O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Turizm iqtisodiyotining statistik ma’lumotlari
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2. Turizm iqtisodiyotining statistik ma’lumotlari
2008 yilda “O‘zbekturizm” milliy kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan izlanishlarning natijalariga qaraganda, o‘ttiz mingdan ortiq kishi bevosita turizm sohasida faoliyat ko‘rsatgan, shu jumladan, 5,6 ming kishi kompaniya tuzilmasida 4,7 ming kishi transport xizmat ko‘rsatish sohasida, 3,8 ming kishi savdo xizmat ko‘rsatish sohasida, 4,7 ming kishi oziq- ovqat ta’minoti sohasida, 1,5 ming kishi turistik ob’yektlarni qurilishida, 2,6 ming kishi individual mehnat faoliyatida, 3 ming kishi madaniyat muassasalarida, 1,7 ming kishi madaniyat yodgorliklari va tabiatni muhofaza qilishda, shuningdek 2,2 ming kishi kichik shaxsiy turistik korxonalarda faoliyat ko‘rsatishgan. Ko‘rinib turganidek, turizm sohasida kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish sari sezilarli qadamlar tashlangan. Biroq, bu sohada kadrlar malakasining yetishmasligi va O‘zbekistonda turizmning ko‘plab yo‘nalishlarini rivojlantirish borasida yetarlicha tajribaning yetishmasligi oqibatida xususiy tadbirkorlik biznesining rivojlanishi sust amalga oshmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, mamlakatimizda bir kunda tashrif buyuradigan turistlarning o‘rtacha yigirmadan bir qismi qimmat narxdagi mehmonxonalar xizmatidan, ko‘pchiligi esa, uch yulduzli otellardan foydalanish istagini bildirishadi. Toshkent shahri bunday xizmatlar tizimini turistlarga taklif etishi mumkin, biroq poytaxtdan uzoqda joylashgan ko‘plab hududlarda, ayniqsa, Termiz, Qoraqolpog‘iston Respublikasi va Andijonda faoliyat ko‘rsatayotgan davlat mehmonxonalari hali ham asosiy turistik oqimlarni o‘zlariga jalb eta olmayaptilar. Chunki, bunday mehmonxonalar xorijiy turistlarni qabul qilishga to‘laligicha tayyor emas. Mahalliy darajada shaxsiy kapitalni rag‘batlantirish, ya’ni umumiy turistik xizmat ko‘rsatish tizimiga birlashgan shaxsiy uy va xonadonlarni ochish bunday muammoni ijobiy hal etilish imkoniyatini yaratadi. Buning uchun xususiy tadbirkorlarga turistik trassada joylashgan har qanday shaharda o‘n - yigirma kishiga mo‘ljallangan shaxsiy uylarni qurishga ruxsat berish kerak. Shunday qilingandagina yuqorida aytib o‘tilgan muammo o‘z yechimini topadi. 22 O‘zbekiston turizm sanoatini 2003-2008 yillardagi rivojlanishining iqtisodiy ko‘rsatkichlariga e’tiborni qaratadigan bo‘lsak (2-jadvalga qarang), bu sohada kichik va xususiy turistik sub’yektlarining sezilarli ta’siri bo‘layotganligining guvohi bo‘lamiz. 2003-yilda mamlakat bo‘ylab sayohat qilgan jami turistlarning miqdori 731 ming kishini tashkil etgan bo‘lsa, 2004-yilda 752 ming kishini va 2008-yilga kelib esa 915 ming kishini tashkil etdi. Shunga mos ravishda, chet ellik turistlarning ham salmog‘i yildan-yilga oshib bordi. Masalan, 2003-yilda 271 ming kishi, 2004-yilda 274 ming kishi tashrif buyurgan bo‘sa 2007-yilda bu ko‘rsatkich 375 ming kishini tashkil etdi. Shu o‘rinda e’tiboringizni 2008-yilda jami turistlar miqdori 2003 yilga qaraganda salkam 184 ming kishiga ortgan bir vaqtda xorijiy turistlar miqdori esa 2003-yildagiga qaraganda atigi 111 ming kishiga ortganligiga qaratmoqchimiz. Ko‘rinib turganidek, mamlakatimizda mahalliy turistlarni sayohati chet ellik turistlar sayohatiga qaraganda ko‘proq uyushtirilgan. 4 2-jadval O‘zbekiston turizmining iqtisodiy ko‘rsatkichlari Yillar Turistlar, ming kishi Turxizmatlar (%) Jami Shundan, chet ellik turistlar Eksport mln. Dollar 2003 731 271 21,0 2004 752 274 25,5 2005 786 306 25,8 2006 816 329 27,5 2007 856 350 28,2 2008 915 375 29,8 Manba; “O‘zbekturizm” Milliy Kompaniyasi ma’lumoti. 2009. 4 “O‘zbekturizm” Milliy Kompaniyasi ma’lumoti. 2008. 23 Endi e’tiboringizni mahalliy va chet ellik sayyohlarga ko‘rsatiladigan turistik xizmatlar yoki turistik xizmatlar eksportini ifodalovchi ko‘rsatkichlarga qaratmoqchimiz. Ma’lumotlardan ko‘rinib turganidek, turistik xizmatlar eksporti ham turistlar oqimining ko‘payishi bilan birga 3 yil mobaynida oshib borgan. 2003-yilda bunday eksport 21,0 mln. AQSh dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 2004- yilda 25,5 mln. AQSh dollari va 2008- yilda 29,8 mln. AQSh dollarini tashkil etgan. Yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, turizm respublikamiz iqtisodiyoti uchun g‘oyatda zarur bo‘lgan valyuta tushumini ta’minlaydi (3-jadvalga qarang). Jadvaldan ko‘rinib turganidek, 2003-2008-yillarda xizmat ko‘rsatishdan tushgan foyda tushumi har yili oshib borgan. 3-jadval O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatishdan tushgan foyda tushumi Yillar Jami xizmat, mln. so‘m Foyda mln. so‘m O‘rtacha bir turistga to‘g‘ri keladigan valyuta ($ hisobida) 2003 4441 526 74,5 2004 4814 622 77,1 2005 4990 661 93,2 2006 5343 703 95,3 2007 6486 746 97,8 2008 7385 803 98,0 Manba; “O‘zbekturizm” Milliy Kompaniyasi ma’lumoti. 2009. 2003-yilda foyda tushumi 526 mln so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2005-yilda bu ko‘rsatkich 661 mln so‘m va 2008-yilda esa 803 mln so‘m bo‘lgan. Bunga mos ravishda o‘rtacha bir turistga to‘g‘ri keladigan valyuta miqdori ham yildan-yilga oshib borgan. 2003-yilda o‘rtacha bitta turistga to‘g‘ri keladigan valyuta miqdori 24 74,5 AQSh dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 2005 - yil 93,2 AQSh dollari va 2008- yilda 98,0 ming AQSh dollarini tashkil etdi. 5 Umuman olganda, ikkinci va uchinchi jadvallarda keltirilgan ma’lumotlar mamlakatimiz turizmini rivojlanishida xususiy sektorga, ya’ni asosan kichik va xususiy tadbirkorlik sub’yektlariga nihoyatda muhim e’tibor berilayotganligidan dalolat beradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|