16
birikmalar dermadan qonga o’tadi. Agar bu moddalar yuqori toksik modda (aromatik
nitratlangan va xlorlangan uglevodlar, metallorganik moddalar) bo’lsa o’tkir teri
orqali zaharlanishi alomatlari yuzaga chiqadi.
Ko’pchilik metall tuzlari, asosan simob, talliy yog` kislotalari at teri yog`lari
bilan birikib, ular epidermisning himoya qavatidan o’tadi.
Terining mexanik jarohatlari (shilinishi, yaralar), termik va kimyoviy kuyishlar
toksik moddalarning organizmga tushishini tezlashtiradi.
Zaharlovchi moddalar qo’llash usuliga, ularning fizik va kimyoviy
toksikologik xossalariga qarab ta`sir qiladi. Bu moddalarning ba`zilari nafas yo’llari
orqali tushsa, ba`zilari boshqa yo’llar bilan organizmga tushadi.
Zaharlovchi moddalar ko’pincha bug` va aerozol holida nafas yo’llariga
tushadi. Havo yo’llariga tushgan zaharlovchi modda shilliq pardalarda to’xtab kolishi
natijasida qisman o’pka alveolalari orqaln qonga so’riladi. Agar o’pka alveolalari
yoyib qo’yilsa, uning yuzasi taxminan 90—100 m
2
yuzaga tarqaladi, shuning uchun u
nafas orqali zararlanish klinikasida birinchi o’rinni egallaydi, ya`ni zararlanish
klinikasi tezda rivojlanadi.
Ba`zi bir zaharlovchi moddalar organizmga tushgach nafas yo’llari shilliq
pardalariga va o’pka to’qimalaridagi intraretseptorlarga maxalliy ta`sir ko’rsatishi
mumkin. Reflektor yo’l bilan ta`sir qilganda organizmga umumiy ta`sir qilishi
kuzatiladi. O’pka sezuvchi nerv oxirlariga juda boy refleksog`en zona bo’lib
xisoblanadi. SHuning uchun patologik reflekslar zaharlovchi moddalar ta`sirida
o’pkada paydo bo’lishi mumkin.
Zaharlovchi moddalar bilan nafas yo’llari orqali zararlanish
Dostları ilə paylaş: