Parazitoloji

Çeşitli evcil hayvanları enfekte
 
eden 
oldukça önemli bazı Eimeria
 
türleri
Genus: Isospora
 
(Ookisttinde
 
2 sporokist-4 sporozoit)
İnsanda I. hominis, I. belli
 
(enterokolit), 
köpeklerde incebağırsakta I. bigemina
 
(koksidiyoz)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Koksidiyoz
 
(Coccidiosis)
Şiddeti yutulan sporozoitli kist sayısı ile ilişkilidir Kendi kendini 
sınırlayıcıdır
Çoğu koksid türü bağırsak epitelini, tercih olarak da bağırsağın 
belli bölgelerini enfekte eder
E. truncata esasen kazların böbrek tübülü hücrelerini,
E. steidae ise tavşanların karaciğerdaki safra kanalı hücrelerini
enfekte eder
Bağırsak epitelinin hasar görmesi ile hemoraji ve sıvı kaybı
(kanlı ishal) gelişir
İkincil enfeksiyonlar gelişebilir
Bağışıklık geliştiği için yeniden bulaşma durumunda (yahut aşılama
ile) karşı koyma direnci gelişir
Evcil hayvanlarda koksidlerle
 
meydana gelen rahatsızlıklardır. 
Bilhassa bağırsak hücrelerinde merogonik
 
döngünün yaşanması 
ile ilgili olarak gelişir. Kümes hayvanları, sığırlar, köpekler,
 
kediler ve sıçanlarda şiddetlidir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Eimeria
 
necaterix
(tavuk incebağırsak-çekum)
Eimeria
 
tenella
Ookisti
 
(tavuk çekum)
Eimeria
 
truncata
Böbrek koksidiyozu
 
(kazlarda)
Isospora
 
belli Ookistleri
 
(insan bağırsağı)
Isospora
 
belli enterokolit
Eimeria
 
steidae
Tavşan karaciğeri
Hepatitis
Sarcocystis
 
hominis
İnsan kas dokusu
Pseudokist
sporoblast
sporozoitler
sporozoitler
Nodüler
 
hiperplasia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Toxoplasma
 
gondii
Esas Konak
İkincil 
Konaklar
Solunum yolu 
ile Bulaşma
Merogoni+Gamogoni
 
→
Kedide
Sporogoni
 
→ 
Dış ortamda
Esas (Primer) Konak-Kedigiller
İkincil (Arakonak?)-Tüm kuş ve  
memeliler
İkincil konaklarda:
-RES hücreleri ve monositlerde
Endodiyogeni
 
ile çoğalma!
Merkez sinir sistemi,
Kas hücreleri,
Akciğer hücrelerinde
-Kanda monositlerde-Pseudokist
-Dokularda-Gerçek Kist’ler oluşur
(ince ve sert duvarlı)
Zoitler
Pseudokist
Gerçek Kist
Takizoit-
 
Akut enfeks.
Bradizoit-Kronik enfeks.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Kronik enfeksiyon
Kronik enfeksiyonlar yıllarca 
canlılığını  koruyan doku 
kistleri
 
ile olur
•
 
Kanser tedavisi gören 
(bağışıklığı yapay şekilde 
bastırılmış),
•
 
Organ naklini takiben,
•
 
HIV enfeksiyonu 
durumunda,
doku kistleri yeniden aktif 
hale gelebilir
Epidomiyoloji
 
(Yayılma):
1.
 
Çeşitli kontaminatif
 
yollar
2.
 
Beslenme zinciri
3.
 
Kongenital
 
(plasental)
4.
 
Solunum yolu ile
Toxoplasmosis
Doğum sonrası ortaya çıkan 
Toksoplazmoz’da;
•
 
Ateş, Lenf bezleri şişmesi-İlk belirtiler.
•
 
Beyin, akciğer, karaciğer ve diğer 
dokulara yayılma ile ölüm! (Akut!)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

İkincil Konaklarda Takizoitler
Kas kesitinde doku kisti
Bradizoitler
Beyinden homojenizasyonla
 
ayrılmış doku kisti
Enfekte
 
kedi 
bağırsağında olgun 
meront-merozoitler
Enfekte
 
kedi 
bağırsağında 
Mikrogamet
Kedi dışkısında
sporsuz Ookist
Dış ortamda
sporlu Ookist
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Doğum sonrası ortaya çıkan Toksoplazmoz
Pseudokist
Takizoitler
Beyin kesitinde  Doku Kistleri
MR’da
 
Doku Kistleri
Miyokardiumda
Doku Kistleri
Kongenital
 
Toksoplazmoz
’da:
Daha etkili ve düşük
 
meydana gelebilir
Beynin büyük bir kısmı 
harap olabilir
-Mikrosefali
-Hidrosefali
-Megasefali
En az etkilemede 
Retina hasar görür
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Kongenital
 
Toksoplazmoz
Chorioretinitis
Gözlerde şaşılık
Hidrosefali
Mikrosefali
Beyinde doku ölümleri
Beyinde doku kistleri
Tanı: direkt teşhisler haricinde, lenf sıvısı veya tonsil
 
dokusundan elde edilen 
parazit izolatlarının
 
fareye verilmesi,
1 hafta aralıkla uygulanan en az 2 serolojik
 
test!. (Kompleman-Fiksasyon
 
Reaksiyonu, Aglutinasyon
 
Testi, IFAT ve Boyama Testi)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis
 
4
 
: Hematozoea
 
(=Kan Sporozoonları)
 
Ordo
 
: Haemosporida
 
(=Hemosporidler)
Daima iki tip konakları vardır (Heteroksen) 
Omurgalı konakta: Merogoni gerçekleşir, 
Gamogoni başlar
Omurgasız konakta: Gamogoni tamamlanır 
(döllenme), sporogoni gerçekleşir
Endodiyogeni ve pseudokistler görülmez 
Sizigi yoktur
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis
 
4
 
: Hematozoea
 
(=Kan Sporozoonları)
 
Ordo
 
: Haemosporida
 
(=Hemosporidler)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Fam: Plasmodiidae
Alt-cinsleri
Primatlarda: 
Plasmodium
ve 
Laverania
(Anopheles
 
cinsi sivrisineklerle taşınır)
Lemur ve Aşağı memelilerde: 
Vinckeia
(Anopheles’le taşınır)
Kuşlarda: 
Haemamoeba
, 
Huffia
, 
Giovanolaia
ve 
Novyella
(Anopheles ve Culex türleriyle taşınır)
Sürüngenlerde: 
Sauromoeba
, 
Carinamoeba
ve 
Ophidiella
(Phlebotomus, Culicides)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Plasmodium) vivax
Ilıman iklime sahip tüm 
ülkelerde bulunur
İyi huylu ‘tersiyana
sıtması’ etkenidir
Nadiren öldürücüdür
Tedavi edilmezse 
yıllarca karaciğer 
parankim hücrelerinde 
‘hipnozoid’ halinde 
kalır
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Plasmodium) vivax
Eritrosit içine girdikten 48 
saat sonra kanda 12-24
(çoğunlukla 16-18 adet) 
merozoit içeren ilk merontlar
şekillenmiş olur 
Tekrar eden eritrositik
merogoni döngülerinin 
süresi sabit ve senkrondur
Eritrositleri genişletir ve 
schuffner tanecikleri adı 
verilen sıtma pigmentleri 
meydana getirir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Plasmodium) malariae
P. vivax
’a oranla daha az yaygın
Tedavi edilmezse 40 yıl vücutta 
kalabilir 
Sivrisinekte 24 °C’de sporogoni
safhası 21 gün sürer
Bu süre 
P. vivax
’da 9,
P. 
falciparum
’da 11, 
P. ovale
’de 16
gündür
Eritrositleri genişletmez, 
Ziemann tanecikleri görülebilir
Nöbetler 72 saatte bir olur
(Kuartana=dört gün sıtması)
Trofozoit şerit şeklindedir
Eritrosit içinde 6-12 merozoit
oluşur
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Plasmodium) ovale
İnsanı enfekte eden türlerden 
en az yaygın olanıdır
P. malariae
’ye benzer
Eritrositik merogoni süresi 48 
saattir
Konak hücrelerde Schuffner
tanecikleri görülür
Enfekte eritrositler oval şekil 
alırlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Plasmodium) ovale
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Laverania) falciparum
Öldürücü patojenliğe sahiptir
Gametositleri orak şeklinde
(falcon=orak, parum=benzer)
Kanda sadece genç 
trofozoitler ve olgun 
gametositler görülür
Diğer formları beyin, karaciğer, 
böbrek, kemik iliği, dalak, 
plasenta gibi iç organların kılcal 
damarları içinde yığılır.
Schuffner ve Ziemann
tanecikleri yoktur
Maurer yarıkları görülür
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Sıtmanın patolojisi
Sıtma tedavi edilmediğinde bir süre sonra semptomların tamamı 
kaybolur ve enfeksiyon Latent döneme girer.
Bağışıklık sistemi zayıfladığı ya da parazit antijenik yapısını 
değiştirdiği zaman ikinci bir klinik atak gerçekleşir. 
Yalancı nüksetme: Hastalığın tekrarı eritrositik formlardan
kaynaklanır
Gerçek nüksetme: Hastalığın tekrarı karaciğerdeki hipnozoitlerden
kaynaklanır.
Kronik sıtmalı bireylerde dalak aşırı şekilde büyür (Splenimegali). 
Bunun sebebi fagositik hücrelerdeki artıştır.
Eskiden sıtma tedavisinde kullanılan kuinin’in yerine günümüzde 
sentetik ilaçlar (ör:Chloroquine) önerilmektedir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Vinckeia) berghei
Esas konağı Afrika’daki yabani 
kemirgenlerdir 
Deneysel olarak laboratuvarda
yetiştirilen sıçan ve farelere de 
bulaştırılabilir
P. vivax’ın yarısı kadar büyüklüktedir
Asenkronize eritrositik merogoni
döngüleri vardır
Eritrositleri birden fazla merozoit
enfekte edebilir. 
Plasmodium berghei yoeli ırkı 
P. 
falciparum
gibi iç organların kılcal 
damarlarını tıkar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species
 
1: Plasmodium
 
(Haemaoeba) gallinaceum
Asya’daki yaban tavuklarının parazitidir
Sıtmaya karşı ilaçların test edilmesinde kullanılır
Endotel hücrelerde gelişen iri ikincil eksoeritrositik merontlarla
beyin kılcallarının tıkanmasına ve ölüme neden olur 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!