O’zbekiston Respublikasi va oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Namangan muhandislik-texnologiya instituti

Antifriktsion rangli metallar va qotishmalar. Bularga eziluvchan 
babbitlar, qo’rg’oshinli bronzalar, alyuminiyli qotishmalar va kumush kiradi. 
Yumshoqlariga 
qalayli 
bronzalar, 
qalay-qo’rg’oshin-ruxli 
bronzalar 
knradi. 
+attiqlarga esa alyuminiy-temirli bronzalar va antifriktsion cho’yanlar kiradi. 
Yuqori yuklamali tezyurar podshipniklar ko’pincha suyuq gidrodinamik 
moylash sharoitida ishlaydilar va ular uchun odatda eziluvchan materiallar 
ishlatiladi. Keyingi paytlarda bu materiallar tasmalarga qoplab tez va asosan 
almashinuvchan detallar tayyorlanadi. 
Yumshoq va qattiq qotishmalar — chegaraviy va yarim suyuq moylanish 
podshipniklari uchun ko’proq ishlatiladi. 
Babbitlar yumshoq materiallar (qalayli, ko’rg’oshin, kadmiy, rux, 
alyuminiy va x.k.) asosida qotishmalar bo’lib eziluvchan asosda qattiq tarkibiy 

---

qo’shimchalar bor bo’ladiki, ayni shu narsa ularning yeyilish bardoshligini 
ta’minlaydi. 
Kamchiliklari — ishchi xaroratning nisbatan pastligidir. SHuning uchun 
babbitli podshishshklar ko’pincha sovutilib turiladi. Markalari - qalayli (B83, 
B84), qalay-qo’rg’oshinli (B16, B6, BT) va qo’rg’oshinli (BK1, B52, 
BKA). 
Bronzalardan antnfrmktsnon materiallar sifatida ko’proq ko’rg’oshinli 
bronzalar ishlatiladi. Ularga mis (10...70) va qo’rg’oshin (30-60) bo’lgan,
ozroq miqdorda qalay, rux, nikel, kumush xam bo’ladi bronzalar babbitlardan 
qatgiqroq va mustaxkamroq xamda 200 S xaroratgacha ishlay oladi. 
Kamchiligi — korroziyabardoshligi nisbatan past. +alayli-qo’rg’oshinli va 
qalay-rux-qo’rg’oshinli. 
K u m u sh mas ’ uliyatli yuq o ri yuklamali mas hinalard a ishlatiladi. 
Ko’pqatlashp qoplamalar. Antifriktsion qotishmalarda, masalan, 
bronzadan qilingan asos ustiniga 0,2...0,5mm qalinlikda qalayli babbit qo’yib 
qoplaiadi. Mexanik ishlovdan keyin 0,15...0,2 mm ishchi qatlam qoladi. Yana 
elektroliz bilan 15.*.20 mikroy qalinlikda babbit qoplash xam mumkin. Bunda 
asosan g’alvirak bo’lishi shart, chunki babbit galvirak asos govaklariga kirib 
moylanishi kerak. 
Metallografitli 
materiallar. 
CHsgaraviy 
moylanish 
sharoitida 
nishaydagan podshipniklar uchun o’zi moylanadygan materiallar bronzagrafitli
va temirgrafitli materiallar ishlatiladi. Metallografitli keramikaniig 
g’ovaklariga 100-120 S xaroryatda suyuq turbina yog’i shimdiriladi va 
podshipnik bir necha oy moylanmay ishlatilishi mumkin; SHimdirishi yana
ko’p marta takrrlanadi 
Temirgrafilar (97...98% temir kukuni, 2-3% grafit poroshogi va 
ozginadan mis va qo’rg’oshin) eng yaxshi ko’rsatkichlarga ega. pishirish xarorati 
1050-1000 S, bosim 150-200Mpa, vaqti 1,5-2 soat. 
Markalari NET 3-30 (engal yuklamalar uchun), NET 7-25 (o’rta 
yuklamalar uchun) va NETZ-20 (og’ir yuklamalar uchun). 

---

Kamchiligi — ishchi xarorat 50-60 S gacha xolos. 
Polimerlar asosidagi materiallar. Bu materiallar yarim suyuqlik moylash 
sharoitidagi past tezlik, pastroq yuklama bo’lganda xamda ish paytida vaqti vaqti 
bilan moylash mumkin bo’lganida ishlatiladi. Ular bir martalik davriy moylash yoki 
moysiz sharoitda ishlatilishi mumkin. Ishlamaydigan suv bilan moylash mumkin. 
plastmassa podshipniklari fenoplast (tekstemit), polikarbonit (diflan), paliamid 
(kapron, neylon), ftoroplast (teflon) dan tanyorlanishi mumkin. 
Kamchiliklari - qattiqliklari past (NV 5-20), elastiklik modullari past 
(10...100Mpa), past issiqlik o’gkazzuvchanlik (0,24-0,36)10Vg’MS, katta chiziqli 
kengayish koeffitsienti (50...100) 10 
6 
Vav, past kengi xaroratlari (80... 150 S).