Parazitoloji

idrar ile dışarı atılır.
S. mansoni ve S. japanicum
bağırsak duvarı venalarında 
(Hemoroid plexus) yaşar ve 
yumurtaları dışkı ile dışarı atılır.
Ordo
 
1: Strigeatida
 
(Kan Sülükleri)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

% 0,7 Tuz yoğunluğu
Su Sıcaklığı > 20 
o
C
Schistosoma haematobium
'un
yaşam döngüsü 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Schistosoma haematobium
'un
 
yaşam döngüsü 
Ülkemiz dahil Afrika ve Orta Doğu’da dağılış gösterir.
•
 
deride allerji, ödem ve 
lenf bezlerinin şişmesi, 
•
 
vücutta ilerlemesi ile 
siroz ve hipertansiyon, 
•
 
akciğer damarlarında ve 
idrar yollarında tıkanma,
•
 
dikenli yumurtaları ile iç 
kanamalara, idrar ve 
meniden kan gelmesine, 
•
 
ürogenital
 
sistemde ve 
rektal
 
bölgede poliplerin 
şekillenmesine, 
•
 
hepatosplenimegaliye
•
 
ve nadiren merkez sinir 
sisteminin tutulmasıyla 
miyelit
 
ve menenjitlere 
sebebiyet verebilir 
Patogenez
 
ve Klinik:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ginokoforik
 
Kanal
Erkek
Dişi
Schistosoma haematobium
Yumurta
Serkarya
Mesane kesitinde yumurtalar
Beyinde Şistozomüller
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ordo
 
2: Echinostomida
 
(Büyük Karaciğer Kelebekleri)
İri trematodlardır. Serkaryaları basit kuyrukludur.
Ağız vantuzu karın vantuzuna göre daha büyük olup ön uçta yerleşir.
Bağırsak esas 2 kolludur; ancak her bir kol ilave yan kollara ayrılır.
Testisler oldukça büyük ve dallı (dendritik) olup vücudun arka kısmını 
doldurur.
Fasciola hepatica (=Distomum hepaticum) 
(Büyük Karaciğer Kelebeği) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Fasciola hepatica
’nın Yaşam Döngüsü (100 gün)
Koyun, keçi, sığır, manda, 
deve, domuz, at, eşek, fil, 
geyik, sincap, fare, sıçan, 
tavşan, maymun ve insan.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ağız Vantuzu
Farinks
Sirrus 
Kesesi
Bağırsak
Ovaryum
Uterus
Mehlis
 
Bezi
Testisler
Vitellüs Bezleri
Yumurta
Karaciğerde Ergin
•
 
Faskiyolaz 
(
Fasciolasis
) adı verilen bir seri rahatsızlığa neden 
olur. 
•
 
Genç karaciğer kelebeği bağırsak duvarına saldırır, kan ve 
diğer dokularla beslenir, buradan karın boşluğuna, sonra da 
karaciğere gelir. 
•
 
Karaciğerde ve kan damarlarında hücre ölümlerine, sirozlara, 
iltihaplanmalara
 
ve sarılığa
 
neden olur. 
•
 
Daha sonra safra yollarına geçer ve bilhassa kanla beslenerek 
ergin hale geçer. 
•
 
Bu sırada safra kanallarında iltihaplanmalara, genişlemelere
 
ve hatta buraları tıkayarak ölümle sonuçlanabilecek şiddetli 
rahatsızlıklara ve hazımsızlıklara
 
neden olur
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Orta boyutlu 
trematodlardır. 
Serkaryaların
kuruğunda boşaltım 
kanalları bulunur.
Testisler vücudun arka 
tarafında yerleşir.
Safra ve pankreas 
kanallarında 
enflamasyon, atrofi.
Siroz, kanser, sindirim 
bozuklukları,
Portal hipertansiyon,
Çarpıntı, baş dönmesi 
ve titremeler.
Esas olarak 
Güneydoğu Asya ve 
Uzakdoğu’da  (Çin-
Japonya) görülür.
Ordo
 
3: Opisthorchida
 
(Çin Karaciğer Kelebekleri)
Bythinia
Kedi, Köpek, 
Domuz ve insan
Opisthorchis sinensis 
(=
Clonorchis sinensis) 
(Çin Karaciğer Kelebeği) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ordo
 
4: Plagiorchiida
 
(Küçük Karaciğer Kelebekleri)
Küçük boyutlu trematodlardır. 
Serkaryaların kuyruğunda boşaltım kanalları yoktur.
Ağız vantuzlarında bir stilet bulunabilir.
Bağırsak dallanmamış (basit) 2 kolludur.
Testisler ve ovaryum basit, dallanmamış olup, Karın vantuzunun hemen 
arkasında yerleşirler.
Uterus gelişmiş olup, dallıdır. Vücudun arka kısmını doldurur. 
Dicrocoelium dendriticum (=Distomum lanceolatum, Fasciola dendritica)
(Küçük Karaciğer Kelebeği) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Dicrocoelium dendriticum
’un
 
yaşam döngüsü
Koyun, keçi, sığır, 
deve, domuz, at, 
eşek, geyik, tavşan, 
insan.
Son konak
1. Ara konak
(
Zebrina, Helicella
)
2. Ara konak
(
Formica fusca
)
Embriyolu 
Yumurta
Mirasidyumlu
 
Yumurta
Serkaryalı
 
Mukus
Metaserkarya
Sporosist
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ağız 
Vantuzu
Bağırsak 
Çekumu
Karın 
Vantuzu
Testisler
Ovaryum
Vitellüs Bezi
Uterus
Yumurta
Karaciğerde Kelebekler
Dikrosöliyaz 
(
Dicrocoeliasis
) adı verilen 
bir seri semptomlar meydana getirir. 
Bağırsağı delerek karaciğer dokusu 
ve safra yollarında parazitlenmesi 
nedeniyle, gerek mekanik gerekse 
toksi-allerjik
 
etki oluşturur. 
Safranın bağırsaklara alınmasını 
engeller, safra taşı oluşmasına, 
karaciğer büyümesi (hepatomegali) 
ve ağrıması, karında şişlik, 
hazımsızlık, ishal ve kansızlığa neden 
olur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Büyük Karaciğer Kelebeği (Fasciola
 
hepatica) ve Küçük Karaciğer Kelebeği 
(Dicrocoelium
 
dendriticum)’un Karşılaştırılması.
Karakter
Fasciola
 
hepatica
Dicrocoelium
 
dendriticum
Ara Konak
Tektir: Lymneae
 
truncatula
Çifttir: I. Ara konak
 
Zebrina
 
detrita
 
veya 
Helicella
 
candidula’dır. II. Arakonak
 
ise 
Orman Karıncası
 
Formica
 
fusca’dır.
Boyut
Maksimum 5 cm kadar olabilir (18-
 
50 mm)
Maksimum 1 cm kadar olabilir (6-10 mm)
Karın Vantuzu
-Ön ucun ve Ağız vantuzunun biraz 
gerisinde yerleşir.
-Ağız vantuzundan küçüktür.
-Ön vücut yarımının yaklaşık orta 
hizasında veya biraz gerisinde yerleşir.
-Ağız vantuzundan büyüktür.
Bağırsak, Boşaltım 
Kesesi,
 
Testisler 
(Çift) ve 
ovaryum(Tek)
Dallıdır.
Basit yapıda: dallanmamıştır.
Uterus
-Testis ve ovaryumun
 
önünde (Pre-
 
testikular) yerleşir.
-Basit, dallanmamış
 
ve oldukça 
kısadır.
-Testis ve ovaryumun
 
gerisinde (Post-
 
testikular) yerleşir.
-Dallanmış
 
ve vücudun arka kısmını
 
dolduracak şekilde büyüktür.
Testisler
Dallıdır ve vücudun arka kısmını
 
dolduracak şekilde büyüktür.
Dallanmamış, basit lob şeklinde ve 
küçüktür.
Son Konağa
Bulaşma
Su teresi Bitkisi üzerindeki 
Metaserkaryalarla
 
gerçekleşir.
II.Arakonak
 
Formica
 
fusca’
 
nın
 
hemosöl
 
ve dokularında şekillenen 
Metaserkaryalarla
 
II. Arakonağın
 
yenmesiyle) gerçekleşir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

“sessiz köpekten ve durgun sudan sakın” 
“
cave tibi a cane muto et aqua silenti
”
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis
 
2: Cestoda
 
(Sestodlar, Şeritler)
1.
 
Yassı vücutlu, şerit veya kemer şeklinde hayvanlardır.
2.
 
Tatlı su oligoketleri, kopepodlar
 
ile sucul ve karasal bütün omurgalı 
sınıflarının, çoğunlukla bağırsaklarında endoparazit
 
olarak yaşarlar.
3.
 
Vücut bazılarında bölmesiz olup tek bir segmentten
 
yapılmıştır. Bununla 
birlikte çoğunda bir baş  (Scolex, Skoleks), kısa bir boyun ve Proglotis
 
(Proglottid) olarak adlandırılan bir seri segmentten
 
oluşan bir gövde 
(Strobila) kısmı bulunur. Yeni proglotisler
 
boyun bölgesinden 
tomurcuklanma ile meydana gelir. Eskileri vücudun arka ucundan 
koparak dışkı ile dışarıya atılır. 
4.
 
Hiçbirisinde sindirim sistemi ve erginlerinde duyu organı yoktur.
5.
 
Besinlerini silsiz
 
olan vücut yüzeylerinden doğrudan absorbsiyonla
 
veya 
bazen mikrovilluslar
 
oluşturarak konaktan sağlarlar. 
6.
 
Ön uçta üzerinde yaşadığı hayvanın iç organlarına tutunmak için yapışma 
özelliğine sahip oluk (Bothrium)'lar, yaprak benzeri çıkıntı 
(Bothridium)'lar, çekmenler veya çengeller, bazen de bu seçeneklerin bir 
kombinasyonu bulunur.
7.
 
Her proglotisin
 
yan tarafında genel bir genital
 
açıklık (Gonopor) bulunur. 
Dipylidium’da
 
ise genital
 
organlar sağlı-sollu çifttir.
8.
 
Uterus
 
trematodlardan
 
farklı olarak kapalıdır. 
9.
 
insanda yaşayan Hymenolepis
 
nana
 
(monoksen) hariç, gelişimlerinde bir 
veya daha fazla sayıda ara konak (heteroksen) bulunur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Taenia’ da genç proglotis
T. saginata
 
ve T. solium’ da olgun proglotislerin
 
görünüşleri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Yumurta içinde gelişen embriyo veya larva 
(=kurtçuk)'larında
 
alt-sınıflara göre farklı 
sayıda çengeller bulunur.
Mersin balıkları ve deniz kedileri 
(Kimeralar)'nde
 
yaşarlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

yaşam döngüsünde ilki 
omurgasız (örneğin bir 
kabuklu) ikincisi omurgalı 
(örneğin balık) olan iki ara 
konak söz konusu ise
Ophiotaenia
 
perspicua
Birinci ara konak bir kopepod, 
ikinci ara konak ise tatlı su 
balığı yavrularıdır. 
Gelişimlerinde Onkosfer
 
larvası görülür. Pleroserkoid
 
larvaları ikinci ara konak ve 
son konakta, solom vasıtası 
ile gonadlara
 
yerleşip, bunları 
parçalayarak kısırlığa
 
neden 
olurlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Son konağın bir kuş veya 
memeli, ara konağın veya ara 
konaklardan birisinin insan 
dahil bir memeli olması 
durumunda
[Cyclophyllidea
 
takımında 
yaşam döngüsü]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Familia
 
1: Taeniidae
Taenia
 
[strobila
 
yaklaşık 1000 veya daha fazla sayıda proglotisten
 
yapılmış olup 
25 m uzunluğa varabilir] ve Echinococcus
 
[strobila
 
3-5 proglotisten
 
yapılmış 
olup 1.5-6 mm uzunluğunda küçük sestodlardır] olmak üzere 2 cins halindedir.
Taenia
 
saginata
 
(Taeniarhynchus
 
saginatus) 
(Sığır Şeridi, Sığır Tenyası, Silahsız Şerit, Aptes Bozan 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Taenia
 
solium
 
(=Domuz Şeridi, Domuz Tenyası, 
Silahlı Şerit) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!