini tekshirishda Darbin-Uotson 
mezoni qo‗llanadi: 
n
i
i
n
i
i
i
DW
1
2
2
2
1
.
 
 
(9)
 
DW
mezonning mumkin bo‗lgan qiymatlari 0–4 oraliqda yotadi. Agar qatorda 
avtokorrelyatsiya bo‗lmasa, uning qiymatlari 2 atrofida tebranadi. Hisoblab topilgan 
haqiqiy qiymatlari jadvaldagi kritik qiymat bilan taqqoslanadi. Agarda 
DW
haq
DW
past
bo‗lsa, qator avtokorrelyatsiyaga ega; 
DW
haq
DW
yuqori
bo‗lsa u avtokorrelyatsiyaga 
ega emas; 
DW
past
DW
haq
DW
yuqori
bo‗lsa, tekshirishni davom ettirish lozim. Bu erda 
DW
past
va 
DW
yuqori 
– mezonning quyi va yuqori chegaralari. Salbiy avtokorrelyatsiya 
mavjud (minus ishoraga ega) bo‗lsa, u holda mezon qiymatlari 2–4 orasida yotadi, 
demak, tekshirish uchun 
DW
4-
 DW
qiymatlarini aniqlash kerak 
Nazorat savollari 
1.
Dinamik qator deganda nimani tushunasiz? 
2.
Iqtisodiy varitsiyaning turlarini tushuntirib bering? 
3.
Variatsiya turlariga qarab necha xil ekonometrik model bo‗lishi mumkin? 
4.
Dinamik qatorlarni tekislash usullarini tushuntirib bering. 
5.
Dinamik qatorlarni tahlil qilishda qanday ko‗rsatkichlardan foydalaniladi? 
6.
Moda va mediana atamalarining mohiyatini tushuntirib bering. 
7.
Iqtisodiy rivojlanishning qanday turlari mavjud? 
8.
O‗zbekistonda 
makroiqtisodiy 
dinamika 
tahlilining 
bosqichlarini 
tushuntirib bering. 
9.
O‗zbekistonda iqtisodiy rivojlanish qanday amalga oshirildi? 
10.
Trend deb nimaga aytiladi va trend modellarini tuzishni tushuntiring. 

---

170 
11.
Chiziqli va chiziqsiz trendlarga misollar keltiring. 
12.
Trend modellariga ta‘rif bering. 
13.
Axborot texnologiyalari yordamida trend modelini tuzish jarayonini 
tushuntirib bering. 
14.
Trend modellarini tuzishda qanday dasturiy vositalarni bilasiz? 
15.
Trend modellari asosida biror iqtisodiy ko‗rsatkichni prognoz qilish 
mumkinmi? 
16.
Trend modellarini baholash mezonlarini tushuntirib bering. 

---

171